Ο εμπορικός «τυφώνας» που ενέσκηψε από την εφαρμογή επιθετικών πολιτικών εκ μέρους της νέας διοίκησης των ΗΠΑ πλησιάζει την Ευρώπη, με την προαναγγελθείσα από τον Ντόναλντ Τραμπ αύξηση των δασμών στα προϊόντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να θέτει σε συναγερμό την ελληνική οικονομία εν αναμονή των τελικών αποφάσεων.

Το πλήγμα για τις εξαγωγές της χώρας μας αναμένεται σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ ξεχωρίζουν ως ολοένα σημαντικότερος προορισμός για τα ελληνικά προϊόντα την τελευταία τριετία, με μέση ετήσια αύξηση 7% (υπερτριπλάσια από την αντίστοιχη επίδοση των άλλων αγορών).

Για το 2024 οι ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων προς τις ΗΠΑ υπολογίζονται στο 1% του ΑΕΠ της Ελλάδας ή στα 2,4 δισ. ευρώ και αποτελούν περίπου το 4,8% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Το εμπορικό ισοζύγιο ανάμεσα στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ ήταν πλεονασματικό στα 203,5 εκατ. ευρώ το 11μηνο του προηγούμενου έτους.

Οι ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ 

Στις επιμέρους κατηγορίες εμπορευμάτων, το μερίδιο των ΗΠΑ στις ελληνικές εξαγωγές των τροφίμων και ζώων ζωντανών ήταν 7,7% το διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2024 και ακολούθησαν: λάδια και λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης (7,2%), μηχανήματα και υλικό μεταφορών (6,5%), βιομηχανικά είδη ταξινομημένα κυρίως κατά πρώτη ύλη (5,1%), διάφορα βιομηχανικά είδη (3,9%), ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά κλπ. (3,8%), ποτά και καπνός (2,6%), χημικά προϊόντα και συναφή (2,1%), πρώτες ύλες μη εδώδιμες, εκτός από καύσιμα (1,5%) και είδη και συναλλαγές μη ταξινομημένα κατά κατηγορίες (0,5%).

Το πόσο τελικά θα επηρεαστούν οι εξαγωγές εμπορευμάτων της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ θα εξαρτηθεί από το ύψος της ανόδου των δασμών και από τον βαθμό ευαισθησίας τους στις επικείμενες αλλαγές.

Έμμεσες επιπτώσεις 

Πέρα από άμεσες, οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από πολιτικές προστατευτισμού των ΗΠΑ μπορεί να είναι και έμμεσες, ως απότοκο των  εμπορικών σχέσεων της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών. Στο 11μηνο του 2024 το μερίδιο της ΕΕ-27 επί του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων ήταν της τάξης του 55,3% ή 25,4 δισ. ευρώ και το αντίστοιχο μερίδιο των ΗΠΑ επί του συνόλου των εξαγωγών εμπορευμάτων της ΕΕ-27 ήταν 20,6% ή 490,1 δισ. ευρώ.

Συνεπώς, η  διεύθυνση οικονομικής ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας εκτιμά ότι σημαντικότερες έμμεσες αρνητικές επιδράσεις στο ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο θα μπορούσαν να προκύψουν από μια πιθανή επιδείνωση των οικονομικών επιδόσεων βασικών εξαγωγικών μας αγορών στην ΕΕ, σε περίπτωση κλιμάκωσης των πιέσεων στις δικές τους εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, λόγω αυξημένων δασμών ή άλλων εναλλακτικών αντισταθμιστικών μέτρων.

Ειδικότερα, η Ιταλία και η Γερμανία συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων εξαγωγικών μας αγορών και, παράλληλα, έχουν μεγάλη έκθεση στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις που αφορούν μόνο το εμπορικό ισοζύγιο, η οριζόντια αύξηση των δασμών κατά 10% σε όλα τα εξαγόμενα προϊόντα από την ΕΕ προς τις ΗΠΑ θα μείωνε τις συνολικές ελληνικές εξαγωγές κατά περίπου 1,7%, σε σταθερές τιμές, και το ελληνικό ΑΕΠ κατά 0,4% σωρευτικά μέχρι τα τέλη του 2026, κυρίως λόγω έμμεσων επιδράσεων από την αποδυνάμωση των οικονομιών των ευρωπαίων εμπορικών μας εταίρων.

Ακόμα, ένα μέρος των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων προς την ΕΕ-27 αφορά ενδιάμεσα αγαθά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τελικών αγαθών που η ΕΕ-27 εξάγει στις ΗΠΑ (συμμετοχή της ελληνικής οικονομίας στις ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας). Αυτό είναι ένα επιπρόσθετο κανάλι μέσω του οποίου μπορεί να υπάρξουν επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων.

Επιπλέον, ο εμπορικός πόλεμος μπορεί να οδηγήσει το διεθνές εμπόριο σε ευρεία επιβράδυνση, καθώς και σε σημαντικές ανακατάταξεις στα μερίδια των μεγάλων παικτών στο σύνολο των αγορών.

Διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος το 2024 

Αξίζει να σημειωθεί, ότι το 2024, οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 49.902,2 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση κατά 1.115,2 εκατ. ευρώ, ή -2,2% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023. Οι εισαγωγές, αντιθέτως, αυξήθηκαν κατά 1.428,8 εκατ. ευρώ ή 1,7%, φτάνοντας τα 84.517,1 εκατ. ευρώ. Οι  μεταβολές αυτές είχαν ως αποτέλεσμα, τη διόγκωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου κατά 2.544 εκατ.ευρώ, με ποσοστιαία αύξηση 7,9%.

Σε κλαδικό επίπεδο, ο κλάδος των τροφίμων σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση εξαγωγών σε απόλυτες τιμές, με άνοδο 635,9 εκατ. ευρώ (+8,3%), επιβεβαιώνοντας τη σταθερή ανάπτυξη του τομέα.