Η μεσαία τάξη στην Ελλάδα αποτελεί κεντρικό θέμα δημόσιας συζήτησης, ιδιαίτερα ενόψει των ανακοινώσεων του πρωθυπουργού από το βήμα της ΔΕΘ (Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης) όπου αναμένεται να παρουσιάσει μέτρα ενίσχυσής της.

Πως ορίζεται η μεσαία τάξη στην Ελλάδα του 2025 και πως συνδέεται με την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα

Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς (ΕΒΕΠ), η μεσαία τάξη στην Ελλάδα «είναι μικρότερη σε μέγεθος, φτωχότερη σε εισοδήματα και υπερφορολογημένη σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και της ΕΕ-27».

Στην πράξη, υπάρχουν τρεις οπτικές της μεσαίας τάξης: η στατιστική, η κοινωνιολογική και η οικονομική.

Η μεσαία τάξη στην Ελλάδα «είναι μικρότερη σε μέγεθος, φτωχότερη σε εισοδήματα»

«Ταβάνι» τα 24.000 ευρώ ανά άτομο ετησίως

Σύμφωνα με τον ΕΒΕΠ, αναλύοντας τον οικονομικό ορισμό, η μεσαία τάξη συνδέεται, κυρίως, με το εισόδημα σε σχέση με τον μέσο ατομικό μισθό, ή το συνολικό οικογενειακό εισόδημα. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ και την Eurostat, η μεσαία τάξη δεν έχει το ίδιο μέγεθος και δύναμη σε όλες τις χώρες και γι’ αυτό σε ευρεία κλίμακα θεωρούνται τα νοικοκυριά που έχουν ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα μεταξύ 75% και 200% του μέσου εισοδήματος της χώρας.

Στην Ελλάδα το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα το 2024 κυμαινόταν μεταξύ 11.000-12.000 ευρώ ετησίως ανά άτομο και το κατώφλι της μεσαίας τάξης ήταν περίπου τα 10.000 ευρώ, ενώ το ανώτερο όριο ήταν μεταξύ 22.000–24.000 ευρώ ανά άτομο ετησίως.

Αυτή η εισοδηματική κλίμακα για μια τετραμελή οικογένεια αντιστοιχεί σε καθαρό ετήσιο εισόδημα από 24.000 έως 60.000 ευρώ, με την προϋπόθεση ότι, οι ενήλικες που εργάζονται αμείβονται με 2.000–5.000 ευρώ τον μήνα.

Βιοτικό επίπεδο, επάγγελμα, μόρφωση

Η μεσαία τάξη δεν είναι ασφαλώς μόνο θέμα εισοδήματος, αλλά και βιοτικού επιπέδου, επαγγέλματος και μόρφωσης. Παραδοσιακά στη χώρα μας η μεσαία τάξη περιλαμβάνει τους ελεύθερους  επαγγελματίες, μικρομεσαίους επιχειρηματίες, αυτοαπασχολούμενους, δημόσιους υπαλλήλους, στελέχη του ιδιωτικού τομέα και επιστήμονες, όπως γιατρούς, δικηγόρους και μηχανικούς.

Επίσης, στη μεσαία τάξη συγκαταλέγονται τα νοικοκυριά που διαθέτουν ιδιόκτητη κατοικία, αυτοκίνητο και μπορούν να καλύψουν βασικές και καταναλωτικές τους ανάγκες.

«Ραχοκοκαλιά» της κοινωνίας και της οικονομίας

Στη πολιτική προσέγγιση του όρου, η μεσαία τάξη θεωρείται η «ραχοκοκαλιά» της κοινωνίας και της οικονομίας, γιατί στηρίζει την κατανάλωση, τη φορολογία και την κοινωνική σταθερότητα. Μετά από την περιπέτεια των μνημονίων, το 2025, οι συζητήσεις για «ενίσχυση της μεσαίας τάξης» αφορούν στη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης, την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, τη σταθερή απασχόληση και την καλύτερη πρόσβαση σε εκπαίδευση και υγεία.

Κατανομή νοικοκυριών

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η κατανομή των νοικοκυριών στην Ελλάδα. Στη χαμηλή τάξη βρίσκονται περίπου το 35%, στη μεσαία τάξη περίπου το 50% και την υψηλή περίπου το 15%.

