Του Μάνου Κοκκινέλη*

Έχει ακουστεί πολλές φορές ότι η λιτότητα δεν μπορεί να συνεχιστεί. Έχει επίσης ειπωθεί ότι μέτρα που προκαλούν ύφεση οδηγούν σε έναν φαύλο κύκλο με αρνητική επίδραση για την οικονομία. Δυστυχώς, η χώρα μας βρίσκεται σε διαρκή ύφεση από το 2009, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι το οικονομικό πρόγραμμα και οι μεταρρυθμίσεις θα βελτίωναν τους οικονομικούς δείκτες. Αντιθέτως, μετά από 6 χρόνια είναι βέβαιο ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει με τα αποτελέσματα να είναι τραγικά.

Το ¼ των Ελλήνων είναι άνεργοι. Οι νέοι, που παρεμπιπτόντως δεν συμμετείχαν στις καταστροφικές επιλογές των πολιτικών, βιώνουν σε μεγαλύτερο βαθμό το πώς είναι να αισθάνεσαι μη παραγωγικός. Η ανεργία στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ των 20 έως 24 ετών αγγίζει το 51%. Το 40% των αποφοίτων των τεχνολογικών και πανεπιστημιακών σχολών έχοντας βασική εργασιακή εμπειρία βρίσκεται δίχως εργασία. Αποκαρδιωτικά είναι και τα ευρήματα της μακροχρόνιας ανεργίας, η οποία κατά την περίοδο 2007 έως 2014 αυξήθηκε κατά 375% (Rodgers & Stylianou, 2015). Αυτό πρακτικά σημαίνει μειωμένη παραγωγή, ανασφάλιστη εργασία, μειωμένο εισόδημα προς κατανάλωση, λιγότερα έσοδα για τα ασφαλιστικά ταμεία, υψηλότερες κρατικές δαπάνες προς τους πολίτες που έχουν ανάγκη και αύξηση του δανεισμού για να καλυφθούν τα παραπάνω. Το αντάλλαγμα προφανώς είναι η υποθήκη περιουσιακών στοιχείων που έχουν σημαντική αξία ώστε να μπορέσουμε να δανειστούμε.

Ένα ακόμη αρνητικό αποτέλεσμα της κρίσης, η οποία δεν είναι μόνον οικονομική, είναι η αύξηση που παρατηρείται στην έλλειψη ιατρικής βοήθειας, αφού 990.000 συμπολίτες μας εξαιτίας του κόστους, της απόστασης και του χρόνου αναμονής δεν λαμβάνουν ιατρική περίθαλψη. Επιπλέον, το 2013 οι γεννήσεις υπέστησαν σημαντική πτώση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια φθάνοντας τις 93.500. Από την άλλη πλευρά, οι θάνατοι αυξήθηκαν σε 112.200 (Rodgers & Stylianou, 2015). Η συρρίκνωση του πληθυσμού είναι γεγονός και θα πρέπει να μας απασχολήσει. Δεν θεωρείται υπερβολή ότι το 2013 χάθηκε μία μικρή κωμόπολη, αφού οι γεννήσεις σε σχέση με τους θανάτους ήταν λιγότερες κατά 18.700.

Η κατάσταση μπορεί να αλλάξει υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστούν αποφάσεις που θα ενισχύουν την επιχειρηματικότητα, την εξωστρέφεια και θα μειώνουν τη γραφειοκρατία και τις εισαγωγές. Το βασικό πρόβλημα της χώρας είναι το εμπορικό έλλειμμα. Επιπλέον, η απουσία προσανατολισμού σε επιχειρηματικές επενδύσεις που προσδίδουν πραγματική αξία στην οικονομία έχουν οξύνει την κατάσταση. Ανεπιτυχώς ο Έλληνας αναλώνει τη δημιουργικότητά του επενδύοντας σε εστιατόρια γρήγορης εστίασης και καφετέριες. Άλλοι πάλι προτιμούν τον ρόλο του εισαγωγέα και μεταπωλητή. Αυτό όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί ως επιχειρηματικότητα.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ουσιαστική ανάπτυξη και η ανθεκτικότητα της οικονομίας είναι εξαγόμενα επιχειρηματικής δράσης που θα προϋποθέτουν την αγορά/παραγωγή πρώτης ύλης και τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου προϊόντος που θα είναι ανταγωνιστικό διεθνώς. Βέβαια, τεχνολογικά η Ελλάδα ακολουθεί, ενώ ο συνδυασμός υψηλής φορολόγησης και γραφειοκρατίας δημιουργούν εχθρικό επιχειρηματικό περιβάλλον τόσο για τους εγχώριους όσο και για τους ξένους επενδυτές.

