Το κείμενο αυτό του Θωμά Θ. Σιώμου δημοσιεύτηκε στο UNFOLLOW#5. Το αναδημοσιεύουμε ολόκληρο, διότι συν τοις άλλοις περιλαμβάνει πλούσιο κατάλογο των πρωτοβουλιών αλληλεγγύης, τοπικών ανταλλακτικών συστημάτων, τραπεζών χρόνου και δικτύων παραγωγών- καταναλωτών, σε όλη την Ελλάδα, και πιστεύουμε ότι αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για όλους.
Του Θωμά Θ. Σιώμου
Λαέ της Φρουτοπίας, έχω καλά νέα! Το κίνημα της Πατάτας εξαπλώνεται σιγά σιγά και καταλαμβάνει μια χώρα που λέγεται Ελλάδα. Οι Πατάτες φθηνές, ζουμερές και θρεπτικές επιτίθενται στους μεσάζοντες, χειραφετούνται από τους παραγωγούς, ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα και γεμίζουν τις αποθήκες και τα πορτ-μπαγκάζ των κατοίκων της χώρας αυτής. Με συντονισμένα βήματα, διαφώτιση αλλά και ικανοποιητική κάλυψη της προέλασής τους από τα ελληνικά ΜΜΕ έδωσαν το παράδειγμα στα φασόλια, στο ρύζι, στις ελιές, στο ελαιόλαδο ακόμη και στους οβελίες, άνοιξαν το δρόμο για την πλήρη αδιαμεσολάβητη οικονομία, την οικονομία ενάντια στους μεσάζοντες.
Όπως κάθε κίνημα που σέβεται τον εαυτό του, στη χώρα που την λένε νέο-Ελλάδα οι νικηφόρες Πατάτες πραγματοποίησαν ένα κίνημα που διαθέτει έναν αρνητικό πυρήνα, μια αρνητική πρόσληψη των δημόσιων υποθέσεων, ένα κίνημα «αντι-» που ακολούθησε τα βήματα των άλλων νικηφόρων παραδειγμάτων του αντι-κομμουνισμού των εθνικοφρόνων της μετεμφυλιακής Ελλάδας, της αντι-δεξιάς ρητορείας του ανδρεοπαπανδρεϊσμού, του αντι-παραδοσιακού ρεύματος των εκσυγχρονιστών, του αντι-πασοκικού εγχειρήματος των Ρουσοπουλοκαραμανλήδων, του νεο-αντιδεξιού πόλου του γιωργοπαπανδρεϊσμού, του αντι-μνημονιακού λόγου της αριστεράς, της αντι-κοινοβουλευτικής και αντι-συστημικής εκτόνωσης των αγανακτισμέων, της αντιπολιτικής δημοσιογραφίας των ελληνικών μέσων. Η Πατάτα επέτυχε ως κίνημα γιατί ήταν αντι- και απέδειξε πως στην Ελλάδα αυτό από μόνο του αρκεί!
Η Πατάτα βέβαια κατάφερε να αποσπάσει χιλιάδες λεπτά δημοσιότητας που θα έκανε τον Γουόρχωλ να απορεί και μαζί του να τρίβουν τα μάτια τους από την έκπληξη όσοι ακόμη και πριν από τη κρίση μιλούσαν για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, την εναλλακτική οργάνωση των όρων της παραγωγής και της κατανάλωσης, τη συνεργατική και συνεταιριστική διαχείριση των συλλογικών αγαθών, την αλλαγή δηλαδή παραδείγματος στο δίκτυο παραγωγών και καταναλωτών και την αντικατάσταση της υπερφυσικά δυνατής καπιταλιστικής, πολυεθνικής αγοράς με μικρά αντιιεραρχικά και αντικερδοσκοπικά δίκτυα ανταλλαγής χρόνου, προϊόντων και υπηρεσιών.
Άρχισαν να αναρωτιούνται τι είναι αυτό που δεν είχαν τα δεκάδες κοινωνικά αλληλέγγυα εγχειρήματα προκειμένου στα δύο-τρία χρόνια που σοβεί η κρίση να τύχουν της αξιοσημείωτης υποστήριξης που έλαβε η εκπρόσωπος της φρουτοπίας, η Πατάτα και το κίνημά της.
