Άρθρο του Γιάνη Βαρουφάκη στη Le Monde Diplomatique

Κατά την πρώτη μου συνάντηση του Eurogroup (1), στις 11 Φεβρουαρίου, έδωσα στους συνομιλητές μου ένα απλό μήνυμα: «Η κυβέρνησή μας θα είναι ένας αξιόπιστος εταίρος.  Θα κάνουμε τα πάντα για να βρεθεί κοινό έδαφος με το Eurogroup, με βάση μια τριπλή στρατηγική για την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων της Ελλάδας: 1. Μια σειρά από βαθιές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των θεσμών μας και την καταπολέμηση της διαφθοράς, της φοροδιαφυγής, της ολιγαρχίας και  την τοκογλυφία 2. Εξυγίανση των οικονομικών του κράτους, μέσω ενός πρωτογενούς πλεονάσματος (2) μετρίου μεν αλλά βιώσιμου, το οποίο δεν απαιτεί υπερβολικές προσπάθειες του ιδιωτικού τομέα 3. Εξορθολογισμό, ή αναδιάρθρωση της δομής του χρέους μας, έτσι ώστε να επιτευχθεί αυτό το πρωτογενές πλεόνασμα κι ένας ρυθμός ανάπτυξης που απαιτείται για τη βελτιστοποίηση της αποπληρωμής των πιστωτών μας».

Λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 5 Φεβρουαρίου, έκανα την πρώτη μου επίσκεψη στον κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών. Προσπάθησα να τον διαβεβαιώσω, ότι θα μπορούσε να υπολογίζει σ’εμάς για τη διατύπωση προτάσεων, οι οποίες δεν θα ήταν μόνο προς το συμφέρον του ελληνικού λαού αλλά και όλων των ευρωπαϊκών λαών – Γερμανών, Γάλλων, Σλοβάκων, Φινλανδών, Ισπανών, Ιταλών, κλπ.

Δυστυχώς, καμία από τις ευγενείς προθέσεις μας δεν κίνησε κανένα ενδιαφέρον από τους ανθρώπους που έχουν τα ήνια της Ένωσης. Αυτό το σκληρό μάθημα επρόκειτο να το μάθουμε στους πέντε μήνες διαπραγματεύσεων που θα ακολουθούσαν…

Στις 30 Ιανουαρίου, λίγες ημέρες μετά τον διορισμό μου ως Υπουργό Οικονομικών, ο Πρόεδρος του Eurogroup, κ. Γερούν Ντάισελμπλουμ, με επισκέφθηκε. Μετά βίας είχαν περάσει λίγα λεπτά, όταν με ρώτησε τι προτίθεμαι να πράξω για το μνημόνιο, τη συμφωνία που η προηγούμενη κυβέρνηση είχε υπογράψει με την «τρόικα». Του είπα ότι η κυβέρνησή μας εκλέχθηκε για να επαναδιαπραγματευθεί. Εν συντομία, ότι θα επιδιώξει την αναθεώρηση, σε γενικές γραμμές, των δημοσιονομικών πολιτικών και των μέτρων που είχαν προκαλέσει τόσο μεγάλη ζημιά κατά την τελευταία πενταετία: Πτώση του ενός τρίτου του εθνικού εισοδήματος και κινητοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας ενάντια στην ιδέα των μεταρρυθμίσεων.

Η απάντηση του κ. Ντάισελμπλουμ ήταν άμεση και κατηγορηματική: «Δεν γίνεται αυτό. Ή μνημόνιο ή αποτυχία του προγράμματος.» Με άλλα λόγια: Ή αποδεχόμαστε τις πολιτικές που επιβλήθησαν στις προηγούμενες κυβερνήσεις, παρόλο που έχουμε εκλεγεί για να τις αμφισβητήσουμε, δεδομένου ότι είχαν αποτύχει τόσο οικτρά, ή οι τράπεζες μας θα παρέμεναν κλειστές. Γιατί, μιλώντας με συγκεκριμένους όρους, αυτό συνεπάγεται μια «αποτυχία του προγράμματος» ενός κράτους μέλους, το οποίο δεν βρίσκει πρόσβαση στην αγορά: Η ΕΚΤ παύει κάθε χρηματοδότηση προς τις τράπεζες, οι οποίες στη συνέχεια δεν έχουν άλλη επιλογή από το κλείσιμο τους και την παύση λειτουργίας των ΑΤΜ τους.

