Της Πηνελόπης Ι. Ντουντουλάκη

Στα παλιά τα χρόνια τα βιβλία ήταν λιγοστά. Εδώ, στην Κρήτη, υπήρχε, σε κάποια σπίτια, μόνο ο “Ερωτόκριτος”, το βιβλίο του Βιτσέντζου Κορνάρου που μιλά τραγουδιστά για την αληθινή αγάπη και τη συγχώρεση.

Δεν υπήρχαν τότε ακόμα τηλέφωνα, ούτε τηλεοράσεις. Υπήρχαν μόνο οι άνθρωποι που αποσπερίζανε*, καθισμένοι πλάι στη φωτιά. Άκουγαν τις γερόντισες και τους γέροντες, παππούδες και γιαγιάδες, που πάντα είχαν πράγματα να πουν.

Έτσι παρηγορούσαν τα ατέλειωτα βράδια του χειμώνα. Και επειδή η αρχαία ελληνική λέξη “παραμυθία” σημαίνει παρηγοριά”, οι ιστορίες που λέγανε οι γέροντες και οι γερόντισσες ονομάστηκαν “παραμύθια”, δηλαδή κάτι που μας παρηγορεί, κάτι που μας ανακουφίζει από τη στεναχώρια, κάτι που παγουριαίνει** τον πόνο κάθε ψυχής. Μαζευόταν, λοιπόν, άνθρωποι από η κάθε γειτονιά του χωριού, σε όποιο σπίτι  υπήρχε λάλος ή λάλη. Εκεί περαματίζανε*** και παίρνανε δύναμη για την άλλη μέρα. Μικροί και μεγάλοι άκουγαν τις πιο παράξενες ιστορίες, ιστορίες μακρόσυρτες σαν τους ίσκιους που έριχνε το φως του λύχνου στους τοίχους.

Το Παραμυθοχώρι ήταν ένα όμορφο χωριό πλάι  στο δάσος. Εκεί, κάποια φορά, η λάλη του χωριού αρρώστησε. Όλοι οι χωριανοί στεναχωρέθηκαν πολύ. Όταν λαλούσε η λάλη, λαλούσαν και τα μερά. Τα χιόνια στα βουνά άρχιζαν να λιώνουν, οι πηγές ξεπύριζαν****, ρυάκια και ποτάμια ξεκινούσαν να τραγουδούν.

Η γριά λάλη ένιωθε μεγάλη αδυναμία και πόνους. Στεναχωριόταν που δεν μπορούσε να λαλεί και να λέει, κάθε βράδυ, τα παραμύθια που κατέβαζε ο νους της. Σκεφτόταν, μάλιστα, τα παραμύθια δεν πρόφτασε να πει. Τώρα, όμως, πλησίαζαν Χριστούγεννα και εκείνη δεν είχε τρόπο ούτε να σαλέψει. Υπήρχαν, ευτυχώς, κάποιες πονετικές γειτόνισσες  που ερχόταν να βοηθήσουν.

Η γερόντισσα διαρκώς αναρωτιόταν αν θα γίνει καλά και αν θα προφτάσει να πει τα παραμύθια που είχε στο νου της. Αν όμως δεν πρόφταινε να τα πει, αν θα είχε τον καιρό να πει ένα μόνο,τότε ποιο έπρεπε να διαλέξει;

Το βράδυ, που έκλεινε λίγο τα μάτια της, άκουγε να της μιλούν με παράπονο ολα αυτά για τα οποία δεν είχε φτιάξει παραμύθι, όλα αυτά που θέλανε να γίνουν παραμύθι.

Μια παλιά φουρκέτα ανησυχούσε και όλο ρωτούσε: “Δεν θα πεις για μένα, που ήθελα να γίνω μπαλαρίνα;”.

Ήταν και ο Ποντικούλης των Χριστουγέννων που περίμενε με τη σειρά του για να μιλήσει: “Για μένα, που έμαθα να φτιάχνω τέλειους κουταλίτες******, τι έχεις να πεις;”.

Ήταν και η ξύλινη σβούρα που είχε χαθεί στον αχυρώνα, μέχρι που την ανακάλυψαν τα γατόπουλα και σβουρίζανε παρέα.

Ήταν και η χιονονιφάδα που προσγειώθηκε σε ένα πλατανόφυλλο.