Πιο συγκεκριμένα, οι εισαγωγές το 2014 αυξήθηκαν φθάνοντας τα 47,7 δις ευρώ σε σχέση με το 2013, όπου η χώρα μας πλήρωσε 840 εκ. ευρώ περισσότερα. Το 50% των εισαγωγών μας προέρχεται από τις χώρες της Ε.Ε. Η Ρωσία (10%) και η Γερμανία (10%) αποτελούν το 20% των εισαγωγών μας. Ακολουθούν το Ιράκ και η Ιταλία με ποσοστό 8% η καθεμιά. Κίνα, Καζακστάν και Ολλανδία κλείνουν την ομάδα των επτά με ποσοστό 5% για κάθε χώρα ως προς τους πιο σημαντικούς παίκτες από τους οποίους εισάγουμε (Εμπόριο, Invest in Greece). Σε ότι αφορά στα εισαγόμενα, τα καύσιμα βρίσκονται πρώτα στη λίστα με 16 δις ευρώ. Ακολουθούν τα μηχανήματα με 8,5 δις ευρώ για το 2014.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα World’s Richest Countries, η οποία παρουσιάζει τις 10 σημαντικότερες εισαγωγές από 26 διαφορετικά κράτη ομαδοποιημένες ανά χώρα, η Ελλάδα εισάγει 50 διαφορετικά προϊόντα. Για παράδειγμα, στην πρώτη θέση των εισαγωγών βρίσκονται τα καύσιμα με την πατρίδα μας να δαπανά 9 δις και 85 εκ. δολάρια. Μία ακόμη αναφορά είναι και οι εισαγωγές ρούχων που αγγίζουν τα $490 εκ. Στην 32η θέση είναι τα δημητριακά με $59 εκ.

Η υιοθέτηση εθνικού στρατηγικού σχεδίου με στόχο σε πρώτη φάση τη μείωση και εν συνεχεία την εγχώρια παραγωγή προϊόντων που παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα, θα εξοικονομούσε $8 δις για την οικονομία μας.

Αυτό το ποσό θα ήταν πολλαπλάσιο, διότι η εγχώρια παραγωγή ενός προϊόντος περιλαμβάνει την αγορά πρώτης ύλης, τη μεταποίηση, τη συσκευασία και τη μεταφορά του στο σημείο πώλησης. Σε αυτά τα 4 βασικά στάδια το προϊόν άλλαξε χέρια 4 φορές. Πληρώθηκε φόρος 4 φορές. Πληρώθηκε φόρος σε καύσιμα λόγω της μεταφοράς. Αγοράσθηκαν προϊόντα συσκευασίας τα οποία κατασκευάσθηκαν στην εγχώρια αγορά. Εργάσθηκε επιπλέον προσωπικό για την ολοκλήρωση του προϊόντος με αποτέλεσμα να αυξάνεται το ποσοστό του πληθυσμού που διαθέτει αγοραστική δύναμη. Αυτό το κομμάτι του πληθυσμού αγοράζει άλλα εγχώρια προϊόντα και ενισχύει άλλες ελληνικές επιχειρήσεις. Την ίδια στιγμή, αφού υπάρχουν περισσότεροι εργαζόμενοι, τα ασφαλιστικά ταμεία εισπράττουν περισσότερα χρήματα και μπορούν να προσφέρουν ποιοτική ιατρική περίθαλψη και ικανοποιητικές συντάξεις. Όμως, αυτήν την περίοδο, αυτά που προαναφέρθηκαν δεν συμβαίνουν.

O παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και το εμπορικό έλλειμμα για την περίοδο 2000 – 2014. Στον κάθετο άξονα το γράφημα παρουσιάζει σε δις ευρώ τα χρήματα που δαπανήθηκαν σε εισαγωγές (κόκκινη γραμμή), τα χρήματα που εισπράχτηκαν από τις εξαγωγές (πράσινη γραμμή) και το εμπορικό έλλειμμα (μπλε γραμμή). Ο οριζόντιος άξονας αποτυπώνει την εξεταζόμενη χρονικά περίοδο.

Παρατηρείται λοιπόν ότι στο διάστημα των 14 ετών, το οποίο είναι αρκετό για να χαράξεις στρατηγική και ν’ αξιολογήσεις τα αποτελέσματα προχωρώντας παράλληλα σε διορθωτικές κινήσεις, οι εισαγωγές παρουσιάζουν ανοδική τάση φθάνοντας στο ανώτατο σημείο τους το 2008 (65 δις ευρώ). Την ίδια περίοδο το εμπορικό έλλειμμα διατηρείται, με μέγιστη τιμή τα 44 δις ευρώ (2008) και ελάχιστη τα 19,3 δις ευρώ (2013). Η Ελλάδα είναι αδιαμφισβήτητα εξαρτημένη από τα εισαγόμενα προϊόντα. Είναι σημαντικός πελάτης, όχι μόνο επειδή αγοράζει αγαθά από τους εταίρους της ή από άλλες χώρες, αλλά διότι για να εισάγει πρέπει να δανειστεί. Δανεισμός σημαίνει υπερχρέωση και η υπερχρέωση οδηγεί σε διακρατικό έλεγχο.

Μία ακόμη παρατήρηση είναι ότι με την είσοδο της χώρας μας στην ευρωζώνη το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε. Η ψαλίδα άρχισε να κλείνει από τα μέσα του 2008, όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ. Η τάση αυτή συνεχίστηκε και το 2009, γεγονός που οφείλεται στο καθεστώς επιτήρησης, δημιουργώντας πρωτόγνωρες συνθήκες για τους Έλληνες. Η συγκεκριμένη κατάσταση προκάλεσε πρόσθετα οικονομικά βάρη για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, οδηγώντας τους καταναλωτές σε μείωση των δαπανών τους. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος μείωσης των εισαγωγών. Αντιθέτως, οι εξαγωγές διατηρούν την ελαφρά ανοδική τους πορεία, αγγίζοντας το 2012 τη μέγιστη τιμή τους (27,6 δις ευρώ). Συμπερασματικά, δεν θα ήταν υπερβολικό να ειπωθεί ότι από την είσοδό μας στην ευρωζώνη, δεν υπήρξε ουσιαστική πολιτική, η οποία να καταστήσει την ελληνική αγορά ανταγωνιστική σε σχέση με τους εταίρους της. Αντιθέτως, η Ελλάδα έγινε καταναλωτής αγοράζοντας τα προϊόντα του βορρά.

Συνεχίζοντας την ανάλυση αναφορικά με τις εισαγωγές για το έτος 2014, θεωρήθηκε απαραίτητο να αποτυπωθούν συνοπτικά τα βασικά είδη που εισήγαγε η χώρα μας, παραθέτοντας παράλληλα τις εξαγωγές και το εμπορικό ισοζύγιο. Η οικονομία μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές σε καύσιμα, αφού από το σύνολο των εισαγωγών, το 34% δεσμεύεται από την αγορά καυσίμων.

