Με το Facebook δεν έχω και την καλύτερη των σχέσεων. Όταν το πρωτοξεκίνησα ήμουν αρκετά ενθουσιώδης, έπαιζα παιχνίδια, ποστάριζα διάφορες βλακείες και περνούσα αρκετές ώρες μαζί με τους φίλους και τους “φίλους” μου. Και μετά ανακάλύψα το Twitter.
Σκεφτόμουν τις προάλλες κάτι που μου είχε συμβεί πριν από μερικά χρόνια και σχετίζεται με το Facebook. Είχα βγει για καφέ με μία φίλη, και εκεί γνώρισα έναν δικό της φίλο. Μου φάνηκε πολύ συμπαθητικός: Πλακατζής, φασαριόζος, εύθυμος τύπος γενικά. Από αυτούς που θες να τους έχεις στην παρέα σου, αλλά δε θες με τίποτα να τους έχει η διπλανή παρέα στην καφετέρια γιατί σου παίρνουν τ’αυτιά. Αργότερα, όταν γύρισα σπίτι, τον έκανα και add στο Facebook. Ναι, τον είχα δει μόνο μία φορά και δεν μπήκα καν στον κόπο να δω τι έγραφε γενικά, αλλά το Facebook δεν είναι μόνο για τους κολλητούς σου, έτσι;
Έπειτα, ένα βράδυ με πέτυχε online στο Facebook (εγώ πάντα ήμουν ντίβα, μονίμως online αλλά δε μιλούσα πρώτος) και μου μίλησε. “Τι κάνεις;”, με ρώτησε. “Βλέπω Ράδιο Αρβύλα”, του απάντησα. “Α, αυτούς τους απάτριδες;”, μου είπε σε άπταιστα greeklish. Ακολούθησε μία αμήχανη σύντομη συζήτηση. Μετά από δέκα λεπτά δεν ήμασταν πια Facebook friends.
Να ξεκαθαρίσω κάτι σε αυτό το σημείο: Αν μου έλεγε ότι οι τύποι του Ράδιο Αρβύλα είναι βλάκες/κρύοι/γελοίοι/πουρέιτζερς/υποκριτές ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, δε θα τσακωνόμουν μαζί του. Μπορεί και να συμφωνούσα, μάλιστα. Αλλά η λέξη “άπατρις” είναι από αυτές που χρησιμοποιούν μόνο όσοι ανήκουν σε μία πολύ συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων. Και φυσικά δεν είναι οι ναυτοπρόσκοποι ή το Χαμόγελο του Παιδιού.
Ψάχνοντας τα παλιά του posts στο Facebook βρήκα αρκετά links από κλασικά συνωμοσιολογικά blogs που αναφερόντουσαν στην “τουρκική απειλή”, τη “βόμβα της λαθρομετανάστευσης” και άλλα τέτοια ωραία. Βέβαια, έπρεπε να τα είχα δει πολύ νωρίτερα. Αλλά βλέπεις δεν μπορούσα να φανταστώ ότι ένας τόσο ευχάριστος τύπος μπορούσε να είναι και τόσο δυσάρεστος ταυτόχρονα.
Ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα ότι ζουν ανάμεσά μας. Δεν είναι εξωγήινοι. Μπορεί να είναι ο γείτονάς σου, ο περιπτεράς, η ταμίας στο σούπερ μάρκετ, ο παλιός σου συμμαθητής, οποιοσδήποτε. Και δεν έχουν κέρατα ή ουρά για να τους ξεχωρίζεις. Ήταν μία κάπως τρομακτική διαπίστωση.
Θυμήθηκα αυτήν την ιστορία τις προάλλες, γιατί συνέβη ξανά. Το προσωπικό μου Facebook το έχω πια σε αχρηστία και δεν μπαίνω σχεδόν ποτέ – και εννοώ αυτό που φέρει το πραγματικό μου όνομα. Μπήκα όμως πριν από λίγες μέρες για να στείλω ένα μήνυμα σε μία φίλη, και με την ευκαιρία είπα να ρίξω μια ματιά στο timeline μου. Καθώς κατέβαινα με το ποντίκι, το βλέμμα μου έπιασε φευγαλέα ένα γνωστό ακροδεξιό site. Ακροδεξιοί στο timeline μου; Να και κάτι που δεν περίμενα να δω. Αυτός που έβαλε το συγκεκριμένο link ήταν ένας άλλος φίλος φίλης, που επίσης συνάντησα δυο-τρεις φορές και μπορώ να πω ότι ήταν αρκετά συμπαθητικός.
