Το νέο σχολικό βιβλίο Οικονομικών που διδάσκεται φέτος για πρώτη φορά στην ‘Α Λυκείου, έχει προκαλέσει σάλο αφού στην ύλη του, και συγκεκριμένα στη σελίδα 11, περιλαμβάνεται και ένα συγκεκριμένο παράδειγμα όσον αφορά την έννοια της «στενότητας». Το εν λόγω απόσπασμα έχει προκαλέσει κύμα σχολίων και αντιδράσεων, τόσο από εκπαιδευτικούς όσο και από χρήστες των κοινωνικών δικτύων, καθώς θεωρείται ότι επιχειρεί μια ατυχέστατη -αν όχι προκλητικότατη- σύγκριση μεταξύ ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες πραγματικής φτώχειας και εύπορων ατόμων που αντιμετωπίζουν «πολυτελή διλήμματα».

Το ζήτημα που θίγεται στο κεφάλαιο αφορά την έννοια της «στενότητας», ως θεμελιώδη οικονομική αρχή που σχετίζεται με την περιορισμένη διαθεσιμότητα πόρων. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν πολλοί, το παράδειγμα που χρησιμοποιείται για να εξηγηθεί αυτή η έννοια είναι προβληματικό, καθώς βάζει στο ίδιο «κάδρο» οικογένειες που παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με τον μήνα και πολυεκατομμυριούχους που δεν προλαβαίνουν να παίξουν ποδόσφαιρο και να συμμετάσχουν σε διαφημιστικά σποτ ταυτόχρονα.

Η προσπάθεια να καταδειχθεί ότι όλοι βιώνουν στενότητα, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης, καταλήγει – κατά πολλούς – σε ένα παράδειγμα που όχι μόνο δεν αποσαφηνίζει την έννοια, αλλά τη θολώνει και την απαξιώνει. Η οικονομική στενότητα, όπως εξηγούν ειδικοί και εκπαιδευτικοί, αφορά τη διαχείριση περιορισμένων πόρων για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, και όχι την «αδυναμία» κάποιου να κάνει ό,τι θέλει, παρότι έχει υπερβολικά πολλά χρήματα στη διάθεσή του.

Το απόσπασμα του σχολικού βιβλίου 

«Η ανεπάρκεια των συντελεστών παραγωγής και κατ’ επέκταση των αγαθών και υπηρεσιών λέγεται Στενότητα. Τόσο οι φτωχοί όσο και οι πλούσιοι αντιμετωπίζουν στενότητα. Οικογένειες και με τους δύο γονείς άνεργους για μεγάλο χρονικό διάστημα, στερούνται βασικών αγαθών όπως τροφής, ρουχισμού, συνεχούς παροχής ηλεκρικού ρεύματος κ.λπ. διότι οι γονείς δεν έχουν τα απαιτούμενα χρήματα για να τα εξασφαλίσουν.

Ακόμα, όμως και πολυεκατομμυριούχοι δεν μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τους τις ανάγκες. Ο πολυεκατομμυριούχος ποδοσφαιριστής θέλει να περάσει το Σαββατοκύριακό του παίζοντας ποδόσφαιρο και γυρίζοντας διαφημιστικό φιλμάκι, αλλά δεν μπορεί να κάνει και τα δύο ταυτόχρονα».

Οι αντιδράσεις 

Από όταν έγινε γνωστό το εν λόγω απόσπασμα, δεκάδες χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παίρνουν θέση για το περιεχόμενου του βιβλίου. Μεταξύ αυτών και η εκπαιδευτικός – Φυσικός Τίνα Νάντσου, που σχολίασε με μία δηκτική ανάρτηση:

«Μα είναι δυνατόν; Η στενότητα χτυπά χωρίς έλεος!

Από τη μάνα που κόβει το φαγητό στα τρία, μέχρι τον πολυεκατομμυριούχο ποδοσφαιριστή που δεν προλαβαίνει να γυρίσει και διαφήμιση και να παίξει μπαλίτσα το ίδιο ΣΚ. Πραγματικά, πώς αντέχουν τόση πίεση οι άνθρωποι αυτοί;

Προτείνω να στείλουμε είδη πρώτης ανάγκης: Porche, Ferrari (ΟΠΕΚΕΠΕ) και λίγο χρόνο παραπάνω στο ρολόι. Να μάθουν τα παιδιά από νωρίς πως στον καπιταλισμό όλοι υποφέρουμε… άλλοι από πείνα, άλλοι από υπερβολικές επιλογές».

Η εκπαιδευτικός συμπλήρωσε πως, «όταν οι αποφάσεις για την παιδεία παίρνονται στο πόδι επειδή ο ΠΘ αποφάσισε να διδάσκονται Οικονομικά στα σχολεία, και τρέχεις να βρεις βιβλία και να τα επιμεληθείς με την ίδια ταχύτητα που τρέχεις για καφέ, ε, κάτι θα ξεφύγει. Πώς νιώθει άραγε ένα παιδί που οι γονείς του είναι άνεργοι και παλεύουν καθημερινά να σταθούν όρθιοι; Πώς νιώθει όταν βλέπει την οικογένειά του να περιγράφεται σαν χαμένη υπόθεση, χωρίς καμία ελπίδα ή αξιοπρέπεια; Η γενίκευση αυτή δεν είναι απλώς λανθασμένη – είναι προσβλητική.

Μετά φταίνε τα παιδιά που δεν αγαπούν τα σχολικά βιβλία. Τουλάχιστον, με αυτό το βιβλίο θα γελάσουν όλοι στα σχολεία – κάτι είναι κι αυτό! Και ίσως, για να βρουν και άλλα “διαμαντάκια”, να το διαβάσουν λίγο παραπάνω πριν το στείλουν στην ανακύκλωση όπως όλα τα σχολικά βιβλία».

Τι μαθαίνουν τελικά τα παιδιά;

Η ουσία της ένστασης δεν περιορίζεται μόνο στην ακαταλληλότητα του παραδείγματος, αλλά και στο ευρύτερο μήνυμα που ενδέχεται να περνούν τέτοια αποσπάσματα στους μαθητές. Πώς μπορεί να αισθανθεί ένας έφηβος που μεγαλώνει σε οικογένεια με σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, όταν βλέπει την αγωνία της επιβίωσης να εξισώνεται με τα «διλήμματα» ενός δισεκατομμυριούχου που έχει απλώς έλλειψη χρόνου; Είναι το ίδιο να μην έχεις να φας και να σου κόβουν το ρεύμα, με το να μην προλαβαίνεις να κάνεις ό,τι θέλεις παρότι έχεις άφθονα χρήματα;

ethnos.gr