Χέρια απελπισμένων γραπώθηκαν από τα χέρια, τα πόδια και τον λαιμό του Αλί Ελουάν, ενώ οι κραυγές γέμιζαν τα αυτιά του, καθώς έφτυνε αλμυρό νερό. Πάλευε για τρεις ώρες για να επιβιώσει κατά τη διάρκεια της νύχτας, δεκάδες μίλια από τη στεριά.
Αν και δεν είναι καλός κολυμβητής, κατάφερε να επιζήσει – ένας από τους μόλις 104 επιζώντες από το ναυάγιο ενός παλιού μεταλλικού αλιευτικού σκάφους που μετέφερε λαθραία έως και 750 μετανάστες από τη Βόρεια Αφρική στην Ευρώπη.
«Ήμουν τόσο, τόσο τυχερός», είπε ο 30χρονος Αιγύπτιος στο Associated Press στην Αθήνα, όπου κάνει περίεργες δουλειές ενώ περιμένει να ακούσει την απάντηση στην αίτησή του για άσυλο. «Έχω δύο μωρά. Ίσως να μείνω σε αυτή τη ζωή για αυτούς».
Χιλιάδες έχουν χάσει τη ζωή τους σε ναυάγια στη Μεσόγειο Θάλασσα τα τελευταία χρόνια, καθώς μετανάστες από τη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική αναζητούν μια καλύτερη ζωή στην εύπορη Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όμως η βύθιση του Adriana πριν από ένα χρόνο σε διεθνή ύδατα 75 χιλιόμετρα (45 μίλια) ανοιχτά της Πύλου στη νότια Ελλάδα ήταν από τις χειρότερες ναυτικές τραγωδίες. Μόνο 82 πτώματα ανασύρθηκαν, με αποτέλεσμα εκατοντάδες οικογένειες να στερούνται ακόμη και τη ζοφερή επιβεβαίωση ότι οι συγγενείς τους είναι νεκροί.
Ο Ελουάν, ένας μάγειρας του οποίου η γυναίκα και τα παιδιά βρίσκονται στο Κάιρο, λέει ότι εξακολουθεί να δέχεται τηλεφωνήματα από την Αίγυπτο από μητέρες, αδέρφια και συζύγους των αγνοουμένων.
«Φύγαμε από τα σπίτια μας για να έχουμε καλύτερη ζωή και μέχρι τώρα (οι οικογένειές τους) δεν γνωρίζουν τίποτα για αυτούς», είπε
Μετά από ένα χρόνο υπάρχουν μόνο θολές απαντήσεις στο γιατί χάθηκαν τόσες πολλές ζωές, τι προκάλεσε το ναυάγιο και ποιος μπορεί να λογοδοτήσει.
Φιλανθρωπικές οργανώσεις μεταναστών και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επικρίνει έντονα τον χειρισμό της Ελλάδας για το ναυάγιο και τις συνέπειές του.
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Διεθνής Αμνηστία δήλωσαν την Πέμπτη ότι «χρειάζεται μια αξιόπιστη διαδικασία λογοδοσίας».
«Είναι αδιανόητο ένα χρόνο μετά από αυτή τη φρικτή τραγωδία, η έρευνα για την πιθανή ευθύνη του Λιμενικού Σώματος (της Ελλάδας) να έχει προχωρήσει ελάχιστα», δήλωσε η αξιωματούχος του HRW, Τζούντιθ Σάντερλαντ, στην κοινή δήλωση των ομάδων.
Η ελληνική ακτοφυλακή, το υπουργείο Μετανάστευσης και άλλοι αξιωματούχοι δεν απάντησαν στα αιτήματα του AP για σχολιασμό ενόψει της επετείου.
Οι αρχές είχαν διαθέσει ένα σκάφος της ακτοφυλακής το οποίο βρισκόταν εκεί καθώς επίσης υπήρχαν και εμπορικά πλοία στην περιοχή τις τελευταίες ώρες πριν το ναυάγιο. Οι ελληνικές Αρχές κατηγορούν τους διακινητές που στρίμωξαν εκατοντάδες ανθρώπους σε ένα μη αξιόπλοο σκάφος – οι περισσότεροι σε ένα αμπάρι χωρίς αέρα που είχε σχεδιαστεί για να αποθηκεύονται ψάρια – για ένα εφιαλτικό ταξίδι από τη Λιβύη στην Ιταλία.
Λένε επίσης ότι το Adriana ανατράπηκε όταν οι επιβάτες του -μερικοί από τους οποίους ήθελαν να συνεχίσουν την Ιταλία μετά από πέντε τρομερές μέρες στη θάλασσα – ξαφνικά μετακινήθηκαν στη μία πλευρά, προκαλώντας κλίση στο σκάφος με αποτέλεσμα το ναυάγιο. Και επιμένουν ότι οι εκκλήσεις για απομάκρυνση των μεταναστών από το πλοίο απορρίφθηκαν από τα άτομα που ήθελαν να φτάσουν στην Ιταλία.
Ο Ελουάν – ο οποίος λέει ότι βρισκόταν στο κατάστρωμα με ξεκάθαρη εικόνα του τι συνέβη – και άλλοι επιζώντες λένε ότι η τράτα πήρε κλίση μετά από αποτυχημένη προσπάθεια της ακτοφυλακής να ρυμουλκήσει το πλοίο. Ισχυρίστηκε ότι η ακτοφυλακή έκοψε το σχοινί ρυμούλκησης όταν έγινε φανερό ότι η σκάφος θα βυθιζόταν.
«Αν βρείτε το πλοίο (στο βάθος της θάλασσας), θα βρείτε αυτό το σχοινί ακόμα συνδεδεμένο σε αυτό», είπε.
