Το Airbnb και οι παρεμφερείς πλατφόρμες έχουν μπει για τα καλά στις ζωές μας, όχι μόνο στα Χανιά και στην Ελλάδα αλλά σχεδόν παντού σε όλο τον κόσμο. Στην αρχή, ξεκίνησε ως μία δυνατότητα για έξτρα εισόδημα για τους Έλληνες που υποφέρουν από τις συνέπειες της οικονομικής ύφεσης. Όμως σύντομα φάνηκε ότι είναι πολλά παραπάνω. Ξαφνικά ο κόσμος συνειδητοποίησε ότι δημιουργήθηκε ένας καινούργιος τρόπος λειτουργίας της οικονομίας, η οικονομία διαμοιρασμού, όπου οι υπηρεσίες προσφέρονται μέσω ψηφιακών πλατφόρμων.
Και φανερώθηκε επίσης ότι αυτή η οικονομία διαμοιρασμού δεν περιορίζεται στην ενοικίαση σπιτιών αλλά και σε μια σειρά άλλων υπηρεσιών, από το παραδοσιακό φαγητό, τη συλλογή μελιού και άλλες αγροτοκτηνοτροφικές δραστηριότητες, τη διάσχιση φαραγγιών, το ψάρεμα, τη φωτογράφηση.
Οι διαδικασίες γίνονται μέσω ψηφιακών πλατφόρμων και δημιουργούν εισόδημα σε μία ευρύτατη γκάμα επαγγελμάτων. Και αυτή η τάση θα ισχυροποιηθεί τα επόμενα χρόνια, γιατί απλούστατα είναι το μέλλον.
Τα οφέλη όμως δεν περιορίζονται στα έξτρα εισοδήματα για μια σειρά επαγγέλματα αλλά και σε επαγγέλματα που ήδη υπάρχουν και που με τη χρησιμοποίηση σπιτιών μέσω airbnb πέρνουν ξανά τα πάνω τους.
Τεχνήτες κάθε λογής, από ξυλουργός ως ηλεκτρολόγους και υδραυλικούς, από κτίστες και μπογιατζήδες ως τεχνήτες της πέτρας βλέπουν ξανά να υπάρχει δουλειά ανά περιόδους.
Επίσης, οφέλη έχουν φωτογράφοι και διακοσμητές. Όλα αυτά σε μία χώρα που τα τελευταία χρόνια η οικοδομή είναι νεκρή.
Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι από τους τουρίστες της Airbnb, το 70% των χρημάτων μπαίνει κατευθείαν στην ελληνική οικονομία και αυτό είναι ένα τεράστιο όφελος για την κοινωνία.
Οι εξελίξεις αυτές συμβαίνουν σε μια Ελλάδα που η κρίση συνεχίζεται αμείωτη, ενώ ο ΕΝΦΙΑ στα ακίνητα και η κατακόρυφη αύξηση της φορολογίας, εξώθησε πολλές χιλιάδες να αναζητήσουν εισόδημα ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν τόσο στις αυξημένες υποχρεώσεις όσο και σε προηγούμενες υποχρεώσεις, από καθυστερούμενα δάνεια, ή υποχρεώσεις παλαιότερες προς την Εφορία.
Είναι ξεκάθαρο ότι στην Ελλάδα, το airbnb για χιλιάδες δεν ήταν επιλογή, ήταν μονόδρομος. Και ο τουρισμός, είναι ο μόνος τομέας στη χώρα που ακόμα παράγει εισόδημα.
Όμως εκεί κάπου τελειώνουν τα θετικά και αρχίζουν τα προβλήματα. Προβλήματα που σχετίζονται εν πολλοίς και με τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στην ελληνική πραγματικότητα.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα αυτού που συμβαίνει στην Αθήνα με την επέλαση των Κινέζων, αλλά και Ρώσων και Τούρκων.