(ρε μαλάκα, τώρα που το σκέφτομαι, τι περίεργες φίλες έχω τέλος πάντων;)
Μπήκα στο προφίλ του για να δω αν ήταν κάτι το μεμονωμένο που μπορούσε να συγχωρεθεί. Δεν ήταν. Το προφίλ του ήταν γεμάτο από τέτοια posts, συχνά με δικά του σχόλια μίσους απέναντι στους μετανάστες και στα “άπλυτα κομμούνια” (τι αστείο αυτό που όλους τους αριστερούς τους λένε “κομμούνια”). Δε χρειάστηκε να σκεφτώ πολύ για να κάνω το unfriend.
Όλα αυτά με προβλημάτισαν πολύ. Και προσπαθώ με αυτό το post να δω αν μπορώ να απαντήσω μόνος μου ικανοποιητικά στους προβληματισμούς μου. Έχουμε και λέμε:
1. Έχω δικαίωμα να ξεγράφω από τη ζωή μου έναν άνθρωπο επειδή έχει διαφορετική ιδεολογία από τη δική μου;
Σε πρώτη φάση, έχω δικαίωμα να ξεγράφω από τη ζωή μου όποιον γουστάρω, και για όποιο λόγο γουστάρω. Τώρα, όσον αφορά την ιδεολογία, υπάρχει ένα θέμα. Είναι διαφορετικό να είσαι εσύ πασόκος και ο άλλος νεοδημοκράτης και να διαφωνείτε για το ποιο από τα δύο κόμματα είναι καλύτερο, και εντελώς διαφορετικό να είσαι εσύ αριστερός και ο άλλος ακροδεξιός και να διαφωνείτε ακόμα και σε θεμελιώδη ζητήματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Με έναν τέτοιο άνθρωπο δεν μπορείς να συνεννοηθείς. Και το να τον διαγράψεις από τη ζωή σου είναι το καλύτερο που μπορείς να κάνεις.
2. Ναι, αλλά δε θα ήταν καλύτερο να προσπαθήσεις απλά να του δείξεις το λάθος του;
Όχι. Όταν κάποιος έχει παρασυρθεί σε μία ακραία άποψη, καμία κουβέντα δεν θα μπορέσει να τον ταρακουνήσει. Χρειάζεται ένα ισχυρό σοκ για να καταλάβει το λάθος του και να επανέλθει σε ανθρώπινα επίπεδα. Εξάλλου, κι εμένα δε θα μου άρεσε να προπαγανδίζει ο άλλος τις δικές του απόψεις σε μένα – γιατί να προπαγανδίσω εγώ τις δικές μου απόψεις;
3. Ναι, αλλά με αυτήν τη λογική πώς θα καταπολεμήσεις το ακροδεξιό τέρας που σε απειλεί;
Έλα ντε. Μακάρι να ήξερα. Θεωρώ πως το πρόβλημα του φασισμού είναι κυρίως η μόρφωση και μετά οποιοδήποτε άλλο. Οι άνθρωποι που προσβάλλονται από αυτόν είναι ευάλωτοι στην προπαγάνδα και τον απλοϊκό λαϊκισμό, κι αυτό επειδή δεν έμαθαν ποτέ να φιλτράρουν τις πληροφορίες που δέχονται. Πώς το διορθώνεις αυτό; Ανοίγεις μαζικά φροντιστήρια ρεαλισμού και τους προσφέρεις δωρεάν μαθήματα; Δε γίνεται.
