Μια βραδιά αφιερωμένη στο ριζίτικο τραγούδι πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων, με κεντρικό σημείο την παρουσίαση του βιβλίου του Μιχάλη Κατσανεβάκη.
Ο συγγραφέας, μέσα από την έρευνά του, καταγράφει την ιστορία και τα χαρακτηριστικά του ριζίτικου τραγουδιού, διαχωρίζοντάς το από τις σύγχρονες διασκευές. Στόχος του είναι η διατήρηση της αυθεντικότητας και της παράδοσης αυτής της μοναδικής μουσικής έκφρασης.
Οι ομιλητές Μαρία Μαράκη και Κωνσταντίνος Μουτζούρης ανέλυσαν το περιεχόμενο του βιβλίου, ενώ η Τριανταφυλλιά Μαζανακη συντόνισε τη συζήτηση.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν επίσης η Ομοσπονδία Συλλόγων και Φορέων Ριζίτικου Τραγουδιού και η ομάδα ριζίτικου τραγουδιού του Πολιτιστικού Συλλόγου Καμπών, οι οποίοι παρουσίασαν αποσπάσματα από το ρεπερτόριό τους.
Σημειώνουμε ότι στο βιβλίο, κατόπιν ιστορικής έρευνας του Μιχάλη Κατσανεβάκη, καταγράφεται το γεγονός που ενέπνευσε τον λαϊκό ποιητή και δημιούργησε το σχετικό ριζίτικο τραγούδι.
Είναι επίσης καταγεγραμμένα τα ριζίτικα που κατά κανόνα ακούγονται τα τελευταία πενήντα χρόνια.
Σε μήνυμά του μετά την ολοκλήρωση της εκδήλωσης ο συγγραφέας αναφέρει:
“Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους συμμετείχαν στην παρουσίαση του βιβλίου ΙΣΤΟΡΙΚΆ ΡΙΖΊΤΙΚΑ και ιδιαίτερα στον κ. Αντιπεριφερειάρχη Νίκος Καλογερής”
Η εκδήλωση αποτέλεσε μια σημαντική ευκαιρία για τους λάτρεις του ριζίτικου τραγουδιού να εμβαθύνουν στην ιστορία και την παράδοση αυτής της σημαντικής μουσικής έκφρασης.
Απόσπασμα από το βιβλίο:
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΡΙΖΙΤΙΚΑ
ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ
ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΤΑΝΟΗΤΟ ΚΑΙ ΝΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΞΕΧΩΡΙΣΟΥΝ ΤΑ ΡΙΖΙΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΑΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΝΕΟ-ΑΝΟΗΣΙΕΣ-ΝΕΟ «ΡΙΖΙΤΙΚΑ».
Δια την προστασία του ριζίτικου τραγουδιού, μέχρι σήμερα ουδεμία θετική προσπάθεια έχει γίνει, ούτως ώστε να γίνει ευρέως κατανοητό το ελάχιστο, ήτοι ποιο είναι ριζίτικο και ποιες είναι διασκευές-εκφυλισμός (πειραγμένα).
Βιβλία, άρθρα στα ΜΜΕ, μελέτες και εκπομπές ριζίτικου τραγουδιού, οι οποίες δεν περιέχουν τον ορισμό του ριζίτικου και που πλαισιώνονται από διασκευές, επιτυγχάνουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, ήτοι να μπερδέψουν τον κόσμο ακόμη περισσότερο, ο οποίος έχει ήδη σχηματίσει εντελώς λανθασμένη εντύπωση για το ποιο είναι το ριζίτικο.
ΡΙΖΙΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΑΣΜΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, ΣΕ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΥΦΟΣ ΑΥΣΤΗΡΑ ΔΩΡΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ, ΜΟΝΟΦΩΝΙΚΟ, ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ, ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ, ΕΠΙΚΟ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΕΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟ ΑΝΔΡΕΣ.*
Το ριζίτικο τραγούδι είναι και αυτό ένα από τα Ελληνικά δημοτικά άσματα. Οι διαφορές του όμως, από τα άλλα δημοτικά, είναι τόσες πολλές, τεράστιες και τόσο σημαντικές που το κάνουν να αποτελεί ένα εντελώς διαφορετικό – ξεχωριστό και σπάνιο είδος παραδοσιακού άσματος.
Είναι ξεχωριστό καθ’ όσον είναι προϊόν μιας πολύ μικρής, στενής και περιορισμένης γεωγραφικά περιοχής (πέριξ των Λευκών Ορέων) και μιας κλειστής κοινωνίας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και δικά της ήθη και έθιμα.
Ακόμη και στις περιοχές του, το ριζίτικο δεν άδετο εκ του συνόλου των κατοίκων, αλλά ήτο προνόμιο, μυστήριο και ιεροτελεστία των ολίγων-ελάχιστων και ειδικότερα των ποιμένων.
Σήμερον οι «εραστές» του ριζίτικου, σύλλογοι και ομάδες, υπολογίζονται περί τους 900, οι δε «δορυφόροι»-μερακλήδες περιφερειακά ακολουθούντες, είναι περίπου άλλοι τόσοι. Ήτοι αριθμός άκρως περιορισμένος για να πάρει το τίτλο του δημοτικού με την έννοια του ευρέως διαδεδομένου.
Ειδικότερα κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, οι άδοντες το ριζίτικο, λόγω των πολέμων ήταν ακόμη λιγότεροι εκ του σήμερον. Να μην ξεχνούμε ότι ομιλούμε ξεκάθαρα για ριζίτικα και όχι διασκευές ή οτιδήποτε άλλο καταστρατηγεί τον κανόνα.
Στο ριζίτικο δεν υπάρχει συνοδεία μουσικών οργάνων. (Το αρτιότερο και τελειότερο μουσικό όργανο είναι η ανθρώπινη φωνή).
Τα ριζίτικα δεν χορεύονται.
Τα ριζίτικα είναι μονοφωνικά.
Τα ριζίτικα έχουν γλωσσικό ιδίωμα δωρικής προέλευσης.
Στα ριζίτικα δεν υπάρχει γυναικεία συμμετοχή, καθ’ όσον προέρχονται εκ των δωρικών παιάνων.
Τα ριζίτικα είναι λιτά, και απέριττα, ήτοι ολιγόλογα, αντίθετα με άλλα δημοτικά, καθ’ όσον «το λακωνίζειν εστίν φιλοσοφείν».
Αρκετά εκ των ριζίτικων αποτελούν μέρος μακροσκελών δημοτικών ασμάτων (κατά κανόνα τρείς και ήμισυ δεκαπεντασύλλαβοι στοίχοι).
ΝΕΟΡΙΖΤΙΚΑ Ή ΡΙΖΙΤΙΚΑ «ΤΣΟΝΤΕΣ» (προσομοίωση) Ή ΡΙΖΙΤΙΚΑ «ΜΑΪΜΟΥ» (σκιάχτρα ή χούβιστρα). Η λέξις νέο(ν) αποτελεί το αντίθετο της παράδοση.
Τα ριζίτικα δημιουργήθηκαν από συγκεκριμένους ανθρώπους μια συγκεκριμένη ιστορική εποχή, μέχρι την εποχή του μεσοπολέμου, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, οι οποίες σήμερα δεν υπάρχουν.
Οι άνθρωποι εκείνων των εποχών :
Ζούσαν σε άθλιες συνθήκες, υπό τον Ενετικό και Τουρκικό ζυγό (1212-1913)
Ζούσαν σε σπήλαια, κούμους και σπίτια σχεδόν χωρίς πορτοπαράθυρα.
Ζούσαν μέσα στα χιόνια και στις βροχές.
Είχαν για όπλα ρόπαλα, σπαθιά, τόξα και εμπροσθογεμή όπλα.