Ωστόσο, το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα εμφανίζεται στα μηχανήματα και στο υλικό μεταφορών. Η Ελλάδα, το 2014 έχασε 6 δις ευρώ περίπου επειδή δεν ήταν σε θέση να καλύψει τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς σε μηχανήματα. Αυτό επιβεβαιώνει την τάση των Ελλήνων να επιχειρούν επενδύοντας τα χρήματά τους σε εστιατόρια και καφετέριες. Τέλος, είναι σημαντικό ν’ αναφερθεί το συνολικό έλλειμμα για το 2014. Η χώρα μας δανείστηκε 21 δις ευρώ ώστε να καλύψει τις εισαγωγές της. Για να φθάσουμε λοιπόν σε ισορροπία απαιτείται μείωση του εμπορικού ελλείμματος κατά 43%.

Είναι προφανές ότι από την μελέτη των παραπάνω στοιχείων, η Ελλάδα οφείλει ν’ αλλάξει στρατηγική. Το 2014 το εμπορικό της έλλειμμα ξεπέρασε τα 20 δις ευρώ. Η απουσία ουσιαστικής παραγωγής μετατρέπει την ελληνική αγορά σε μεταπωλητή βάζοντας σε κίνδυνο την οικονομία. Αυτό διαπιστώθηκε πρόσφατα από την μειωμένη διαπραγματευτική ισχύ της Ελλάδος στη σύνοδο κορυφής. Οι συνέπειες του ελέγχου των κεφαλαίων θα ταλαιπωρήσουν για αρκετό διάστημα την ελληνική οικονομία. Η πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα έχει μειώσει δραματικά την κατανάλωση και έχει εξανεμίσει τη ρευστότητα. Οι επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε μερική στάση πληρωμών εξυπηρετώντας συνεργάτες και δραστηριότητες που διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους.

Η έλλειψη αναπτυξιακής πολιτικής με ταυτόχρονη επιβολή εισπρακτικών μέτρων που στραγγαλίζουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις οδηγούν σε αδιέξοδο. Πολλά μπορούν να ειπωθούν για αυτά τα ζητήματα. Από θεωρίες συνομωσίας και ελέγχου των πληθυσμών με τη δημιουργία ευρωπαϊκής κυβέρνησης, μέχρι την ανεπάρκεια του πολιτικού προσωπικού να διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις.

Παρ’ όλα αυτά, για να κλείσει η ψαλίδα του εμπορικού ελλείμματος θα πρέπει οι πολίτες να αξιοποιήσουν την επιχειρηματική τους δημιουργικότητα σε πρωτότυπες υπηρεσίες και προϊόντα που προσθέτουν αξία στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν. Αυτό για να συμβεί χρειάζεται οργάνωση, ενημέρωση, συνέπεια, γρήγορη αντίδραση και άλλα στοιχεία που θα δώσουν ανάσα στην οικονομία. Βέβαια, η θεωρία από την πράξη απέχουν παρασάγγας. Όμως η προσπάθεια πρέπει να γίνει. Από τα πιο ασήμαντα έως τα πιο σημαντικά.

Η ανοικοδόμηση μιας σχέσης εμπιστοσύνης ανάμεσα στον πολίτη και στο κράτος είναι προϋπόθεση, ώστε οι εσωτερικοί πελάτες της χώρας μας να είναι διατεθειμένοι να συνεισφέρουν. Σε συνδυασμό με στοιχεία όπως η δικαιοσύνη και η συνέπεια θα ενδυναμώσουν την αξιοπιστία του κράτους. Επίσης, η ύπαρξη σταθερού φορολογικού συστήματος αποτελεί το θεμέλιο για την ανάπτυξη και την ευημερία της Ελλάδος. Οι συνεχείς αλλαγές ακυρώνουν οποιοδήποτε στρατηγικό σχέδιο της εγχώριας επιχειρηματικότητας.

