Το σημαντικότερο ζητούμενο των οφειλετών είναι το «κούρεμα» του χρέους, έτσι ώστε να πληρώσουν το ποσό που δικαιούνται και έτσι να απαλλαγούν από υπέρμετρους τόκους. Η πολυπόθητη «σεισάχθεια», δηλαδή η πλήρης διαγραφή όλων των οφειλών, περιλαμβάνεται ήδη στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 1023/2019, καθώς και στον εθνικό Νόμο 4738/2020 που την εναρμονίζει, για όλους όσοι αδυνατούν να ρυθμίσουν και αποπληρώσουν τις οφειλές τους.

Ωστόσο, αυτή η ευεργετική πρόβλεψη συνοδεύεται και από πλήρη απώλεια της ιδιοκτησίας της περιουσίας των οφειλετών, δηλ. μια πτώχευση, κάτι που πασχίζουν να το αποφύγουν. Ο ανωτέρω Νόμος περιέχει και κοινωνική μέριμνα, με την παροχή μηνιαίας Κρατικής επιδότησης, προς τα ευάλωτα νοικοκυριά (δηλ. με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 7.000 ευρώ ή 584 ευρώ μηνιαίως), έτσι ώστε να παραμείνουν στην 1η κατοικία τους για 12 έτη και να έχουν το δικαίωμα επαναγοράς της. Τα ανωτέρω αφορούν στην πράξη οφειλέτες που δεν μπορούν να πληρώσουν έστω και 100-200 ευρώ μηνιαίως για μια ρύθμιση οφειλών.

Μεγάλη μάζα των οφειλετών δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξης στα ευάλωτα νοικοκυριά και συνεπώς κατατάσσονται στη «μεσαία τάξη», δηλ. διαθέτουν ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 14.000 ευρώ ή 1.166 ευρώ μηνιαίως. Αυτοί οι οφειλέτες μπορούν στην πράξη να ρυθμίσουν και πληρώσουν σταδιακά τα χρέη τους και πλέον έχουν αυτή τη δυνατότητα, μέσω του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού. Στην εν λόγω ψηφιακή πλατφόρμα, εδώ και ~2 μήνες, οι ιδιώτες πιστωτές (γνωστοί και ως funds / servicers) υποχρεούνται να ρυθμίζουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αφότου προβούν σε έλεγχο ότι οι οφειλέτες δεν αποτελούν στρατηγικούς κακοπληρωτές (δηλ. να διαθέτουν κρυφή / αδήλωτη περιουσία). Οι ρυθμίσεις που παρέχονται περιλαμβάνουν και ενδεχόμενη μερική διαγραφή από μηδέν έως 90% της συνολικής οφειλής, εφόσον πληρούνται οι θεσπισμένες νομικές προϋποθέσεις.

Η σημαντικότερη παράμετρος για το «κούρεμα» οφειλής είναι η εμπορική αξία της περιουσίας του οφειλέτη και των εγγυητών. Εφόσον η αγοραία αξία του ακινήτου είναι μεγαλύτερη από το χρέος, τότε ο οφειλέτης δεν δικαιούται καμία διαγραφή οφειλής, σύμφωνα με τη νομοθεσία (βλέπε «αρχή μη χειροτέρευσης θέσης πιστωτή»). Αντιθέτως, εάν το σημερινό χρέος (συμπεριλαμβανομένων και των τόκων) είναι μεγαλύτερο από την αγοραία αξία του ακινήτου, τότε ο οφειλέτης δικαιούται μερική διαγραφή οφειλής, η οποία κατά μέγιστο ανέρχεται στο υπερβάλλον ποσό. Συνεπώς:

• αν ένας οφειλέτης έχει οφειλές 80.000 ευρώ, ενώ η αξία της περιουσίας του ανέρχεται σε 100.000 ευρώ, τότε δεν δικαιούται καμία διαγραφή οφειλής
• αν ένας οφειλέτης έχει οφειλές 120.000 ευρώ, ενώ η αξία της περιουσίας του ανέρχεται σε 100.000 ευρώ, τότε δικαιούται μέγιστη διαγραφή οφειλής ίση με 20.000 ευρώ (δηλ. 120 μείον 100).