Αυτή η καθόλου συγκαλυμμένη προσπάθεια εκβιασμού μιας κυβέρνησης μόλις εκλεγμένης ​δημοκρατικά, δεν ήταν η μόνη. Κατά τη συνεδρίαση του Eurogroup, έντεκα ημέρες αργότερα, ο κ. Ντάισελμπλουμ επιβεβαίωσε την περιφρόνησή του για τις πιο στοιχειώδεις δημοκρατικές αρχές. Αλλά ο Σόιμπλε ήταν σε θέση να τον ανταγωνιστεί. Ο Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Μισέλ Σαπέν, έλαβε το λόγο με στόχο να τους καλέσει όλους, ώστε να βρεθεί ένα συμβιβασμός ανάμεσα στη διάρκεια της συμφωνίας, που ήταν ακόμα σε ισχύ και στο δικαίωμα του ελληνικού λαού να μας δώσει εντολή να επαναδιαπραγματευθούμε σημαντικές διατάξεις της συμφωνίας. Μιλώντας λίγο μετά από αυτόν, ο Σόιμπλε δεν θα χάσει ούτε στιγμή να επαναφέρει τον κ. Σαπέν σ’αυτό που θεωρούσε εκείνος ως τάξη: «Δεν μπορούμε να αφήσουμε τις εκλογές να αλλάξουν κάτι», είπε έτσι κοφτά, με μια μεγάλη πλειοψηφία των υπουργών να ακούν την γνώμη του σεφ.

Έχω χάσει τον λογαριασμό πόσες φορές βρεθήκαμε μπροστά στο φάντασμα του κλεισίματος των τραπεζών μας, επειδή αρνούμασταν να δεχθούμε ένα πρόγραμμα το οποίο είχε αποδείξει την αναποτελεσματικότητα του. Οι πιστωτές και το Eurogroup έκλειναν τα αφτιά στα οικονομικά επιχειρήματά μας. Ήθελαν να παραδοθούμε. Με κατηγόρησαν ακόμη και για το ότι τόλμησα να τους διδάξω ένα μάθημα»…

Η είσοδος των τεχνοκρατών στον γύρο των διαπραγματεύσεων επιβεβαίωσε τους χειρότερους φόβους μας. Δημοσίως, οι πιστωτές διατυμπάνιζαν την επιθυμία τους να πάρουν τα χρήματά τους και να δουν την Ελλάδα να κάνει μεταρρυθμίσεις. Στην πραγματικότητα, είχαν ένα στόχο: Να ταπεινώσουν την κυβέρνησή μας και να μας αναγκάσουν να συνθηκολογήσουμε, ακόμη και αν αυτό σήμαινε την οριστική αδυναμία των δανειστριών χωρών να ανακτήσουν τα λεφτά τους ή την αποτυχία του προγράμματος των μεταρρυθμίσεων που μόνο εμείς θα μπορούσαμε να πείσουμε τους Έλληνες να το αποδεχθούν.

Πολλές φορές προτείναμε να επικεντρωθούν οι νομοθετικές προσπάθειές μας σε τρεις ή τέσσερις τομείς, σε συμφωνία με τους «θεσμούς»: Μέτρα για τη μείωση της φοροδιαφυγής, για την προστασία της δημοσιονομίας από τις πιέσεις της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, για  την καταπολέμηση της διαφθοράς κατά την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων, για τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, κ.λπ. Κάθε φορά η απάντηση ήταν η ίδια: «Φυσικά και όχι! Κανένας νόμος δεν έπρεπε να ψηφιστεί πριν από μια ενδελεχή επανεξέταση της κατάστασής μας».