Άκουγε, άκουγε η καημένη η λάλη , στο τέλος ζαλιζόταν. Πώς να τους ευχαριστήσει όλους;

Στον ύπνο της παραμιλούσε κι έλεγε:

-Άφης****** με, βρε φουρκέτα, άφης με κι εσύ, ποντικούλη, αφήστε με όλοι να ησυχάσω λίγο, μπας και ποδαρωσω***** πάλι!

Ένα ξημέρωμα ονειρευόταν πως βρέθηκε νύχτα έξω, στο δασος με τους κουμάρους, τους πλατάνους, τους δρυγιάδες και τα κυπαρίσσια. Ξάφνου βλέπει, ανάμεσα στα δέντρα και τους θάμνους, ένα γλυκό φως. Πλησιάζει και αντικρύζει ένα καλύβι. Ήταν μια φάτνη με τον νεογέννητο Χριστό, την Παναγία, τον Ιωσήφ, τους Μάγους και τους Βοσκούς, τα πρόβατα, και όλα τα έχνη*******. Άπό ψηλά ακούγονταν φωνές αγγελικές να ψάλλουν “Και επί Γης Ειρήνη”. Η λάλη άρχισε να σταυροκοπιέται και να λέει: “Ω, Βασιλέα των Ουρανών, δοξασμένο το όνομά σου!”. Ένιωθε τόσο ωραία εκεί, κοντά στη θαλπωρή της Φάτνης, που δεν την ένοιαζε κιόλας να πέσει κάτω και να κοιμηθεί καταγής.

Ξάφνου, ακούει έναν τσάλαχο εκεί κοντά. Κοιτάζει και βλέπει τα γατόπουλα να τσουλάνε τη σβούρα παρέα με τον σκύλο τον Ρεξ, βλέπει τη φουρκέτα που της έλλειπε το ένα πόδι να χορεύει,  βλέπει τον Ποντικούλη των Χριστουγέννων με τον άσπρο σκούφο του να κρατά το πλατανόφυλλο με τη χιονονιφάδα, που δεν είχε λιώσει ακόμα και λαμπύριζε σαν πανάκριβο πετράδι. Βλέπει όλα τα παραμύθια  που είχε φτιάξει και τη συντρόφευαν, καλούς και κακούς ήρωες, δίκαιους και άδικους,πλούσιους και φτωχούς,  να έρχονται για να σταθούν ευλαβικά μπροστά στη Φάτνη.

Η λάλη ένιωσε  μιαν άπίστευτη ευτυχία. Σα να είχε κιόλας γιατρευτεί, σα να μην είχε ποτέ αρρωστήσει, άρχισε να χορεύει,να στριφογυρνά σαν τη σβούρα  και να φωνάζει:

-Τό’χω, τό’χω!

Μέσα στη νύχτα και την παγωνιά, η λάλη στριφογύριζε και ακόμα στριφογυρίζει.

Νωρίς το πρωί ξύπνησε. Το ίδιο κιόλας βράδυ, ξεκίνησε να λέει, καθισμένη στο πεζούλι πλάι στη φωτιά,  το πιο ωραίο παραμύθι των Χριστουγέννων.

Λέξεις:

*Αποσπερίζανε=περνούσαν τα βράδια (αποσπέρας ή αποσπερνά=μετά τον εσπερινό)

**Παγουριαίνει=δροσίζει, ανακουφίζει (π.χ. “μου παγούριανε τον πόνο”-παγούρι=σκεύος μεταλλικό και αποπλατυσμένο, που χρησιμοποιείται από εκδρομείς και στρατιώτες για μεταφορά μικρής ποσότητας νερού, σε αντιστοιχία με το φλασκί)

***Περαματίζανε=περνούσαν την ώρα

****Ξεπύριζαν=Άρχιζαν πάλι να τρέχουν νερό (πύρος=το καπάκι από ξύλο ή φελλό που φράζει το στόμιο μπουκαλιού ή άλλου περιέκτη)

*****Κουταλίτες= Γλύκισμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, γίνεται με αλεύρι, νερό, λάδι και μέλι, κάτι αντίστοιχο με τους λουκουμάδες. Η ονομασία “κουταλίτης” είναι δηλωτική του ότι οι νοικουρές “κοτάλιζαν” τον χυλό, έριχναν δηλαδή, με ένα κουτάλι, τον χυλό μέσα στο καφτό λάδι

******Άφης με=’Αφησέ με

*******Έχνη=”ζωντανά”, οικόσιτα ζώα.