Του Δημήτρη Μηλάκα
Η αποδιοργάνωση του κεντρώου πολιτικού χώρου στην Ελλάδα εκδηλώθηκε αστραπιαία μετά το 2012, με τη χρεοκοπία, την εμφάνιση του ΔΝΤ και των λοιπών ευρωπαϊκών μηχανισμών εποπτείας και κυρίως με τη συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ.
Ο εκφυλισμός των (σοσιαλδημοκρατικών) χαρακτηριστικών του χώρου είχε ξεκινήσει από το 1996 και την «εκσυγχρονιστική» (ή μήπως νεοφιλελεύθερη;) ατζέντα των κυβερνήσεων Σημίτη. Για την αποσύνθεση και τον κατακερματισμό του Κέντρου κομβικό ρόλο έπαιξαν οι κυβερνήσεις του Αλέξη Τσίπρα (ΣΥΡΙΖΑ), οι οποίες άντλησαν ψήφους από τη δεξαμενή του Κέντρου για να εφαρμόσουν με επιτυχία, ομολογουμένως, τις νεοφιλελεύθερες συνταγές «διάσωσης», διαψεύδοντας ταυτόχρονα όμως όποιες «αριστερές» ή σοσιαλδημοκρατικές προσδοκίες είχαν καλλιεργηθεί.
Η αδυναμία των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ να κινηθούν στον πυρήνα των σοσιαλδημοκρατικών τους χαρακτηριστικών και να ικανοποιήσουν το μίνιμουμ των προσδοκιών που καλλιέργησαν έστρωσαν τον δρόμο στη Νέα Δημοκρατία και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος από το 2019 «παίζει» χωρίς αντίπαλο απολαμβάνοντας την ηγεμονία στο πολιτικό σκηνικό της χώρας ακόμη και παρά τα σκάνδαλα (υποκλοπές) και τη γενικότερη φθορά της εξουσίας που έχει να κάνει είτε με τις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού (Τέμπη, φωτιές, πλημμύρες) είτε με κυνικές νεοφιλελεύθερες επιλογές που οδηγούν στη φτώχεια (ακρίβεια) μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
Το Κέντρο στην πρέσα
Η αδιαμφισβήτητη κυριαρχία της Ν.Δ. του Μητσοτάκη υποθάλπει και εντείνει την κρίση στα κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ) που τοποθετούνται στον λεγόμενο κεντρώο χώρο μετατρέποντάς τα σταδιακά σε βαρονίες και φέουδα όπου πολιτικοί (μικρο)τσιφλικάδες μάχονται, όλοι εναντίον όλων, για την κυριαρχία στον χώρο. Λογική συνεπαγωγή όλων αυτών είναι η υποτίμηση της πολιτικής διαδικασίας η οποία έχει μετατραπεί σε εσωτερική παραπολιτική διαμάχη για την ανάδειξη του προσώπου «που θα νικήσει τον Μητσοτάκη».
Οι φιλόδοξοι «κεντρώοι» δελφίνοι, που θέλουν να γίνουν Ανδρουλάκηδες και Κασσελάκηδες στις θέσεις των προέδρων του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν προφανώς μεγάλη ιδέα για τους εαυτούς τους, αλλά ελάχιστη γνώση της (σχετικά πρόσφατης) ιστορίας του τόπου και του πολιτικού τους (Κέντρο) χώρου.
Η αναδιοργάνωση του 1961
Αν οι επίδοξοι σωτήρες των παρατάξεών τους αλλά και του τόπου είχαν στοιχειώδη επίγνωση των ιστορικών διδαγμάτων, θα είχαν στο μυαλό τους ότι μετά την αποχώρηση από το πολιτικό προσκήνιο του Ελευθέριου Βενιζέλου (1935 και νωρίτερα) χρειάστηκε μια γενιά (σχεδόν 30 χρόνια) και συγκεκριμένες κοινωνικές / οικονομικές συνθήκες για να γίνει εφικτή η ανασυγκρότηση (όπως – όπως) του χώρου, με την ίδρυση, τον Σεπτέμβριο του 1961, της Ένωσης Κέντρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου.
Τότε, σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό Ζαν Μεϋνώ («Οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα»), η Ένωση Κέντρου «εμφανίζεται ως ένας ετερόκλητος συνασπισμός προσωπικοτήτων, των οποίων οι πολιτικές τάσεις αρχίζουν από τη Δεξιά και φτάνουν μέχρι την Αριστερά. (…) Πρόκειται με λίγα λόγια για μια συνεργασία προσωπικοτήτων ή τοπικών παραγόντων, ορισμένοι από τους οποίους εντάσσονται στο κέντρο επειδή δεν βρίσκουν (θυμίζει κάτι από Λοβέρδο και Διαμαντοπούλου μήπως;) ή ίσως δεν τους προσφέρεται θέση που (θεωρούν ότι) τους αρμόζει στη Δεξιά. Ωστόσο είναι άτομα και όχι κόμματα που γίνονται δεκτά ως μέλη του νέου οργανισμού, του οποίου κύριος στόχος είναι η απομάκρυνση της Δεξιάς από την εξουσία. Οι βασικές προσωπικότητες της Ένωσης Κέντρου (της μήτρας δηλαδή των σημερινών κομμάτων του χώρου) ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Σοφοκλής Βενιζέλος ως εκπρόσωπος των συντηρητικών δεξιών τάσεων.