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της «ομάδας των Βρυξελλών» (3), μας ζητήθηκε για παράδειγμα να παρουσιάσουμε το σχέδιό μας για τη μεταρρύθμιση του ΦΠΑ. Προτού καν καταλήξουμε σε συμφωνία για το θέμα αυτό, οι εκπρόσωποι της «τρόικας» αποφάσιζαν να προχωρήσουν στο θέμα της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Είχαν μόλις και μετά βίας ακούσει τις προτάσεις μας, τις οποίες έκριναν καλές για το καλάθι των αχρήστων και προχωρούσαν, για παράδειγμα, στο εργατικό δίκαιο. Αφού έκαναν ένα πέρασμα τις προτάσεις μας και σ’αυτόν τον τομέα, έφταναν στις ιδιωτικοποιήσεις, και ούτω καθεξής. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, οι συζητήσεις να πηγαίνουν από το ένα θέμα στο άλλο, χωρίς να είμαστε σε θέση να συμφωνήσουμε σε ο,τιδήποτε ή να διαπραγματευτούμε σοβαρά. Για μήνες, οι εκπρόσωποι της «τρόικας» εργάστηκαν για να εμποδίσουν την ομαλή λειτουργία των συνομιλιών, επιμένοντας να καλύψουμε όλα τα θέματα, με αποτέλεσμα να μην έχουμε ρυθμίσει κανένα συγκεκριμένα. Μια γάτα που κυνηγά την ουρά της, θα ήταν περισσότερο αποτελεσματική.

Εν τω μεταξύ, χωρίς να έχει γίνει καν η παραμικρή πρόταση και απειλώντας να διακόψουν τις διαπραγματεύσεις, σε περίπτωση που θα είχαμε το θράσος να δημοσιεύσουμε τα δικά μας έγγραφα, οργάνωναν διαρροές στον Τύπο δικών τους εμπιστευτικών εγγράφων, προσποιούμενοι ότι οι προτάσεις μας ήταν «αδύναμες», «κακοσχεδιασμένες», «ελάχιστα αξιόπιστες». Με την ελπίδα ότι μια μέρα θα συμφωνήσουν να παίξουν το παιχνίδι και να βρεθεί μια μέση οδός, συμφωνήσαμε να συμμετάσχουμε σ’αυτή τη φάρσα.

Το πιο θλιβερό ήταν ίσως το να παραβρεθώ μπροστά στην ταπείνωση της Επιτροπής και των ελάχιστων υπουργών Οικονομικών που ήταν καλοπροαίρετοι προς το μέρος μας. Το να ακούω ανθρώπους σε υψηλές θέσεις στην Επιτροπή και στη γαλλική κυβέρνηση να λένε ότι «η Επιτροπή πρέπει συμμορφωθεί με τις διαπιστώσεις του Προέδρου του Eurogroup» ή ότι «η Γαλλία δεν είναι πια αυτό που ήταν», σχεδόν με έκανε να κλάψω. Για να μην αναφέρουμε την απογοήτευσή μου, όταν ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, μου είπε, στις 8 Ιουνίου στο γραφείο του, ότι δεν παρέχει συμβουλές σχετικά με τον καλύτερο τρόπο για να αποφευχθεί το ατύχημα – μια εξόδου από τοευρώ – η οποία, ωστόσο, θα μπορούσε να αποδειχθεί εξαιρετικά δαπανηρή για την Ευρώπη.