Μια πρώτη ερμηνεία είναι ότι όλα αυτά τα εγχειρήματα είναι και ακούγονται στα αυτιά των νεο-Ελλήνων και των δημοσιογράφων πολύπλοκα συγκρινόμενα με το απλοϊκό κίνημα της Πατάτας. Η ορθολογική επιλογή της φτηνής πατάτας των παραγωγών αποτελεί μια απόλυτα κατανοητή διαδικασία που δεν διαθέτει κανέναν κίνδυνο πολιτικής αμφισβήτησης του καπιταλισμού και της εμπορευματοποίησης, αυτό που αμφισβητεί η πατάτα είναι ορισμένοι μεσάζοντες και όχι όλο το καπιταλιστικό οικοδόμημα. Οι πολίτες που την αγκάλιασαν και τη δαφνοστεφάνωσαν όταν αυτή επισκέφτηκε την καθημερινότητά τους δεν το κάνανε ορμώμενοι από κάποια ιδεολογική ιδεαλιστική παρόρμηση αλλά επειδή ήταν φτηνότερη από ό,τι στα ράφια, απλά φτηνότερη, δεν ρώτησαν αν είναι βιολογική και οικολογική, ούτε αν παρήχθη χωρίς την εκμετάλλευση ανασφάλιστων αλλοδαπών εργατών. Με αυτούς τους όρους το κίνημα της πατάτας δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα οικονομικό αλισβερίσι που η κρίση επιβάλλει, ένας ακόμη πονηρός ελιγμός του πανούργου Έλληνα που συνεχίζει να φωνάζει «Ξέρεις ποιος είμαι εγώ;». Άσε που κανείς δεν αναρωτήθηκε για τις αποδείξεις που δεν κοβόντουσαν ούτε παρατήρησε πως τους μεσάζοντες αντικατέστησαν στις περισσότερες φορές οι καλλικρατικοί αρχοντο-Δήμαρχοι που μ’ αυτό τον τρόπο μεταμόρφωσαν τον πελατειασμό σε μια συνθήκη παροχής φτηνών ειδών διατροφής! Ψήφος και πατάτα!
Να μη πω, τέλος, πως αυτές οι σκηνές με τους πολίτες να συνωστίζονται κάτω από τις καρότσες των φορτηγών για λίγα κιλά πατάτες δεν είναι τίποτα διαφορετικό από τον πανικό «να μην πεινάσουμε» που έπιανε τη δεκαετία του ’80 τους νεοέλληνες σε κάθε κρίση (Σισμίκ, Τσερνομπίλ κτλ.) που είχε ως θύματα πάντα τα γάλατα εβαπορέ στα ράφια των σούπερ μάρκετ και τα σακιά με αλεύρι. Ο νεο-Έλληνας στην κρίση ανησυχεί για το στομάχι του, ένα σύνδρομο που πολλοί ονόμασαν «σύνδρομο της κατοχής» και τοποθετεί τη διατροφή στις κορυφαίες προτεραιότητες του Έλληνα της οριακότητας. Άλλωστε μπορεί κάποιος να πει πως και οι καταθέσεις έκαναν το δικό τους κίνημα, κινήθηκαν μόνες τους προς το εξωτερικό, ξενιτεύτηκαν για την εξασφάλιση του ψωμιού των ελληνόπουλων. Να μη θυμίσω και εκείνο το κίνημα των αποδείξεων, που ακόμη βρίσκονται εξεγερμένες στα συρτάρια του τότε υπουργού οικονομικών απαιτώντας μια δεύτερη ευκαιρία.
Στην Ελλάδα κινήματα κάνουν οι Πατάτες, οι καταθέσεις, οι οβελίες, το ελαιόλαδο, οι αγανακτισμένοι, οι αποδείξεις, δηλαδή πρόσωπα, ζώα και πράγματα χειραφετημένα και αποκομμένα από τους Έλληνες.
