Του Αλέξη Αναγνωστάκη *

Οι επιχειρήσεις ανά τον κόσμο αντιμετωπίζουν αυξανόμενες πιέσεις να διασφαλίσουν ότι οι εφοδιαστικές τους αλυσίδες σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η ανάγκη για έναν ειδικό Υπεύθυνο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν είναι πλέον επιλογή αλλά επιχειρηματική αναγκαιότητα.

Το νέο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο

Οδηγία CSDDD: Η Οδηγία της ΕΕ για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια στον Τομέα της Αειφορίας απαιτεί από τις μεγάλες εταιρείες να εντοπίζουν και αξιολογούν τις αρνητικές επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα, να λαμβάνουν μέτρα πρόληψης και να επικοινωνούν δημόσια τις δράσεις τους.

Κανονισμός Αναγκαστικής Εργασίας: Ο Κανονισμός της ΕΕ για την Απαγόρευση Προϊόντων από Αναγκαστική Εργασία ενισχύει τις υποχρεώσεις ελέγχου των εφοδιαστικών αλυσίδων.

Κίνδυνοι στις ελληνικές εφοδιαστικές αλυσίδες

Εκμετάλλευση Μεταναστών: Στην Ελλάδα, οι μετανάστες εργάτες, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η γεωργία, η τουριστική βιομηχανία και οι υπηρεσίες καθαρισμού, αντιμετωπίζουν συστηματική εκμετάλλευση μέσω μισθών κάτω από το ελάχιστο όριο και απαράδεκτων συνθηκών εργασίας.

Παραβιάσεις Εργασιακών Δικαιωμάτων: Υπερβολικές ώρες εργασίας, μη καταβολή υπερωριών, απουσία συλλογικών διαπραγματεύσεων και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας παραμένουν διαδεδομένα φαινόμενα.

Παραδείγματα από εφοδιαστικές αλυσίδες:

• Σούπερ μάρκετ: Προμηθευτές φρούτων και λαχανικών που χρησιμοποιούν εργάτες χωρίς ασφάλιση

• Ξενοδοχεία: Υπεργολάβοι καθαρισμού με εργαζομένους υπό συνθήκες εκμετάλλευσης

• Κλωστοϋφαντουργία: Μικρά εργαστήρια με επικίνδυνες συνθήκες εργασίας

• Εστίαση: Προμηθευτές με εργαζομένους που εργάζονται χωρίς ρεπό

Ο ρόλος του υπευθύνου ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Απαιτούμενα προσόντα: Η θέση απαιτεί νομικό υπόβαθρο με εξειδίκευση στο δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς περιλαμβάνει ερμηνεία πολύπλοκης νομοθεσίας και διεθνών συμβάσεων.

Ανεξάρτητος ρόλος: Παρότι μέρος της επιχείρησης, ο Υπεύθυνος πρέπει να διατηρεί ανεξαρτησία στη λήψη αποφάσεων και άμεση πρόσβαση στη διοίκηση.

Βασικές αρμοδιότητες

• Ανάπτυξη πολιτικών συμμόρφωσης με τα διεθνή πρότυπα

• Διενέργεια due diligence στους ελληνικούς και διεθνείς προμηθευτές

• Δημιουργία μηχανισμών καταγγελιών

• Εκπαίδευση προσωπικού και προμηθευτών

• Παρακολούθηση συμμόρφωσης και δημόσια αναφορά

Επιχειρηματικά οφέλη

Προστασία από κινδύνους: Αποφυγή προστίμων, προστασία φήμης και συνέχιση λειτουργίας χωρίς διακοπές.

Ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα: Αυξημένη εμπιστοσύνη καταναλωτών, προσέλκυση ταλέντων, πρόσβαση σε ESG χρηματοδότηση και καλύτερες σχέσεις με ρυθμιστικές αρχές.

Προς το μέλλον

Οι ελληνικές εταιρείες που θα επενδύσουν στη δημιουργία αξιόπιστων συστημάτων προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με ειδικευμένο νομικό προσωπικό θα έχουν σημαντικό πλεονέκτημα στην ευρωπαϊκή αγορά.

* Του Αλέξη Αναγνωστάκη, Προέδρου Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων European Criminal Bar Association