Χωνευτήρι και πλυντήριο
Η Ένωση Κέντρου υπό τον Παπανδρέου λειτούργησε ως χωνευτήρι κεντρώων κομματιδίων αλλά και ως πλυντήριο, το οποίο σε κάποιο βαθμό ξέπλυνε αρχηγούς και αρχηγίσκους που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο παρέδωσαν τους εαυτούς τους στη βρετανική και αμερικανική πρεσβεία και τη χώρα τελικά στους Αμερικανούς.
Μέχρι το 1961 λοιπόν και πριν από τη δημιουργία της Ε.Κ. υπήρχε το Φιλελεύθερον Δημοκρατικόν Κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου, ενώ το Κόμμα Φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλου, η Προοδευτική Ένωση Κέντρου του Σάββα Παπαπολίτη και το Λαϊκόν Κοινωνικόν Κόμμα του Στέφανου Στεφανόπουλου στήριζαν την Κίνηση Εθνικής Αναδημιουργίας προβάλλοντας στην ηγεσία τον χίτη (συνεργάτη των Γερμανών) Γεώργιο Γρίβα.
Υπήρχαν ακόμα η Δημοκρατική Ένωσις του Ηλία Τσιριμώκου, το Κόμμα Αγροτών και Εργαζομένων του Αλέξανδρου Μπαλτατζή κι άλλες προσωπικότητες του κεντρώου χώρου, όπως ο Γεώργιος Μαύρος, ο Γεώργιος Αθανασιάδης – Νόβας, ο Παυσανίας Κατσώτας κ.ά.
Μαριονέτες της πρεσβείας
Ο βίος και πολιτεία όλων αυτών πριν από το 1961 και ειδικά κατά τον εμφύλιο και τα πρώτα δύσκολα μετεμφυλιακά χρόνια έχει πια χαθεί στη λήθη της Ιστορίας. Ωστόσο τότε (το 1961) όλοι γνώριζαν πως οι κεντρώες κυβερνήσεις (Σοφούλη – Πλαστήρα) στηρίχθηκαν / επιβλήθηκαν από την αμερικανική πρεσβεία προκειμένου να ελεγχθεί η Ακροδεξιά και να κατευναστεί ο φόβος και η ανησυχία των πολιτών που έβλεπε τους δωσίλογους και τους συνεργάτες των Ναζί να κυριαρχούν στους κρατικούς μηχανισμούς.
Σ’ αυτές τις κεντρώες κυβερνήσεις στηρίχθηκαν οι Αμερικανοί για να βάλουν την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ, να στείλουν ελληνικό στρατό στην Κορέα, να συνεχίσουν τις δίκες και τις εκτελέσεις κομμουνιστών και πάει λέγοντας…
Η ανάγκη για το ξέπλυμα αυτής της ντροπής (της εξάρτησης, της υποτέλειας και της μετατροπής της χώρας σε προτεκτοράτο διοικούμενο από την αμερικανική πρεσβεία) αποτέλεσε το πολιτικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο κατόρθωσε να ανέβει ο «Γέρος της Δημοκρατίας», ο οποίος κατάφερε (ας το αναγνωρίσουμε) να ξεπλύνει πρώτα τον εαυτό του για τον ρόλο του στη συνέχιση της βρετανικής βαθιάς ανάμειξης στις ελληνικές υποθέσεις μετά τον πόλεμο, αλλά και τον κεντρώο χώρο γενικότερα για τη συνεργασία του με τους νέους (Αμερικανούς) επικυρίαρχους.
Επιστροφή στο μέλλον
Επιστρέφοντας στο παρόν της σημερινής Κεντροαριστεράς, είναι προφανές από την παραπάνω σύντομη περιληπτική επισκόπηση πως το πρόβλημά της δεν έχει να κάνει τόσο με την ανάδειξη ηγέτη που θα νικήσει τον Μητσοτάκη όσο με το περιεχόμενο της πολιτικής πρότασής της. Όσο λοιπόν οι προτάσεις των κομμάτων του Κέντρου (ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ) αποτελούν επαναδιατυπώσεις των πολιτικών που ακολουθεί η Ν.Δ. και όσο οι ηγεσίες τους αποδέχονται να δίνουν καθημερινά εξετάσεις στην πρεσβεία και τις Βρυξέλλες, τότε μπορούν να ονειρεύονται φέουδα και τσιφλίκια ακόμη και ανθυπομετριότητες του χώρου…
topontiki.gr