Στο τέλος του Ιουνίου, παραδοθήκαμε και δέχθηκαμε τις περισσότερες από τις απαιτήσεις της «τρόικας». Με μία εξαίρεση: Επιμείναμε σε μια μικρή αναδιάρθρωση του χρέους μας, χωρίς κούρεμα, μέσω της ανταλλαγής μετοχών. Στις 25 Ιουνίου, παρευρέθηκα στο προτελευταίο μου Eurogroup. Μου παρουσίασαν την τελευταία πρόταση της «τρόικα», εν είδει τελεσιγράφου, «take it or leave it». Είχαμε υποχωρήσει σε πάνω από τα εννέα δέκατα των απαιτήσεων των εταίρων μας και περιμέναμε να κάνουν μια προσπάθεια, ώστε να πετύχουμε κάτι που να μοιάζει με μια έντιμη συμφωνία. Επέλεξαν, αντ’αυτού, να σκληρύνουν τη στάση τους σχετικά με το ΦΠΑ, για παράδειγμα. Δεν επιτρεπόταν πλέον καμία αμφιβολία. Αν συμφωνούσαμε να το υπογράψουμε, αυτό το κείμενο θα κατέστρεφε τα τελευταία απομεινάρια του ελληνικού κράτους πρόνοιας. Απαιτούσαν από μας μια θεαματική συνθηκολόγηση που να δείχνει στα μάτια του κόσμου ότι γονατίσαμε.

Κανένας λαός της περιοχής δεν θα πρέπει ποτέ πια να διαπραγματεύεται υπό φόβο.

Γιάνης Βαρουφάκης

Πρώην Έλληνας Υπουργός Οικονομικών, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ

Όλες οι σημειώσεις είναι της σύνταξης του περιοδικού:

(1) Συνάντηση των Υπουργών Οικονομικών των δεκαεννέα χωρών της ζώνης του ευρώ.
(2) Θετική δημοσιονομική κατάσταση ενός κράτους, πριν από την καταβολή της εξυπηρέτησης του χρέους.
(3) Κουιντέτο που αποτελείται από την ελληνική κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

tvxs.gr

Του Δημήτρη Μπελαντή

O Αλέξης Τσίπρας υπήρξε ένας ισχυρός, δυναμικός και χαρισματικός ηγέτης. Κατάφερε για σημαντικό χρονικό διάστημα να εκφράσει τη βαθιά αμφισημία και βασανιστική αντίφαση, η οποία επί χρόνια διακατέχει και κατατρέχει τον ΣΥΡΙΖΑ. Από τη μια πλευρά, να εκφράσει ένα φιλολαϊκό και φιλεργατικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, νεοκεϊνσιανού τύπου και να επαγγέλλεται ότι θα καταργήσει τα μνημόνια στη Ελλάδα, από την άλλη πλευρά να διαφυλάξει αυτό που ο ίδιος και η πτέρυγά του πίστευε ως σωστό, δηλαδή την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ και την Ευρωζώνη ως θεμελιακό πλαίσιο άσκησης της αντιμνημονιακής πολιτικής.

Το τε­λευ­ταίο ση­μείο, παρά την «τα­ξι­κή» ρη­το­ρεία του, ήταν «τα άγια τοις αγί­οις» για το αστι­κό πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα, μια δια­χω­ρι­στι­κή γραμ­μή που ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, η ηγε­σία του και ο πρό­ε­δρός του απο­φά­σι­σαν έγκαι­ρα να μην την υπερ­βούν. Ήταν, όπως έγρα­φα το 2013, η πίστη στο ευρώ ένα τα­ξι­κό όριο, ένα όριο στην τα­ξι­κή πάλη της Αρι­στε­ράς, ένα κρί­σι­μο εμπό­διο για οποια­δή­πο­τε πο­λι­τι­κή ανα­τρο­πών. Αυτή η γραμ­μή υπέρ του ευρώ  πλαι­σιώ­θη­κε με πολλή τα­ξι­κή και διε­θνι­στι­κή ρη­το­ρεία, σαν αυτοί που ήθε­λαν την έξοδο από το ευρώ να ήταν κά­ποιοι εθνο­α­πο­μο­νω­τι­στές, υπέρ της αλ­βα­νο­ποί­η­σης της χώρας, χωρίς σχέ­διο, οι οποί­οι θα επέ­φε­ραν την οι­κο­νο­μι­κή εκτρο­πή, τη διε­θνή απο­μό­νω­ση και την κα­τα­στρο­φή. Η πε­ρί­φη­μη δια­τύ­πω­ση του Συ­νε­δρί­ου του 2013, σύμ­φω­να με την οποία θα ακο­λου­θού­νταν η γραμ­μή εντός του ευρώ αλλά σε πε­ρί­πτω­ση πιέ­σε­ων και εκ­βια­σμών θα ακο­λου­θού­νταν κάθε δυ­να­τή οδός και θα λαμ­βα­νό­ταν κάθε ανα­γκαίο μέτρο, εμπε­ριεί­χε την αντί­φα­ση αλλά και όψεις της επί­λυ­σής της.