Ζούσαν με το αλέτρι και τη σκαλίδα.
Οι γυναίκες τους γεννούσαν στους κούμους και στα χωράφια.
(κατά την επανάσταση του 1866 στην Καμπιανή Μαδάρα γεννήθηκαν 40 παιδιά)
Γινόταν άνδρες μέσα από συνεχείς πολέμους και αντιμετώπιζαν πειρατές και άλλους βάρβαρους εισβολείς.
Κάθιζαν σε πέτρινα πεζούλια πλάγιαζαν σ’ αυτά και έφεγγαν με το λύχνο.
Για όλα αυτά κανείς δεν μπορεί να τους φθάσει, ούτε να τους πλησιάσει, στη δύναμη ψυχής, στην ευρηματικότητα του νου αλλά και στην αγάπη για τη ζωή.
Ήταν άλλοι άνθρωποι και είμαστε άλλοι άνθρωποι.
Σεβασμό στους προγόνους σεβασμός στην παράδοση.
Τα ριζίτικα είναι διατηρητέα ΜΝΗΜΕΙΑ, ιστορίας, παράδοσης, μουσικής, γλώσσας, φιλοσοφίας και πολιτισμού, ΤΟΥ ΛΑΟΥ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ.
Αποτελεί θαύμα, το πώς οι ελάχιστοι, δια μέσου δραματικών αιώνων σκλαβιάς, κατάφεραν και δημιούργησαν και διατήρησαν αυτή την ιερή παράδοση. Όμως το να έρχεται σήμερα ο κάθε αδαής και να βεβηλώνει αυτές τις θαυμαστές δημιουργίες αποτελεί ιεροσυλία και εξευτελισμό του πολιτισμού μας και δεικνύει άγνοια και αμάθεια. Κρίμα που δεν υπάρχει εισαγγελία πολιτισμού…..
Κανείς δεν είπε ότι ο καθένας δεν μπορεί να λέγει, να γράφει και να τραγουδά ότι θέλει. Πρέπει να ξέρει όμως αυτός και ειδικά όσοι έχουν πρόσβαση στα ΜΜΕ, ότι τα άσματα τα οποία παραβαίνουν τον ορισμό – κανόνα του ριζίτικου και τον χρονικό περιορισμό, αποτελούν διασκευές.
ΔΙΑΣΚΕΥΗ=ΑΛΛΑΓΗ-ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙ’ ΑΛΛΗ ΧΡΗΣΗ, όπως ευχάριστα λαϊκά άσματα. Ήτοι βελτίωση, κατ’ αυτούς, δια πιο ευχάριστο άκουσμα. Η παράδοση όμως, βελτιώσεις, τροποποιήσεις και παρεμβάσεις δεν επιδέχεται, διαφορετικά δεν είναι παράδοση, είναι νεοτερισμός – εκμοντερνισμός.
Δι όλα τα παραπάνω συνέχιση του ριζίτικου δεν μπορεί να υπάρξει και απόδειξη είναι οι απαράδεκτες αντιγραφές, οι άθλιές συρραφές, οι αμέτρητες τραγικές και δραματικές ανοησίες και η γελοιοποίησης της παράδοσης και οι από επίδοξους επιβήτορες, βλακώδεις παραχαράξεις της ιστορίας.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΚ ΤΩΝ ΑΘΛΙΟΤΗΤΩΝ
Παραδείγματος Χάριν
Από το γνωστό : ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΙ ΠΟΥ ‘Ν’ ΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΣΟΥ…
Ακούμε και βλέπουμε γραμμένο :
Βιάννο μου πουν τα κάστρα σου και τα καμπαναριά σου….
Απ’ το γνωστό ριζίτικο : ΧΡΙΣΤΈ ΚΑΙ ΝΑ ‘ΣΠΟΥΝ ΤΗ ΦΛΑΚΗ…..