Επισημαίνεται ότι υφίστανται και άλλες παράμετροι που μειώνουν το δυνητικό «κούρεμα» οφειλής, όπως η ύπαρξη ακινήτων των εγγυητών, καθώς και το περίσσευμα εισοδήματος τους, μετά την κάλυψη των εύλογων δαπανών διαβίωσης, οι οποίες έχουν καθοριστεί από την ΕΛΣΤΑΤ και ανέρχονται σε ~6.448 ευρώ ετησίως ή 537 ευρώ μηνιαίως ανά άτομο. Συνεπώς:

• αν ένας οφειλέτης δικαιούται μέγιστη διαγραφή οφειλής ίση με 20.000 ευρώ, αλλά έχει ατομικό μηνιαίο εισόδημα 2.000 ευρώ, τότε συνεπάγεται ότι δύναται να αποπληρώσει ολόκληρο το ποσό της ανωτέρω δυνητικής διαγραφής και έτσι δεν δικαιούται κανένα «κούρεμα» χρέους
• αν ένας οφειλέτης δικαιούται μέγιστη διαγραφή οφειλής ίση με 40.000 ευρώ, αλλά έχει ατομικό μηνιαίο εισόδημα 700 ευρώ, τότε συνεπάγεται ότι δύναται να αποπληρώσει μόνο μέρος της ανωτέρω δυνητικής διαγραφής και έτσι θα λάβει μερικό «κούρεμα» χρέους.

Αναφορικά με το υπολειπόμενο ποσό οφειλής (μετά την όποια διαγραφή), βασικός στόχος των οφειλετών αποτελεί η μακροχρόνια αποπληρωμή του χρέους, έτσι ώστε η ρύθμιση να είναι βιώσιμη και να μπορεί να εξυπηρετηθεί, σύμφωνα με τα πραγματικά εισοδήματά τους, λαμβάνοντας υπόψη και την ακρίβεια που έχει αυξήσει το κόστος διαβίωσης των νοικοκυριών. Για το σκοπό αυτό, ο εξωδικαστικός μηχανισμός παρέχει και μακροχρόνια αποπληρωμή του υπολοίπου χρέους (που δεν διαγράφθηκε), ως εξής:

1. σε έως 420 δόσεις (δηλ. 35 έτη) για τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια, με σκοπό τη διάσωση της 1ης κατοικίας των νοικοκυριών
2. σε έως 240 δόσεις (δηλ. 20 έτη) για τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά ενυπόθηκα δάνεια, με σκοπό τη διάσωση της επαγγελματικής στέγης των επιχειρήσεων (π.χ. εμπορικά ακίνητα, επαγγελματικά οχήματα κλπ)
3. σε έως 180 δόσεις (δηλ. 15 έτη) για τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια που δεν διαθέτουν υποθήκες ακινήτων
4. σε έως 240 δόσεις (δηλ. 20 έτη) για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο (ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ / ΚΕΑΟ).

Βασική παράμετρος προσδιορισμού του αριθμού των δόσεων αποτελεί η ύπαρξη περισσεύματος εισοδήματος, μετά την κάλυψη των εύλογων δαπανών διαβίωσης. Συνεπώς, το μικρό περίσσευμα εισοδήματος θα αποδώσει μεγάλο αριθμό δόσεων, ενώ αντιθέτως το υψηλό περίσσευμα εισοδήματος θα αποδώσει μικρότερη διάρκεια αποπληρωμής των οφειλών.

Οι οφειλέτες που επιθυμούν να γνωρίσουν τα ανωτέρω δικαιώματά τους, μπορούν να ενημερωθούν:

• από τη Γενική Γραμματεία Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών (https://minfin.gov.gr/diacheirisi-idiotikou-xreous/)
• από τους πιστοποιημένους συμβούλους υποστήριξης οφειλετών, οι οποίοι έχουν παρακολουθήσει εξειδικευμένα σεμινάρια και περάσει από ειδικές εξετάσεις (https://training.eea.gr/).

insider.gr