Συγκριτικά με την Ελλάδα, στις χώρες της Ευρωζώνης ο μέσος όρος της μεσαίας τάξης το 2025 βρίσκεται στο 60% και στις 27 χώρες της ΕΕ στο 58%. Σημειωτέον, πως στη Βόρεια Ευρώπη στη μεσαία τάξη είναι οι υψηλά αμειβόμενοι μισθωτοί και στελέχη εταιρειών με σταθερή μεσαία εισοδηματική βάση.

Μεσαία τάξη και ΜμΕ

Η σύνδεση της μεσαίας τάξης με τη μικρή και μικρομεσαία επιχειρηματικότητα (ΜμΕ) στην Ελλάδα είναι καθοριστική και αμφίδρομη, αφού η μία τροφοδοτεί και στηρίζει την άλλη. Σαφώς υπάρχει οικονομική σύνδεση, αφού είναι αυτή που αποτελεί το βασικό καταναλωτικό κοινό για προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρουν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι ΜμΕ που είναι το 99,5% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα απασχολούν σε πολύ μεγάλο ποσοστό άτομα της μεσαίας τάξης, όπως υπαλλήλους, τεχνικούς και στελέχη. Αντίστοιχα, πολλά μέλη της μεσαίας τάξης είναι ιδιοκτήτες, ή αυτοαπασχολούμενοι σε μικρές επιχειρήσεις. Επίσης, η κοινωνική ταυτότητα της μεσαίας τάξης είναι ιστορικά συνδεδεμένη με τον μικροϊδιοκτήτη και αυτοαπασχολούμενο. Η μεσαία τάξη στηρίζει την κοινωνική κινητικότητα, με πολλούς νέους να ξεκινούν ως υπάλληλοι και στη συνέχεια να γίνονται επιχειρηματίες, καθώς οι μικρές επιχειρήσεις προσφέρουν τις πρώτες ευκαιρίες απασχόλησης.

Οι περίπου 860.000 ΜμΕ στην Ελλάδα απασχολούν πάνω από 2,5 εκατ. εργαζόμενους, ενώ το 83% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα δουλεύει σε ΜμΕ και όλοι μαζί ιδιοκτήτες και εργαζόμενοι στις ΜμΕ συνιστούν τον πυρήνα της μεσαίας τάξης. Το συμπέρασμα είναι πως, η μεσαία τάξη και η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα είναι  συγκοινωνούντα δοχεία.

«Οι Έλληνες μικρομεσαίοι είναι υπερφορολογημένοι»

Ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ, Βασίλης Κορκίδης, σχολιάζοντας, θεωρεί πως δύσκολα ξεχωρίζει κανείς σήμερα τη χαμηλή από τη μεσαία τάξη. Επίσης, πιστεύει ότι, σύμφωνα με τη φορολογική και καταναλωτική πίεση οι Έλληνες μικρομεσαίοι είναι υπερφορολογημένοι, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό του εισοδήματος τους να κατευθύνεται σε άμεσους και έμμεσους φόρους, καθώς και σε εισφορές, περιορίζοντας την κατανάλωση.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κρατάει «καλάθι» 1,5 δισ. ευρώ και προετοιμάζεται για τη ΔΕΘ

Οι τελευταίες πινελιές πριν τη ΔΕΘ

Με την εβδομάδα ΔΕΘ να έχει ξεκινήσει, το Μέγαρο Μαξίμου βάζει τις τελευταίες πινελιές πριν την ομιλία του πρωθυπουργού, το προσεχές Σάββατο στη Θεσσαλονίκη.  Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κρατάει «καλάθι» 1,5 δισ. ευρώ και ποντάρει τα ρέστα του προκειμένου να αλλάξει το αρνητικό κλίμα για την κυβέρνησή του με αιχμή τη στήριξη της μεσαίας τάξης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το πακέτο έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και απομένουν μόνο μικρές λεπτομέρειες, οι οποίες θα καθοριστούν άμεσα, καθώς πλέον βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού.

Σε μια συγκυρία που η ακρίβεια κατατρώει το εισόδημα των πολιτών, με βάση τις μετρήσεις της Eurostat, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης έχει καταρτίσει ένα οικονομικό πακέτο εξαγγελιών που αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος του θηριώδους υπερπλεονάσματος του 2024, το οποίο άγγιξε τα 11,4 δισ. ευρώ.