4. Μήπως είσαι λίγο υπερβολικός; Μήπως τελικά το πρόβλημα δεν είναι τόσο σοβαρό όσο νομίζεις;
Μακάρι, αλλά δεν το βλέπω. Παρατηρώντας την κοινωνία αλλά και το στενό μου φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον, βλέπω μία απότομη στροφή προς την ακροδεξιά. Βλέπω φίλους και γνωστούς μου να γίνονται πιο ανεκτικοί σε ακραίες εκδηλώσεις, όπως τα πογκρόμ και η αυτοδικία, ή ακόμα και να τις επικροτούν. Και βλέπω να επικρατεί στα mainstream μέσα μία ρητορική που στην καλύτερη περίπτωση είναι δεξιά, και σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνά ακόμα και την γραφική ακροδεξιά που αντιπροσώπευε το ΛΑΟΣ. Όχι, δεν είμαι και πολύ αισιόδοξος.
5. Ωραία, και τώρα διέγραψες έναν ακροδεξιό από το Facebook σου. Του έκανες τη μούρη κρέας, ε;
Όχι. Δεν κατάφερα τίποτα απολύτως, πέρα από το να “καθαρίσω” το timeline μου από το δηλητήριο. Αλλά δε νιώθω ότι μπορούσα να κάνω κάτι καλύτερο.
6. Να “καθαρίσεις”; Αυτό δεν είναι ακροδεξιά ρητορική; Όπως λέμε “να ξεβρωμίσει ο τόπος”;
Όχι. Δεν είναι φασιστικό να σιχαίνεσαι το φυλετικό μίσος. Είναι άλλο να “καθαρίζεις” τον προσωπικό σου χώρο από μία ακραία ιδεολογία και άλλο να “καθαρίζεις” την πόλη σου από ζωντανούς ανθρώπους. Το προφίλ μου στο Facebook είναι δικό μου, η πόλη δε σου ανήκει. Ούτε οι άνθρωποι που ζουν σε αυτή, όπως κι αν ζουν.
7. Ώπα, μισό: Αν δηλαδή κάποιος σε μπλοκάρει επειδή τον ενοχλούν οι απόψεις σου, δε θα τον πεις “φασίστα”;
Όχι. Αν του αρέσει να βάζει παρωπίδες και να διαβάζει μόνο ό,τι του αρέσει, είναι δικαίωμά του. Όπως είναι και δικό μου δικαίωμα να κάνω το ίδιο. Επίσης, επειδή στο Twitter κάποιοι με έχουν όντως μπλοκάρει, έχω να πω ότι το block από κάποιους δεν είναι προσβολή, αλλά παράσημο. Και είμαι πολύ περήφανος για ένα-δυο block μου έχω υποστεί. Επίσης, κάποια στιγμή να μιλήσουμε για την υπερβολική χρήση του όρου “φασίστας”, που σπάνια ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
8. Τουλάχιστον τώρα θα προσέχεις ποιον κάνεις add στο Facebook;
Δε φημίζομαι για την ικανότητά μου να μαθαίνω από τα λάθη μου, αλλά νομίζω πως ναι.
9. Τώρα που τα σκέφτηκες όλα αυτά και κατέγραψες όλους τους προβληματισμούς σου, νιώθεις καλύτερα;
Όχι, καθόλου. Διακατέχομαι ακόμα από αυτό το αίσθημα του ανικανοποίητου. Ότι ναι, γλίτωσα εγώ από ένα κακό, αλλά δε γλίτωσε ο κόσμος. Ότι ουσιαστικά δεν κατάφερα τίποτα απολύτως, πέρα από το να προσφέρω μία μικρή ανακούφιση στον εαυτό μου.
————————————-
Με βάση το τελευταίο πικρό συμπέρασμα, το post αυτό κρίνεται αποτυχημένο. Επομένως, θα πρέπει να το συζητήσω και με άλλους. Κατά προτίμηση όχι χρυσαυγίτες, γιατί έχω διαπιστώσει ότι οι διάλογοι με χρυσαυγίτες για περισσότερα από 30 δευτερόλεπτα μπορεί να βλάψουν σοβαρά την υγεία και είναι τόσο ευχάριστοι όσο το να χώνεις το κεφάλι σου σε έναν φούρνο ενώ βρίσκεται στους 200 βαθμούς Κελσίου.
Αλλά δε βαριέσαι, ποιος τη γαμάει την υγεία εδώ που φτάσαμε. Ούτως ή άλλως, η ψυχική υγεία έχει καταστραφεί προ πολλού.