Όσες εταιρείες δραστηριοποιούνται και εκτός ελληνικών συνόρων τίθενται εκτός ανταγωνισμού. Αυτό συμβαίνει διότι οι επιχειρήσεις που ανήκουν στον ίδιο κλάδο έχουν το πλεονέκτημα να επιχειρούν σε αγορές με σταθερό φορολογικό καθεστώς. Άρα, υπάρχει στρατηγική και προγραμματισμός που υλοποιούνται, τόσο σε λειτουργικό όσο και σε μακροπρόθεσμο επίπεδο. Το σίγουρο είναι ότι χρονικά περιθώρια δεν υπάρχουν. Οι αλλαγές θα είναι αναπόφευκτες και ραγδαίες. Ας ελπίσουμε ότι θα είναι προς το συμφέρον της χώρας μας.

Πηγές:

1. Rodgers, L. & Stylianou, N. (2015). How bad are things for people in Greece? Ανακτήθηκε τη 17η Ιουλίου 2015, απόhttp://www.bbc.com/news/world-europe-33507802.
2. World’s Richest Countries (n.d.). Ανακτήθηκε τη 10η Ιουλίου 2015, απόhttp://www.worldsrichestcountries.com/top_greece_imports.html.
3. Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Εμπόριο, Invest in Greece (n.d.). Ανακτήθηκε τη 18η Ιουλίου 2015, απόhttp://www.investingreece.gov.gr/default.asp?pid=56&la=2.

* Ο Μάνος Κοκκινέλης είναι καθηγητής Οικονομικών Επιστημών, MSc in Business Econ. Finance & Banking /University of Portsmouth, BA in Business/Nottingham Trent University

Γράφει ο Δημήτρης Ψαρράς

Ενα από τα -ομολογουμένως ελάχιστα- θετικά που προέκυψαν στη δημόσια συζήτηση μετά τη συμφωνία της 13ης Ιουλίου είναι η αντιπαράθεση γύρω από το περιβόητο Σχέδιο Β, το οποίο κατά τους μεν έπρεπε να έχει ενεργοποιηθεί ευθύς μόλις διαπιστώθηκε το αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων, ενώ κατά τους δε ακόμα και η ύπαρξή του αποτελεί σκάνδαλο, ενδεχομένως και με ποινικές διαστάσεις!

Μετά τις διευκρινίσεις του πρωθυπουργού στη Βουλή, κατά την απάντησή του σε ερώτηση της προέδρου του ΠΑΣΟΚ, είναι σαφής η άποψη της κυβέρνησης, ότι κάθε σχετική ενέργειά της είχε καθαρά αμυντική λογική και αφορούσε τρόπους αντίδρασης στο ενδεχόμενο επιβολής του Grexit, σύμφωνα με το σχέδιο του Σόιμπλε ή το παλαιότερο της Κομισιόν. Αυτό επιβεβαιώθηκε με τις προχθεσινές αποκαλύψεις της «Εφ.Συν.» για τα «αντίμετρα Τσίπρα».

Λιγότερο σαφής είναι η άποψη εκείνων που κυρίως επικαλούνται ως πανάκεια αυτό το Σχέδιο Β και εγκαλούν τον Αλέξη Τσίπρα που δεν κατέφυγε σ’ αυτό εγκαίρως, ώστε να αποφύγει την υπογραφή της συμφωνίας. Βέβαια για πρώτη φορά διατυπώνεται σαφώς η άποψη ότι το πλαίσιο αυτού του Σχεδίου Β βρίσκεται εκτός Ε.Ε. και ευρωζώνης.

Αλλά από το σημείο αυτό αρχίζουν οι δυσκολίες. Μπορεί να πληθαίνουν οι φωνές εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ για την αναγκαιότητά του, αλλά ακόμα και σήμερα το Σχέδιο Β παραμένει ένα φάντασμα. Στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ την περασμένη Πέμπτη δεν κατατέθηκε ούτε καν υπόνοια ενός παρόμοιου σχεδίου. Το ίδιο άκαρπη αποβαίνει και η περιδιάβαση στα σχετικά κείμενα που δημοσιεύονται στο επίσημο όργανο της Αριστερής Πλατφόρμας, τον ιστότοπο iskra.gr.