Ακούμε και βλέπομαι γραμμένα :
Χριστέ και να σπουν τη φλακή, να πήδουνα το κάστρο
να πάρω δίπλα τα βουνά να βγω στ’ Αποπηγάδι,
να ιδώ πως κάνουν πόλεμο οι γι άντρες του Σελίνου, κλπ
Άλλο : Χριστέ και να σπουν οι φλακές να φύγ’ απ’ το Καστέλι,
να πάρω δίπλα τα βουνά να βγω στον Άγιο Δίκιο, κλπ
Άλλο : από το γνωστό: ΕΣΙΓΑΝΕΨΑΝ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ…..
Αηδόνι από τον Ομαλό , γεράκι από την Νίδα,
……….
πάψαν και σένα οι στράτες σου Χίτλερ από τη Κρήτη,
τη Κρήτη μπλιό σου δε πατείς.
Άλλο : από το γνωστό : ΟΨΕΣ ΑΡΓΑ ΕΠΕΡΝΟΥΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΆΙ ΓΙΩΡΓΗ…
Οψές αργά επέρνουνα από το κατωμέρι,
Αλικιανό, Βατόλακκο, Αγιά κλπ….
Άλλο : Εχθές ν-αργά επέρνουνα τση Παναγιάς τη στράτα,…
απού ‘ν’ ο Μπλάζης αρχηγός κι ο καπετάν Τζομπάνης….
να πολεμούν το φασισμό και τη δικτατορία…
Άλλο : από το γνωστό : ΑΥΓΗ ΤΣ’ ΑΥΓΗΣ ΘΑ ΣΗΚΩΘΩ, ΑΠ’ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ ΤΗ ΡΙΖΑ,….
Αυγή τσ’ αυγής θα σηκωθώ, να φύγω από το Κάστρο (Ηράκλειο)
να απλώσω όρτσα τα πανιά κι όπου το βγάλει άκρη,
να σύρω να ξημερωθώ εις την κορφή του Γιούχτα,
….στη Σελένα… (και δεν συμμαζεύεται)
Άλλο : αυγή τσ’ αυγής θα σηκωθώ με τ’ άστρα με φεγγάρι,
να πάω να ξημερωθώ εις τον Οψηλορίτη!!!, κλπ
Άλλο : Αυγή τσ’ αυγής θα σηκωθώ, αυγή τσ’ αυγής θα σύρω,
να κατεβώ στο Μάλεμε στην αεροκαθίστρα….
(από την κατοχική παραλλαγή του : πότε θα κάμει ξεστεριά)
Άλλο : Αυγή τα’ αυγής θα σηκωθώ, αυγή τα’ αυγής θα φύγω,
να σύρω να ξημερωθώ εις το Κρυονερίτη…..
λαλιούνε…
Από το γνωστό: – ΑΠΟ ΤΑ ΟΡΗ ΕΡΧΟΜΑΙ ΚΙ ΑΠ’ ΤΗ ΞΕΡΟΜΑΔΑΡΑ,
ΔΕΝ ΜΕ ΡΩΤΑΤΕ ….
Από τη Κάντανο ‘ρχομαι κι από το Κακοδίκι, δεν με ρωτάτε …
Άλλο : Από το Θέρισο «μπέψανε» μήνυμα του …. Σουλτάνου !!!!
Άλλο: Να ‘ρθει ο Βενιζέλος από το Θέρισο στα Κεραμειά ….
καθ’ όσον μπήκανε οι Τούρκοι !!!!! (σ’ αυτό και στο προηγούμενο μπερδεύουν την Τουρκοκρατία με το κίνημα του Θερίσου)
Άλλο : …. οι Γερμανοί …. βάλανε …..δυναμίτες!!!
Άλλο : με …τη λοξή φάλαγγα!!! (του Επαμεινώνδα – των Θηβαίων)
και τον Μέγα Αλέξανδρο!!! …. μπήκανε στα Σκόπια!!!!
