Η ομοιοπαθητική δεν είναι μέρος της ιατρικής επιστήμης. Σε αυτή τη διαπίστωση θα βρείτε δύο ειδών απαντήσεις. Η πρώτη που υποστηρίζει ότι «φυσικά και είναι αναγνωρισμένη» και η δεύτερη που λέει «δεν έχει αναγνωριστεί από το σύστημα διαπλοκής των φαρμακευτικών επειδή θα έχαναν κέρδη».
Ας αφήσουμε στην άκρη αυτούς που πιστεύουν ότι έχει στηθεί μια παγκόσμια συνομωσία από κάποιες φαρμακευτικές, λες και τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν έχουν εμπορική αξία και ας ασχοληθούμε λίγο με αυτούς που υποστηρίζουν ότι η ομοιοπαθητική φέρνει πραγματικά αποτελέσματα.
Το βασικό επιχείρημα που ακούγεται από τους οπαδούς της ομοιοπαθητικής είναι ότι άσχετα με το τι λένε οι ιατρικοί σύλλογοι «εγώ από τότε που άρχισα τα ομοιοπαθητικά «φάρμακα» έχω δει μεγάλα οφέλη». Η απάντηση σε αυτή την αντίδραση ονομάζεται Placebo ή στα ελληνικά «εικονικά φάρμακα». Τα μυστήρια της αλληλεπίδρασης μεταξύ σώματος και πνεύματος είναι άλυτα μέχρι σήμερα αλλά ωστόσο είναι μετρήσιμα αφού επανειλημμένες έρευνες έχουν αποδείξει ότι όσοι λαμβάνουν ομοιοπαθητικά «φάρμακα» έχουν στατιστικά τα ίδια οφέλη με αυτούς που λαμβάνουν χάπια ζάχαρης. Η αντίδραση του οργανισμού στα εικονικά φάρμακα σχετίζονται με την πολιτισμική σημασία της θεραπευτικής αγωγής, δηλαδή με τις προσδοκίες μας.
Όπως λέει και ο Ben Goldacre, δημοσιογράφος της εφημερίδα Guardian «ξέρουμε ότι τέσσερα χάπια ζάχαρης θα κλείσουν τα έλκη μας γρηγορότερα από ότι δύο χάπια ζάχαρης και ότι μια ένεση με αλατόνερο είναι πιο αποτελεσματική για τον πόνο σε σχέση με ένα χάπι ζάχαρης. Ξέρουμε επίσης από έρευνες ότι τα πράσινα χάπια ζάχαρης είναι πιο αποτελεσματικά από ότι τα κόκκινα όπως ξέρουμε τέλος και ότι τα παυσίπονα που συσκευάζονται από γνωστές φίρμες αυξάνουν την ανακούφισή μας σε σχέση με τα ίδια ακριβώς φάρμακα που τα παίρνουμε από μια λευκή συσκευασία».
[youtube id=”TZiLsFaEzog” width=”620″ height=”360″]
Ένα ακόμα σημείο που επισημαίνει ο Ben Goldacre και σχετίζεται με την πεποίθηση των φανατικών οπαδών της ομοιοπαθητικής περί αποτελεσματικότητας ονομάζεται «Παλινδρόμηση του μέσου όρου»: Οι άνθρωποι συνήθως απευθύνονται στους γιατρούς όταν η ασθένειά τους βρίσκεται σε έξαρση. Όταν όμως πάρεις ένα εικονικό χάπι στην χειρότερη φάση της αρρώστιας σου οι πιθανότητες να γίνεις καλύτερα είναι ίδιες με το να θυσιάσεις μια κατσίκα στον Δία.
Σύμφωνα με την ιατρική επιστήμη κάθε σκεύασμα θα πρέπει να είναι αποτελεσματικό σε περισσότερο από 40% των περιπτώσεων κατά τις δοκιμές σε ανθρώπους για να χαρακτηριστεί επίσημα φάρμακο. Για αυτό τον απλό λόγο τα ομοιοπαθητικά σκευάσματα δεν μπορούν να ονομαστούν φάρμακα.
Τα πειράματα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα έχουν αποδείξει ότι στην συντριπτική πλειοψηφία των ιατρικών δοκιμών καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν έχουν ευεργετικότερα αποτελέσματα από τα εικονικά φάρμακα. Και για αυτούς που υποστηρίζουν ότι υπάρχουν και έρευνες που αποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο μην βιαστείτε να χαρείτε. Έχει ήδη αποδειχτεί ότι σε δύο από τα εργαστηριακά πειράματα που επικαλούνται οι οπαδοί της ομοιοπαθητικής έχει αποδειχτεί ότι στο ένα δεν τηρήθηκε η «μεθοδολογική τύφλωση» (δηλαδή αυτοί που λάμβαναν τα εικονικά φάρμακα το γνώριζαν) και στην άλλη αποδείχτηκε ότι οι γιατροί που συνταγογραφούσαν τα ομοιπαθητικά και τα εικονικά «φάρμακα» έκαναν επιλογή ασθενών και δεν τήρησαν την αρχή της τυχαιότητας.