Ενώ υπάρχουν πάμπολλες σχετικές αναφορές, είναι όλες υπαινικτικές. Δεν υπάρχει ούτε ένα κείμενο που να περιγράφει έστω και σε αδρές γραμμές αυτό το εναλλακτικό σχέδιο. Φυσικά υπάρχουν σχετικές απόπειρες από οργανώσεις και πρωτοβουλίες εκτός ΣΥΡΙΖΑ, με πρώτη τη φερώνυμη ομάδα του Αλέκου Αλαβάνου («Σχέδιο Β»), τη «Δραχμή» του Θόδωρου Κατσανέβα και οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς.

Στα κείμενα των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ ομολογείται αυτή η έλλειψη. Ο Στάθης Κουβελάκης, μέλος της Κ.Ε. και της Αριστερής Πλατφόρμας, προτείνει τη σύνταξη «ενός νέου πολιτικού σχεδίου που θα είναι ταξικό, δημοκρατικό και αντιευρωπαϊστικό και θα έχει σε μια πρώτη φάση μια μετωπική μορφή, ανοιχτή σε πειραματισμούς και νέες οργανωτικές πρακτικές».

Και ταυτόχρονα παραδέχεται ότι «είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο να λεχθούν αυτή τη στιγμή περισσότερα για τη συγκεκριμένη μορφή που μπορεί να πάρει αυτό το πολιτικό σχέδιο».

Πάντως ο ίδιος εισηγείται την «απελευθέρωση της χώρας και του ελληνικού λαού από τα δεσμά της ευρωζώνης με άμεση επεξεργασία ενός σχεδίου εξόδου από Μνημόνια και ευρώ και τη συνολική σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Ενωση που αν χρειαστεί πρέπει να φτάσει μέχρι την αποχώρηση».

Πού είναι λοιπόν το Σχέδιο Β; Ενα άλλο μέλος της Κ.Ε., ο Δημήτρης Μπελαντής, λέει τα πράγματα με το όνομά τους: «Το πρόβλημα με το εναλλακτικό σχέδιο εξόδου από την ευρωζώνη (και ορθότερα και από την Ε.Ε.) είναι ότι περιέχει μόνο αδρές γραμμές, περιγράμματα και σημειώσεις. Τόσο η Αριστερή Πλατφόρμα όσο και άλλες δυνάμεις στην Αριστερά έψαυσαν το ζήτημα χωρίς να το απαντήσουν ώς τώρα σφαιρικά και με πληρότητα και ιδίως εγκαίρως».

Με βάση αυτή τη διαπίστωση ο κ. Μπελαντής προτείνει: «Εχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες από οικονομολόγους της Αριστεράς (Κ. Λαπαβίτσας, Θ. Μαριόλης, Λ. Βατικιώτης κ.ά.), οι οποίες πρέπει τάχιστα να συντεθούν και να κατατεθούν στο δημόσιο διάλογο».

Ακολουθώντας την υπόδειξη, καταφεύγουμε στις θέσεις του κ. Λαπαβίτσα, δεδομένου ότι μόνον αυτός από τους τρεις αναφερόμενους οικονομολόγους έχει σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί μας περιμένει νέα έκπληξη. Σε πρόσφατο κείμενό του, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ μάς καθησυχάζει μεν ότι «υπάρχει από καιρό αναλυτικός σχεδιασμός της εξόδου από το ευρώ», αλλά υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να τον αποκαλύψει: «Η δημόσια κατάθεση [του σχεδιασμού] είναι θέμα πολιτικό και θα γίνει όταν θα το επιλέξει η πλευρά που εδώ και χρόνια επιχειρηματολογεί υπέρ της εξόδου. […]

»Η δημόσια κατάθεση των προτάσεων για την έξοδο δεν θα γίνει όμως στον χρόνο που θα επιλέξουν τα ΜΜΕ και το λόμπι των ευρωμανών, που πλέον έχουν χάσει κάθε μέτρο στη δημόσια συζήτηση και από τη δαιμονοποίηση πέρασαν στην ασύστολη κατασυκοφάντηση κάθε αναφοράς και προσπάθειας συζήτησης για το εθνικό νόμισμα. Το θέμα της συντεταγμένης εξόδου από την καταστροφική και αποτυχημένη ΟΝΕ έχει πολύ μεγάλη σημασία για να γίνει έρμαιο πολιτικών και επικοινωνιακών παιχνιδιών και βορά των συστημικών ΜΜΕ».