Όμως, αν θέλουμε να είμαστε λίγο ουσιαστικοί θα πρέπει να κοιτάξουμε με προσοχή και ενδιαφέρον το αποσιωπημένο κίνημα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, τα δεκάδες εναλλακτικά δίκτυα αυτοαργανωμένης οικονομίας, πολλά από τα οποία μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα των ηλιόσπορων (www.iliosporoi.net) όπου υπάρχει και ένα συνεκτικό ιδεολογικό πλαίσιο μανιφέστο που προσεγγίζει αυτά τα δίκτυα από την πλευρά της πολιτικής οικολογίας.
Μια πρώτη προσπάθεια καταλογογράφησης αναμεταδίδω παρακάτω γιατί τεκμηριώνει το πλήθος των πρωτοβουλιών ανά την Ελλάδα και φωνάζει με δύναμη: «Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός και είναι ανάμεσα μας!»
Τοπικά ανταλλακτικά συστήματα, τράπεζες χρόνου και δίκτυα παραγωγών- καταναλωτών
- Πανελλαδικό Δίκτυο Ανταλλαγής Αγαθών και Υπηρεσιών Χωρίς Χρήματα του Πελίτι, www.peliti.gr/pages/panelladiko_diktio.htm
- Δίκτυο Φασούλι (Αττική), www.fasouli.wordpress.com
- Τράπεζα χρόνου πλατείας Συντάγματος, www.time-exchange.gr
- Τράπεζας Χρόνου & Αλληλεγγύης Μοσχάτου, www.mesopotamia.gr/trapeza_xronou.htm
- Σύστημα Μονάδων Κοινωνικών Ανταλλαγών Λυκόβρυσης-Πεύκης, pelykoia.wordpress.com
- LETS NET (Ηράκλειο), www.lets.net.gr
- Δίκτυο Ανταλλαγών Χανίων, www.diktyoantallagonxanion.gr
- Ομάδα Τσουκνίδα (Ρέθυμνο), http://tsouknidarethymno.gr
- Καερέτι – Εναλλακτική οικονομία Ιεράπετρας, www.kaereti.gr
- Συριανό Δίκτυο ανταλλαγής υπηρεσιών και προϊόντων, sanosyros.wordpress.com
- Τράπεζα Ελεύθερου Χρόνου – Δίκτυο Ανταλλαγής Υπηρεσιών δήμου Λαμιέων, www.lamia-city.gr/netexchange.php
- Ανταλλακτικό Δίκτυο Βέροιας, antalaktikoveria.blogspot.com
- Δίκτυο Ανταλλαγών του Ν. Πιερίας, noe.motherearth.gr/index.php?location=el&screen=welcome
- Οβολός (Πάτρα), www.ovolos.gr
- Μπουτσούνι ανταλλακτικό δίκτυο Κέρκυρας, boutsouni.blogspot.com
- Εναλλακτική Μονάδα Ροδόπης (ΕΜΡΟ), www.emro.gr
- Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης της Μαγνησίας (ΤΕΜ), www.tem-magnisia.gr
- ΤΕΜ- Φθιώτιδας, www.tem-fthiotidas.gr
- Δίκτυο Ανταλλαγής Εργασίας και Προϊόντων (ΔΑΕΠ) Κέρκυρας, http://diktyodaep.wordpress.com
- Λόγω τιμής, www.logo-timis.gr
- Ηλιόχωρος, www.iliohoros.gr/pazari/antallagi/prosfero1/igeia.shtml
- “Ανταλλακτική Οικονομία”, www.antallaktiki.gr
- Χρονοτράπεζα του ελληνικού δικτύου γυναικών Ευρώπης, http://www.enow.gr/196/1633.aspx
- Xariseto.gr “χωρίς ευρώ”, http://www.xariseto.gr/viewforum.php?f=304
- Συνεταιριστική Παράκαμψη Μεσαζόντων, ΣΠΑΜΕ, http://synparmes.gr, http://spame.tumblr.com
- Δίκτυο Αγροτών – Καταναλωτών Αγροναύτες, http://agronaftes.blogspot.com
- Δώσε Πάρε, http://dwsepare.ning.com
- Ομοτράπεζοι, http://omotrapezoi.blogspot.com
- Κίνημα αλληλέγγυας συναλλαγής παραγωγού καταναλωτή, «ΥΝΙ ΠΙΡΟΥΝΙ» (Χανιά), www.inipirouni.gr
