Οι εφαρμογές Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε σχολικά κτήρια έχουν σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη:
- Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, εφ’ όσον δε χρησιμοποιείται ή μειώνεται το πετρέλαιο για την κάλυψη του σχολικού χώρου με ηλεκτρικό ρεύμα ή για τη θέρμανση του σχολικού χώρου.
- Η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
- Μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, μιας και η καύση πετρελαίου για παραγωγή ρεύματος ή για θέρμανση, παράγει καυσαέρια τα οποία έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα που αναπνέουμε.
- Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μειώνει και τα προβλήματα υγείας που οφείλονται σε αυτήν ή εντείνονται από αυτήν.
- Μειώνονται επίσης οι επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή και τα τρόφιμα, καθώς η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει τα φυτά και στη συνέχεια την τροφική αλυσίδα (καταλήγει στο πιάτο μας).
- Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης βοηθάει στην προστασία και της ποιότητας των νερών μας, αφού η ατμοσφαιρική ρύπανση με τη βροχή καταλήγει στο έδαφος και στα υπόγεια ύδατα.
- Η μείωση της καύσης ορυκτών καυσίμων συμβάλλει επίσης στη διατήρηση των υδάτινων αποθεμάτων, αφού η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη με τις καύσεις ορυκτών καυσίμων μειώνει τις βροχές και τα υδάτινα αποθέματα.
- Η διατήρηση των υδάτινων αποθεμάτων βοηθάει και στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας όσο και στη διατήρηση της αγροτικής παραγωγής.
- Εξοικονόμηση χρημάτων που μπορούν πλέον να διατίθενται σε δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος και υποστήριξης των φτωχών και αδύνατων συμπολιτών μας.
- Εξοικονόμηση πολύτιμων φυσικών πόρων.
- Περιορισμός της εξόρυξης ορυκτών καυσίμων. Οι εξορύξεις ορυκτών καυσίμων προκαλούν σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα στις περιοχές όπου γίνονται (ατμοσφαιρική ρύπανση, μόλυνση υδάτων).
- Περιορισμός της λεγόμενης «κατάρας των φυσικών πόρων» και των πολέμων για το πετρέλαιο.
- Μείωση της σπατάλης (απωλειών) ενέργειας που προκύπτει από τη μεταφορά της σε μεγάλες αποστάσεις.
- Περιορισμός της καταστροφής για τη δημιουργία τεράστιων δικτύων μεταφοράς ενέργειας.
- Αξιοποίηση μορφών ενέργειας που είναι ανεξάντλητες όπως π.χ. η ηλιακή ενέργεια (ενώ το πετρέλαιο κι ο άνθρακας είναι περιορισμένα), δε ρυπαίνουν και είναι ανανεώσιμες, ανανεώνονται συνέχεια.
Οι εφαρμογές Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας έχουν όμως και σημαντικά Παιδαγωγικά Οφέλη, μιας και μπορούν να αποτελέσουν αφορμή και εργαλείο μάθησης:
- Οι νέοι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί κι οι γονείς εκπαιδεύονται στις τεχνολογίες του μέλλοντος.
- Μαθαίνουν τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας και περιορίζουν τη σπατάλη.
- Συνειδητοποιούν ότι οι πράξεις τους έχουν επιπτώσεις στους ίδιους, στη φύση αλλά και σε ανθρώπους σε άλλα μέρη του πλανήτη.
- Προσπαθούν να ζήσουν σε αρμονία με τη φύση και όχι σε πόλεμο με αυτήν.
- Συζητάνε τα προβλήματά τους και ακούνε διαφορετικές απόψεις προτάσεις.
- Αναπτύσσουν κριτική ικανότητα συγκρίνοντας διαφορετικά είδη ενέργειας και διαφορετικές απόψεις.
- Μαθαίνουν να παίρνουν αποφάσεις αξιοποιώντας την κριτική τους ικανότητα.
- Μαθαίνουν να λειτουργούν συλλογικά και να αναζητάνε λύσεις.
- Ξεφεύγουν από το αυταρχικό παιδαγωγικό μοντέλο κι αναπτύσσουν συμμετοχικές μορφές μάθησης.
- Οι μαθητές παίζουν ενεργό ρόλο στο σχεδιασμό του μαθήματος και στην ανακάλυψη της γνώσης.
- Σπάει η ρουτίνα και η επανάληψη.
- Το σχολείο γίνεται υπόθεση των ίδιων των μαθητών και των εκπαιδευτικών.
- Προσεγγίζουν διαθεματικά κάθε πρόβλημα, συνδυάζοντας γνώσεις από διαφορετικές επιστήμες (Φυσική, Μαθηματικά, Γλώσσα, Ιστορία κ.ο.κ.)
- Οι μαθητές προετοιμάζονται να γίνουν οι αυριανοί ενεργοί πολίτες που συζητάνε τα προβλήματα, αναζητούν λύσεις και δρουν για την αντιμετώπισή τους (π.χ. για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και την εφαρμογή ΑΠΕ στο σχολείο τους).
- Το σχολείο λειτουργεί ως παράδειγμα εναλλακτικής λύσης για την χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για ηλεκτρισμό και θέρμανση. Είναι πλέον παράδειγμα για τη γειτονιά, το χωριό και την πόλη κι αυτό έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη.
Όπως επισημαίνει και το Μανιφέστο για την Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη που διαμορφώθηκε στη Λυών της Γαλλίας (4 Μαρτίου 2013) και στο Μπέργκαμο της Ιταλίας (24-25 Σεπτεμβρίου 2014) και υιοθετήθηκε στη Βαρκελώνη τον Οκτώβριο του 2015, η μεθοδολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης βασίζεται σε τρεις θεμελιακούς άξονες:
- Μάθηση μέσα από τη δράση και τις παιδαγωγικές δραστηριότητες.
- Συστημική προσέγγιση για να αντιμετωπιστούν διαφορετικά και αλληλένδετα ζητήματα.
- Πολλαπλές συνεργασίες σε τοπικό επίπεδο.
Όλα τα παραπάνω εμφανίζονται στην περίπτωση εφαρμογής ΑΠΕ σε σχολικά κτήρια:
- Οι μαθητές μαθαίνουν μέσα από τη δράση και παιδαγωγικές δραστηριότητες.
- Μαθαίνουν ακόμη να προσεγγίζουν από πολλές διαφορετικές πλευρές το θέμα της ενέργειας (και κάθε πρόβλημα), διαθεματική προσέγγιση που συνδυάζει πολλαπλές επιστημονικές γνώσεις.
- Πολλαπλές συνεργασίες είναι απαραίτητες (κυβέρνηση, Δήμος, σχολική κοινότητα) για να μπορέσει να προχωρήσει η εφαρμογή ΑΠΕ σε ένα σχολικό κτήριο.
Φώτης Ποντικάκης
Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου
* Το κείμενο αυτό αποτέλεσε τη βάση εισήγησης στην Εσπερίδα για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στα σχολεία που οργάνωσαν το ΚΠΕ Βάμου και το ΤΕΙ Κρήτης την Τετάρτη 23 Μαρτίου 2016, στο Αμφιθέατρο του ΤΕΙ Κρήτης στη Χαλέπα Χανίων.