Εδώ πληροφορούμαστε ότι Σχέδιο Β υπάρχει, αλλά δεν πρέπει ακόμα να το μάθουμε! Στο ίδιο κείμενο ο κ. Λαπαβίτσας αποκαλύπτει ότι «τη στιγμή αυτή ο πυρήνας του Σχεδίου, ο πλοηγός της εξόδου, υπάρχει. Είναι αποτέλεσμα πολύμηνης συνεργασίας μου με τους διεθνούς εμβέλειας οικονομολόγους Χάινερ Φλάσμπεκ και Ζακ Σαπίρ και με ομάδα άλλων οικονομολόγων κύρους που μας πλαισίωσαν».

Πράγματι, διεθνούς εμβέλειας οι δύο οικονομολόγοι και πασίγνωστοι για τη μαχητική αντίθεσή τους στην ύπαρξη της ευρωζώνης. Αλλά ποια σχέση έχουν με την Αριστερά και ειδικά τον ΣΥΡΙΖΑ;

Ο πρώτος (Heiner Flassbeck) υπήρξε υφυπουργός Οικονομικών στη Γερμανία το 1988-89 (επί υπουργίας Λαφοντέν), ενώ ο δεύτερος (Jacques Sapir) βρέθηκε πέρυσι στη δύσκολη θέση να απολογείται που ο πιο στενός συνεργάτης του, ο Philippe Murer, μεταπήδησε στο προσωπικό επιτελείο της Μαρίν Λεπέν, και τον δικαιολόγησε λέγοντας ότι προτιμά «να υπάρχουν άνθρωποι σαν κι αυτόν στο περιβάλλον της Λεπέν, παρά άλλοι», προσθέτοντας ότι εμπιστεύεται τη μεγάλη αξία του συνεργάτη του και απλώς «θα ήταν καλύτερο να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο Μέτωπο της Αριστεράς».

Αυτό είναι το πρόβλημα της στενά «οικονομικής» αναζήτησης του Σχεδίου Β. Από τη μια στιγμή στην άλλη βρίσκεσαι να συμπλέεις με τους ακραίους ευρωσκεπτικιστές, οι οποίοι –ας μην το ξεχνάμε– αναφέρονται σε ισχυρές χώρες στον πυρήνα της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας και ορισμένοι απ’ αυτούς βλέπουν το Grexit μόνο σαν λαγό για την ποθούμενη διάλυση της ευρωζώνης και την ανάκτηση εθνικών προνομίων για τις δικές τους χώρες.

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει πολιτικά ουδέτερη έξοδος από το ευρώ και την Ε.Ε. Εκτός αν κάποιοι υιοθετούν την ανατριχιαστική εκτίμηση που διατύπωσε ο Σλαβόι Ζίζεκ σε άρθρο του στο «New Statesman» (20.7, «Το θάρρος της απελπισίας», βλ. και «Κυριακάτικη Αυγή», 26.7) για τα «πολλά κοινά» του ΣΥΡΙΖΑ με τη Μαρίν Λεπέν.

Για να αποφύγουν αυτή την ταύτιση οι υποστηρικτές του Σχεδίου Β, προσπαθούν επιμελώς να παραμείνουν σε «τεχνοκρατικά» ζητήματα, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγουν να μιλήσουν για την πολιτική ουσία του εγχειρήματος που εισηγούνται: το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον, τις διεθνείς συμμαχίες, τις ταξικές αναφορές στο εσωτερικό της χώρας. Αυτός είναι ο λόγος που ακόμα και σήμερα το Σχέδιο αυτό παραμένει φάντασμα.

efsyn.gr