Χαριστικά παζάρια
- Σκόρος, www.skoros.espiv.net
- Μην το πετάς, χάρισε το, www.xariseto.gr
- Χαρίζω, www.xarizo.blogspot.com
- Δίκτυο Freecycle, freecycle.wikispaces.com/freecycle_gr
- Ηλιόχωρος, www.iliohoros.gr/pazari/
Αλληλέγγυο εμπόριο
- Ο Σπόρος, www.sporos.org
- Ομάδα Εναλλακτικού και Αλληλέγγυου Εμπορίου ”Nosotros”,enallaktiko-emporio.blogspot.com
- Εμείς και ο Κόσμος, www.nuestromundo.gr
- Terra Verde Χανιά, http://terraverdexania.blogspot.com,
- La Candona, www.lacandona.gr
Εργασιακές κολεκτίβες
- Το παγκάκι, www.pagkaki.org
- Κολεκτίβα Ζερμινάλ, www.kolektivagerminal.blogspot.com
- Belleville sin patron, www.belleville-sin-patron.blogspot.com
- Collective courier, www.collectivecourier.gr
- Συν-άπειρο, www.synapeiro.gr
- Συνεταιρισμός Αλληλέγγυας Οικονομίας “Συν-Αλλοις”, http://synallois.org
- Κολεκτίβα Κυψέλη, http://colectivakipseli.wordpress.com
Συνεταιριστικοί- αυτοοργανωμένοι πολυχώροι
- Το κουκούτσι, http://koukoutsi.enallaktika.gr
- Συνεταιριστικό καφενείο Ακαδημίας Πλάτωνα, www.european-village.org
- Nosotros, www.nosotros.gr
- Μικρόπολις, http://micropolis-socialspace.blogspot.com
Οικοκοινότητες
- Τοπικοποίηση, http://topikopoiisi.blogspot.com
- Το δέντρο, http://todendro.blogspot.com
- Οικοκοινότητα Κύτταρο Νέας Γης, http://kyttaronewearth.webs.com
- Κοινότητα Ουτοπία, http://koinotita-utopia.blogspot.com
- Κίνηση για τη Δημιουργία Οικοκοινότητας, www.oikokoinotita.gr
- Telaithrion free and real, http://telaithrion.freeandreal.org
- Άλλος τρόπος, http://allostropos.blogspot.com
- Οικολογικά χωριά, http://oikokoinotita.blogspot.com
- Δρόμοι σύνθεσης, http://dromoisynthesis.wordpress.com
Φυσικές καλλιέργειες, σπορεία, αστικοί αγροί
- Βοτανικός Κήπος Πετρούπολης, www.votanikoskipos.blogspot.com
- Αγρός, http://eleftherosagros.blogspot.com
- Πάρκο Ναυαρίνου, www.parkingparko.blogspot.com
- Αυτοδιαχειριζόμενος Αγρός Ελληνικού, http://agroselliniko.blogspot.com
- Αστικός αγρός Χαλανδρίου, www.astikosagrosx.blogspot.com
- Ομάδα Αστικών & Περιαστικών Καλλιεργειών (ΠΕΡ.ΚΑ.), http://perka.oneirografos.net
- Δίκτυο Οικοκοινότητα, http://oikodiktyo.espivblogs.net
- Σκαλιστήρι, http://skalistiri.wordpress.com
- Κέντρο Φυσικής Καλλιέργειας, www.naturalfarming.eu
- Περμακουλτούρα, www.permaculture.gr/gr/
- Καγκουρό, www.kangouro.gr
- Permaculture in Greece, http://permaculture-greece.org
Τράπεζες και ανταλλακτήρια σπόρων
- Το Πελίτι, www.peliti.gr
- Σπόρι Λίμνου, www.sporilimnou.blogspot.com
- Αιγίλοπας, www.aegilops.gr
- Αρχιπέλαγος (τράπεζα σπόρων), www.archipelago.gr
- Ηλέσιον, www.helession.gr
Φυσική δόμηση
- Φυσική δόμηση cob, www.cob.gr
- Σαλίγκαρος, www.saligaroi.blogspot.com
- Free and Real, www.freeandreal.org
- Ομάδα πηλΟίκο, www.piliko.gr
Αυτοδιαχείριση