Άλλο : Από τα Γεροσόλυμα έφυγ’ ένα καράβι,
στη πρύμνη έκατσ’ ο Χριστός, στην πλώρη η Παναγία,…
και σκίζανε τη θάλασσα…..
κι εδιώξανε τσι …. Γερμανούς….
Κλπ κλπ κλπ είναι αμέτρητα
Ακόμη πολλοί εκ των παραπάνω «δημιουργών» «σερβίρουν» νέο!!!! «ριζίτικα» χωρίς κανένα νόημα, χρησιμοποιούν δε πολλές ακατάλληλες και βάρβαρες λέξεις που ακούονται πολύ άσχημα, εν αντιθέσει με τις σοφές των ριζίτικων.
Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΘΗΣΤΕΡΗΣΗ ΣΕ ΟΛΟ ΤΗΣ ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ.
Οι ΕΜΕΤΙΚΕΣ ΣΥΡΡΑΦΕΣ (κόψε ράψε) ΑΝΟΗΤΩΝ και «ΚΥΝΗΓΩΝ» όψιμης δόξης είναι ατελείωτες. Οι τελευταίοι εγωϊστές αναφέρουν μέσα σε «ριζίτικα» ακόμη και επώνυμα κυρίως συγγενών τους και έχουν τόση ιστορική άγνοια που ανακατεύουν την Εθν. Αντίσταση με τον Εμφύλιο Πόλεμο.
Η βλακεία δεν έχει όρια και το μέγεθος της ηλιθιότητας δεν παλεύεται. Δια τούτο θα θυσιαστούν τα ελάχιστα μεταγενέστερα αξιόλογα σχετικά άσματα αν υπάρχουν, από το να δεχτούμε τις αμέτρητες ανοησίες ή όπως λέγει ο λαός τα «γίβεντα και τα μασκαραλίκια» και τον εξευτελισμό του ριζίτικου.
Διερωτώμαι εκείνοι που τραγουδούν και εκείνοι που αναπαράγουν αυτές τις ανοησίες δεν ντρέπονται.
Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι θα γίνει διαλογή από μόνη της. Τους ερωτώ από ποιούς;;;; από τους αδαής και άσχετους, όπου ότι ανοησία τους «σερβίρουν την τρώνε».
(τα παραπάνω λίγα παραδείγματα ενδεικτικά προς απόδειξη) Άλλο καλός τραγουδιστής και άλλο γνώστης της ιστορίας και της δομής του ριζίτικου.
Υπάρχουν ακόμη και οι «απαλοκούτελοι ριζίτες του αιγιαλού και της παραλίας» οίτινες τροποποιούν ακόμα και τα λόγια του ριζίτικου.
Παραδείγματος χάριν : από το «Για δες περβόλι ν έμορφο…» το « όσα πουλιά μπεψεν ο Θιός» από το αρχαίο Ελληνικό –πέμπω- το κάνουν « κι όσα πουλιά έστειλε ο Θεός» το «έμορφο» το κάνουν «όμορφο» και
Το ριζίτικο «τση τάβλας» το κάνουν «επιτραπέζιο»!!! λες κι είναι σταφύλι ή «καθιστικό» λες κι είναι σε περιγραφή κάτοψης οικίας.
Άλλοι πάλι τραγουδούν ριζίτικα αφαιρώντας τις αρχαιοελληνικές λέξεις, χρησιμοποιώντας Τούρκικες!!!!! (μπαστίζω εκ του τουρκ. Bastim)
ΤΑ ΡΙΖΙΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΕΤΣΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ.
Κατακριτέος είναι ακόμη ο τρόπος με τον οποίο ορισμένοι θέλουν να προβάλουν και να προωθήσουν το ριζίτικο.
Ήτοι τραγουδούν δημόσια ένα ριζίτικο σπάνιο και άγνωστο στους πολλούς που θέλουν ν’ ακούσουν και να μάθουν, με δύσκολο σκοπό και άχαρη μελωδία. Σαφώς αυτό γίνεται από εγωισμό και επίδειξη προς τους ομοίους των. Έτσι όμως δεν ωφελείται κανείς.