Η Ελληνική κυβέρνηση έδωσε κίνητρα σε πολίτες ξένων χωρών να αγοράζουν ακίνητα με αντάλλαγμα τη χορήγηση “χρυσής βίζας”. Ως αποτέλεσμα, και με την επέλαση του Airbnb εμφανίστηκαν χιλιάδες “επενδυτές” οι οποίοι έσπευσαν να αγοράσουν ακίνητα, ολόκληρες πολυκατοικίες μετατρέποντάς τα διαμερίσματα σε Airbnb.
Οι συγκεκριμένες βίζες είναι οι φθηνότερες στην ΕΕ και επιτρέπουν στους επενδυτές εκτός ΕΕ να ζουν και να δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά στην Ελλάδα, παρέχοντάς τους μετακίνηση χωρίς βίζα σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ και το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για να αποκτήσουν υπηκοότητα της ΕΕ.
Αυτό που ακολούθησε είναι ένα μεγάλο κύμα εξώσεων με θύματα κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα, αλλά και φοιτητές.
Παρόμοια είναι η κατάσταση σε πολλές περιοχές της Ελλάδας όπου η επέκταση του airbnb γίνεται με άναρχο τρόπο και δίχως έλεγχο εκ μέρους του κεντρικού κράτους.
Το μεγάλο πρόβλημα που παρουσιάζεται είναι ότι πλέον πολλοί άνθρωποι που έχουν πολλά διαμερίσματα ή πολυκατοικίες μετατρέπουν (δίχως κανένα όριο) όλα τα σπίτια ιδιοκτησίας τους σε airbnb.
Το πρόβλημα επίσης είναι ότι εμφανίζονται εταιρείες που αγοράζουν σπίτια για να τα μετατρέψουν σε airbnb.
Έτσι πλέον, το ζήτημα δεν αφορά τους μικρούς ιδιοκτήτες που προσπαθούν να εξασφαλίσουν ένα επιπλέον έσοδο για να επιβιώσουν αλλά το airbnb μετατρέπεται σε μέσο κερδοσκοπίας εκ μέρους μεγαλοϊδιοκτητών ή εταιρειών που αγοράζουν ακίνητα.
Την ίδια στιγμή αλλοιώνεται και η ίδια η φυσιογνωμία του airbnb. Στο επίκεντρο της φιλοσοφίας της πλατφόρμας βρίσκεται η δυνατότητα που δινόταν στον τουρίστα να ζήσει όπως ο ντόπιος πληθυσμός, μαζί του. Πρόκειται για ένα νέο τύπου τουρίστα που δεν επιθυμούσε τον μαζικό τουρισμό ή το να ζει σε ένα ξενοδοχείο αλλά θέλει να βιώσει μια πιο αληθινή εμπειρία, πιο κοντά σε αυτό που ζουν πραγματικά οι άνθρωποι μιας περιοχής.
Αντ’ αυτού, εταιρείες χρησιμοποιούν το airbnb για να μετατρέπουν σπίτια σε ξενοδοχεία με χαμηλότερες τιμές και χωρίς τις ειδικές υπηρεσίες λ.χ. καθαρισμού που προσφέρουν τα ξενοδοχεία. Μια πιο φθηνή εναλλακτική με μεγάλα περιθώρια κέρδους για τις εταιρείες.
Προφανώς σε αυτό τον τομέα υπάρχει πρόβλημα και αυτό αντικατοπτρίζεται και στο πρόβλημα εύρεσης στέγης από πολλούς συνανθρώπους μας. Αλλά εκεί χρειάζεται η πολιτεία να θέσει όρια.
Η ίδια η πολιτεία που με πρωτοβουλίες της όξυνε το πρόβλημα. Με την υπερφορολόγηση και τον ΕΝΦΙΑ, με το πρόγραμμα “Χρυσής Βίζας” με την έλλειψη νομοθεσίας σχετικά με εταιρείες ή ιδιοκτήτες πολλών σπιτιών.
Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με την Telegraph, η Airbnb κατηγόρησε την Ελληνική κυβέρνηση, ότι αθέτησε προηγούμενη δέσμευσή της και παρά τις εκκλήσεις της ΕΕ για αυστηρότερους κανονισμούς, συμφώνησε να απορρυθμίσει την αγορά βραχυχρόνιων μισθώσεων!