Αλλά ένα τέτοιο επίτευγμα είναι σχεδόν αδύνατο, λένε οι ελληνικές αρχές, καθώς το πλοίο βρίσκεται περίπου 5 χιλιόμετρα (πάνω από 3 μίλια) στο βυθό, σε ένα από τα βαθύτερα σημεία της Μεσογείου.
Η ακτοφυλακή έχει αρνηθεί οποιαδήποτε απόπειρα ρυμούλκησης αλλά και τους ισχυρισμούς ότι το σκάφος της προσπάθησε να μεταφέρει τη μηχανότρατα στην περιοχή ευθύνης της γειτονικής Ιταλίας.
Ένα ναυτικό δικαστήριο ξεκίνησε την έρευνα τον περασμένο Ιούνιο, αλλά δεν έδωσε στη δημοσιότητα πληροφορίες για την πρόοδο ή τα ευρήματά του.
Ξεχωριστά, τον Νοέμβριο ο Συνηγορος του Πολίτη, ξεκίνησε μια ανεξάρτητη έρευνα για τον χειρισμό της τραγωδίας από τις αρχές, καταγγέλλοντας τη «ρητή άρνηση» του λιμενικού να κινήσει πειθαρχική έρευνα.
Τον περασμένο μήνα, ένα ελληνικό δικαστήριο απέσυρε τις κατηγορίες εναντίον εννέα Αιγυπτίων που κατηγορούνταν για το πλήρωμα του Adriana και την πρόκληση του ναυαγίου. Χωρίς να εξετάσει στοιχεία υπέρ ή κατά, διαπίστωσε ότι η Ελλάδα δεν είχε δικαιοδοσία καθώς το ναυάγιο συνέβη σε διεθνή ύδατα.
Η Έφη Δούση, μια από τις δικηγόρους υπεράσπισης των Αιγυπτίων, υποστήριξε ότι η απόφαση ήταν «πολιτικά βολική» για τις ελληνικές αρχές.
«Έσωσε το ελληνικό κράτος από το να εκτεθεί για το πώς ενήργησε η ακτοφυλακή, δεδομένης της ευθύνης για τη διάσωση», είπε.
Η ίδια είπε ότι μια πλήρης ακρόαση θα περιλάμβανε καταθέσεις από επιζώντες και άλλους μάρτυρες και θα επέτρεπε στους δικηγόρους υπεράσπισης να αναζητήσουν πρόσθετα στοιχεία από την ακτοφυλακή, όπως πιθανά δεδομένα κινητού τηλεφώνου.
Ο Σισάμ Σαρβάρ, ένας 28χρονος Πακιστανός επιζών, είπε ότι ακόμα περιμένει τη δικαιοσύνη, «αλλά προφανώς δεν υπάρχει τίποτα».
«Μπορεί να δείχνω καλά αυτή τη στιγμή, αλλά είμαι διαλυμένος μέσα μου. Δεν υπάρχει δικαιοσύνη», είπε στο AP. «Δεν λαμβάνουμε καμία πληροφορία για τους ανθρώπους του λιμενικού… ότι το δικαστήριο τους έκρινε ένοχους ή όχι».
Ο Ελουάν, ο Αιγύπτιος, είπε ότι μπορεί ακόμα να κοιμάται μόνο τρεις ή τέσσερις ώρες τη νύχτα.
«Θυμάμαι το κάθε δευτερόλεπτο», είπε. «Δεν μπορώ να ξεχάσω τίποτα γιατί έχασα φίλους σε αυτό το πλοίο».
Το ταξίδι που προηγήθηκε του ναυαγίου ήταν επίσης φρικτό.
Οι επιζώντες είπαν ότι οι Πακιστανοί ήταν περιορισμένοι στο αμπάρι και ξυλοκοπήθηκαν από το πλήρωμα όταν προσπάθησαν να κινηθούν. Αλλά οι αραβόφωνοι Αιγύπτιοι και Σύροι απολάμβαναν τη σχετική πολυτέλεια του καταστρώματος. Για πολλούς, αυτό σήμαινε τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου όταν το πλοίο αναποδογύρισε.
«Η κατάστασή μας ήταν πολύ άσχημη την πρώτη μέρα γιατί ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μας που ταξιδεύαμε στη θάλασσα», είπε ο Σαρβάρ.
«Αν κάποιος… ήθελε να κάνει εμετό, τότε έλεγαν ότι πρέπει να το κάνεις ακριβώς εδώ στην αγκαλιά σου, δεν μπορείς να βγεις (έξω)», είπε. «Την πέμπτη μέρα, οι άνθρωποι λιποθυμούσαν από την πείνα και τη δίψα. Ένας άνδρας πέθανε».
Ο Ελουάν είπε ότι έφυγε για την Ευρώπη κρυφά, λέγοντας στη γυναίκα του ότι θα λείπει για μήνες, δουλεύοντας σε ένα αιγυπτιακό θέρετρο στην Ερυθρά Θάλασσα.
«Μόνο οι άνθρωποι από την Αίγυπτο δεν μπορούν να πάρουν χαρτιά», είπε. «Δουλεύω εδώ και 10 μήνες για να στείλω χρήματα για την οικογένειά μου… Αν κάποιος πει έλα να μεταφέρεις σκουπίδια, θα πάω να μεταφέρω αυτά τα σκουπίδια, δεν υπάρχει πρόβλημα για μένα».
Αν πάρει τα χαρτιά διαμονής, ο Ελουάν θέλει να εργαστεί στην Ελλάδα και να φέρει την οικογένειά του.
Διαφορετικά, «θα πάω στην Ιταλία, ίσως στη Γερμανία. Δεν ξέρω».