Ακόμη οι συνοδευτικές μαντινάδες πρέπει να είναι σχετικές και προσεγμένες. Το ότι ξέρεις να τραγουδάς δεν σημαίνει ότι ξέρεις και τι λες.
Αυτοί είναι οι βασικοί κανόνες των ριζίτικων τραγουδιών. Οτιδήποτε προκύπτει από παρεκτροπή, εκ των παραπάνω κανόνων, δεν είναι ριζίτικο, αλλά εκφυλισμός, παραποίηση, η ακόμη και κακοποίηση του ριζίτικου τραγουδιού, όπως έλεγε και ο αείμνηστος και σοφός φίλος μου Κανάκης Γερωνυμάκης.
Σήμερα υπάρχουν καλοί και άριστοι τραγουδιστές του ριζίτικου, οργανωμένοι σε συλλόγους , ομάδες, παρέες ή και μεμονωμένα άτομα που αποδίδουν τα ριζίτικα άψογα.
Από την άλλη πλευρά όμως υπάρχει ένα πλήθος από καταμπερδεμένους κυρίως καλλιτέχνες αλλά και πολύς απλός κόσμος, οι οποίοι για ριζίτικα θεωρούν τις διάφορες διασκευές όπως π.χ. τα ευχάριστα λαϊκά άσματα του Μαρκόπουλου (Ξυλουρέικα).
Δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχει κανείς ικανός, ειδικός και αρμόδιος, γνώστης της δομής και της ιστορίας του ριζίτικου, που να μπορεί να ορθώσει το ανάστημά του, που να χρησιμεύσει σαν ανάχωμα και να βάλλει φρένο, στον κατήφορο του εξευτελισμού της παράδοσης και να μπορεί να σταματήσει τον εκφυλισμό και την κακοποίηση του ριζίτικου τραγουδιού.
Τέλος θλιβερό και τραγικό είναι, να βλέπεις μία εκπομπή, όπου ενώ αναμφίβολα θέλει να προβάλει να διαδώσει και να διασώσει το γνήσιο το παραδοσιακό, το ένα και μοναδικό ριζίτικο, να πλαισιώνεται από διασκευές και να έχει σχεδόν μόνιμο μουσικό φόντο εκφυλισμένα ριζίτικα.
Άθελά τους ορισμένοι προωθούν διασκευές, καταμπερδεύοντας τον κόσμο, γελοιοποιούμενοι ομαδικά (ΜΜΕ + «ειδήμονες»).
*Ο συγκεκριμένος ορισμός της λέξεως ριζίτικο, για πρώτη φορά δόθηκε από το συγγραφέα στο βιβλίο του «ΧΙΛΙΟΤΡΑΓΟΥΔΙΣΜΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΡΙΖΙΤΙΚΑ» Χανιά 2020
Δεν νοείτε σήμερα άτομα που ενδιαφέρονται άμεσα για το ριζίτικο, να εμφανίζονται στα ΜΜΕ και να αγνοούν τον ορισμό της λέξεως.
Ο ΕΚ ΤΩΝ ΡΙΖΩΝ ΓΡΑΦΩΝ
ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ
Σημείωση : όστις επιθυμεί να κάνει τον επαΐοντα στο ριζίτικο, ας καθίσει πρώτα να μελετήσει καλά, κι ύστερα ας μιλήσει. Διαφορετικά νομίζει, δεν γνωρίζει και όποιος δεν έχει γνώση δεν μπορεί να έχει γνώμη έλεγε ο μαθητής του Σωκράτη ο Πλάτων.
Ακόμη είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει ορισμένα πράγματα όποιος δεν έχει γεννηθεί στον τόπο του ριζιτικου τραγουδιού και δεν έχει γνωρίσει τους ανθρώπους του.