- Νέα Γουινέα, neaguinea.org
- Φτιάχνω μόνος μου, www.ftiaxno.gr
- Μηχανή, http://mhxanh.org/reyma
Συλλογική διαχείριση κοινωνικών αγαθών
- Κίνηση 136 (νερό), www.136.gr
- Ο Ημιόροφος (υγεία), http://imiorofos.org
- Συνέλευση για την υγεία, http://syneleyshgiathnygeia.blogspot.com
- Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού, http://mki-ellinikou.blogspot.com
- Εθελοντικό Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ρεθύμνου, http://www.ethiatreio.com
- Δίκτυο κοινωνικής υπεράσπισης του σιδηροδρόμου, http://traino-sos.blogspot.com
- Ανοιχτή συνέλευση κατοίκων για τα μέσα μαζικής μεταφοράς, http://sineleusimetafores.wordpress.com
- Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων, http://prosynat.blogspot.com
- Πρωτοβουλία για την Κοινωνική Διαχείριση των Απορριμμάτων, http://diapor.blogspot.com
Συλλογικότητες
- Ηλιόσποροι, www.iliosporoi.net
- State of nature, www.state-of-nature.gr
- Λοκροί στο δάσος, http://lokroi-dasos.blogspot.com
- Από Κοινού – Κίνηση Αποανάπτυξης Τρικαλινών Πολιτών, http://apokoinou.com
- ΛόκαλAthens, http://localathens.blogspot.com
Συλλογικές κουζίνες
- Xanadu, http://xanadu.espivblogs.net
- Συλλογική Κουζίνα Στεκιού Μεταναστών ELCHEf, www.elchef.gr
- Συλλογική Κουζίνα Αυτόνομου Στεκιού, http://autonomosteki.espivblogs.net
- Συλλογική Κουζίνα κατάληψης Σκαραμαγκά, http://pat61.squat.gr
Ελεύθερη παιδεία
- Σχολείο για τη μάθηση της ελευθερίας, http://sxoleio12.wordpress.com
- Αυτοοργάνωση στην εκπαίδευση, http://ekpaideysi.espivblogs.net
- Στο νησί της αλφαβήτου, http://alphabet-island.blogspot.com
- Σεντέφι, http://sentefi.wordpress.com
- Ελευθεριακά σχολεία, http://democraticschoolsgr.blogspot.com
- Ελευθεριακό παιδικό στέκι El Paso, http://el-paso-thessaloniki.blogspot.com
- Παιδικό στέκι «φτου ξελεφτερία», http://pikpa.squat.gr
Ελεύθερο λογισμικό και ανοιχτός κώδικας
- Hackerspace.gr , http://hackerspace.gr
- Underground Free University, www.ufu.gr
Αυτοδιαχειριζόμενη τέχνη, πολιτιστικός ακτιβισμός
- Κενό δίκτυο, http://voidnetwork.blogspot.com
- Ορίζοντας γεγονότων, http://orizontasgegonotwn.blogspot.com
- Another world is here- the Caravan project, www.anotherworldishere.com
- Ecoart, www.ecoart.gr
- Cheap art, www.cheapart.gr
- Τράπεζα τέχνης, http://trapezatehnis.blogspot.com
- Πλατφόρμες, http://www.platformes.blogspot.com
- Κίνηση Μαβίλη, http://kinisimavili.blogspot.com
- Κοοπερατίβα “Μετέχνιο”, http://metexnio.blogspot.com
- Συντεχνίαπλην, http://www.disobey.net/syntexniaplhn/
- Mapet-stencils, http://mapetstencils.wordpress.com
- Political Zoo, http://politicalzoostencils.blogspot.com
- Εναλλακτικό πολιτιστικό εργαστήρι, http://enalaktikoergastiri.wordpress.com
- Ταξίδι χωρίς χάρτη, http://taxidixwrisxarti.blogspot.com
- Χίμαιρες, http://chimeres.info