Καλό όμως θα είναι να έχουμε στο νου μας ότι ένας επιπλέον παράγοντας που συντελεί στην κρίση κατοικίας είναι και η ουσιαστική νέκρωση τα τελευταία 10 χρόνια της οικοδομικής δραστηριότητας. Δεν φτιάχνονται νέα σπίτια τη στιγμή που οι ανάγκες αυξάνονται ενώ το airbnb ήρθε να γιγαντώσει το πρόβλημα.
Αλλά γι’ αυτό το πρόβλημα, υπάρχουν πολύ βαθύτερα αίτια που σχετίζονται με την οικονομική και τραπεζική κρίση.
Δίχως να δίνονται χρήματα από τις τράπεζες για την κατασκευή νέων σπιτιών, τα σπίτια που μένουν προς εκμετάλλευση είναι λιγότερα. Και αυτό, είναι λογικό, εκτοξεύει τις τιμές.
Η κρίση, λοιπόν, του airbnb, φανερώνεται ότι είναι και κρίση διακυβέρνησης, αλλά πρωτίστως κρίση οικονομική.
Το airbnb αποδείχθηκε για αρκετούς “μια κάποια λύση”, όμως με τη μη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης και με πολλούς συνανθρώπους μας να ψάχνουν και αυτοί τρόπους για επιπλέον εισόδημα, με την κατάρρευση της οικοδομικής δραστηριότητας αλλά και με την είσοδο των εταιρειών και Κινέζων “επενδυτών” σε μία απορρυθμισμένη αγορά (με τις ευλογίες της κυβέρνησης), η κάποια λύση έγινε… κάπως πρόβλημα.
Και κάποια στοιχεία για το τέλος.
Συνολικά η Airbnb προσθέτει περίπου 96.000 κλίνες στην ελληνική αγορά φιλοξενίας και η προσφορά συγκεντρώνεται κυρίως στους βασικούς τουριστικούς προορισμούς της χώρας.
Για τις ανάγκες της σύγκρισης, σημειώνουμε ότι το σύνολο των τουριστικών καταλυμάτων το 2017 διέθετε 806.000 κλίνες, ουσιαστικά δηλαδή το Airbnb προσθέτει ένα ποσοστό της τάξης του 12% στη συνολική δυναμικότητα.
Στην πρώτη θέση, όσον αφορά την παροχή καταλυμάτων μέσω Airbnb, βρίσκεται η Κρήτη με 14.650 ενεργές ενοικιάσεις και ακολουθεί η Αθήνα με 8.068 ενοικιάσεις.
Τα περισσότερα καταλύματα διατίθενται προς μίσθωση για 1-3 μήνες, ενώ μόλις το 2% είναι διαθέσιμο για όλη τη διάρκεια του έτους.
Το μέσο μηνιαίο έσοδο διαμορφώνεται σε 1.373 ευρώ για τους ιδιοκτήτες των καταλυμάτων, ενώ το υψηλότερο έσοδο -3.936 ευρώ- εντοπίζεται στη Σαντορίνη με τη Μύκονο να ακολουθεί στα 3.150 ευρώ.
Κρήτη, Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο χρειάζονται επιπλέον 24.000 κλίνες έως το 2022 ώστε να καλύψουν τη ζήτηση κατά την περίοδο αιχμής.
Από όλα αυτά φανερώνεται ότι το ζήτημα θα συνεχίσει να μας απασχολεί και τα επόμενα χρόνια, όσο η κυβέρνηση δε λαμβάνει μέτρα που θα υπολογίζουν όλους τους παράγοντες.
Και τις δικές της μεγάλες ευθύνες.
Το βέβαιο είναι ότι η δαιμονοποίηση του Airbnb δε βοηθά. Γιατί αποτελεί μια νέα πραγματικότητα. Και ποτέ δεν ήταν εξαρχής το πρόβλημα.