Για ποιο άλλο λόγο μπορεί να υπάρχουν πολλά άλλα «νόθα» θετικά αποτελέσματα δοκιμών; Εξαιτίας αυτού που ονομάζουμε «προκατάληψη δημοσιεύσεων». Σε όλους τους τομείς της επιστήμης τα θετικά αποτελέσματα είναι πιο πιθανό να δημοσιευτούν, διότι αποτελούν γεγονότα άξια δημοσίευσης, επειδή κερδίζει η καριέρα σου όταν τα δημοσιεύεις, και επειδή είναι πιο ευχάριστο να τα δημοσιεύσεις. Αυτό είναι ένα πρόβλημα σε κάθε επιστήμη. Η Ιατρική έχει τοποθετηθεί σε αυτό το πρόβλημα με το να υποχρεώνει τους ερευνητές να εγγράφουν τη δοκιμή τους προτού αυτή αρχίσει, σε μία «βάση δεδομένων κλινικών δοκιμών», έτσι ώστε να μην μπορείς να αποκρύψεις τυχόν δυσάρεστα αποτελέσματα και να καμωθείς μετά ότι ποτέ δεν έγιναν.
Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα στην εναλλακτική ιατρική; Λοιπόν, το 1995, μόνο 1% όλων των δημοσιευμένων άρθρων σε περιοδικά εναλλακτικής ιατρικής έδειχναν αρνητικά αποτελέσματα. Ο πιο πρόσφατος αριθμός ήταν 5% αρνητικά αποτελέσματα. Αυτό το ποσοστό είναι πάρα – πάρα πολύ χαμηλό σε σχέση με τα αντίστοιχα των άλλων κλάδων της ιατρικής.
Ας προσπαθήσουμε όμως να προσεγγίσουμε την υπόθεση και με την λογική. Τι είναι τα ομοιοπαθητικά «φάρμακα»; Πρόκειται για σκευάσματα στα οποία επιλέγεται ένα συστατικό, π.χ. το αρσενικό, και μετά αραιώνεται τόσο πολύ ώστε να μην υπάρχει ούτε ένα μόριο στην τελική δόση. Τα συστατικά λαμβάνονται μέσω της εντελώς μη αποδεδειγμένης αρχής «το όμοιο θεραπεύει το όμοιο». Πολλοί άνθρωποι κάνουν σύγχυση μεταξύ ομοιοπαθητικής και βοτανολογίας και δεν συνειδητοποιούν μέχρι ποιο βαθμό τα ομοιοπαθητικά σκευάσματα αραιώνονται. Μία τυπική αραίωση ονομάζεται «30C»: αυτό σημαίνει ότι η αρχική ουσία έχει αραιωθεί κατά 1 σταγόνα στις 100 επί 30 φορές. Στην ιστοσελίδα του Ομίλου Ομοιοπαθητικών, στο κεφάλαιο «Τι είναι η ομοιοπαθητική;», αναγράφεται ότι «30C περιέχουν λιγότερο από 1 μέρος ανά εκατομμύριο της αρχικής ουσίας.» Αυτό δε σας λέει τίποτα έτσι; Ένα ομοιοπαθητικό παρασκεύασμα των 30C είναι στην ουσία αραιωμένο με 1 μέρος στα 10030, το οποίο σημαίνει ένα, ακολουθούμενο από 60 μηδενικά, ή – ας είμαστε απολύτως ξεκάθαροι στο θέμα είναι αραιωμένο 1,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000 φορές.
Για να το διατυπώσουμε με τη φρασεολογία του Ομίλου Ομοιοπαθητικής, θα έπρεπε να πούμε: «30C εμπεριέχουν λιγότερο από ένα μέρος ανά εκατομμύριο εκατομμυριοστού εκατομμυριοστού εκατομμυριοστού εκατομμυριοστού εκατομμυριοστού εκατομμυριοστού εκατομμυριοστού εκατομμυριοστού εκατομμυριοστού της αρχικής ουσίας». Πώς είναι δυνατόν ένα σχεδόν απείρως αραιωμένο διάλυμα να θεραπεύσει οτιδήποτε; Οι περισσότεροι ομοιοπαθητικοί απαντάνε ότι το νερό «έχει μνήμη». Όχι όμως αρκετή καθώς φαίνεται για να τους κάτσει στο λαιμό.
Για το τέλος σας αφήνω ένα εξαιρετικό σχετικό απόσπασμα του show του κωμικού Dara’ O Brian
[youtube id=”YMvMb90hem8″ width=”620″ height=”360″]
Δείτε εδώ και μία σχετική ομιλία του γνωστου σκεπτικιστή James Randi