Η αντί­φα­ση αυτή επα­να­λή­φθη­κε εν μέρει και στις εκλο­γές του Ια­νουα­ρί­ου 2015. Σε αυτή τη δια­τύ­πω­ση πε­ρι­λαμ­βα­νό­ταν, σαφώς, όπως όλοι/ες εί­χα­με αντι­λη­φθεί ως σύ­νε­δροι, και η απο­χώ­ρη­ση από την Ευ­ρω­ζώ­νη ως Plan B. Αυτό άλ­λω­στε ήθελε να εκ­φρά­σει και το σύν­θη­μα των εκλο­γών του 2012 «καμία θυσία για το ευρώ», το οποίο όχι τυ­χαία πε­ρι­λαμ­βα­νό­ταν και αυτό στη συ­νε­δρια­κή από­φα­ση του 2013. Άρα, παρά τα όσα τε­ρα­τώ­δη σή­με­ρα ακού­γο­νται, σε βαθμό που  η ανα­ζή­τη­ση σχε­δί­ου εκτός ευρώ να εμ­φα­νί­ζε­ται ως ιδιώ­νυ­μο ποι­νι­κό αδί­κη­μα και ο Βα­ρου­φά­κης – που δεν πι­στεύ­ει στην έξοδο από το ευρώ- να κιν­δυ­νεύ­ει να πα­ρα­πεμ­φθεί ποι­νι­κά γιατί είχε ένα εναλ­λα­κτι­κό σχέ­διο δια­χεί­ρι­σης, ως όφει­λε ως υπουρ­γός Οι­κο­νο­μι­κών της χώρας, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ είχε και έχει ως συ­νε­δρια­κή θέση το εν­δε­χό­με­νο Plan B. Πρό­κει­ται για μια αλή­θεια που σή­με­ρα σχε­δόν κα­νείς δεν βγαί­νει να την υπεν­θυ­μί­σει ως θέση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ανοι­χτά. Και είναι πολύ κρίμα σή­με­ρα που η φι­λο­ευ­ρώ γραμ­μή έχει κα­ταρ­ρεύ­σει, που πρέ­πει να υπε­ρα­σπί­σου­με την εναλ­λα­κτι­κή λύση με σχε­δια­σμέ­νο και ορ­γα­νω­μέ­νο τρόπο – δυ­στυ­χώς για πρώτη φορά.

Η προ­βλη­μα­τι­κή  ιστο­ρι­κή πο­ρεία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με­τα­ξύ 2012 και 2015: χρο­νι­κό ενός προ­α­ναγ­γελ­θέ­ντος «θα­νά­του»

Υπάρ­χουν κά­ποιοι που λένε, άλλοι κα­λο­προ­αί­ρε­τα και άλλοι κα­κο­προ­αί­ρε­τα, μα καλά, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έγινε μνη­μο­νια­κό κόμμα μέσα σε μια νύχτα, από τη 12η στη 13η Ιου­λί­ου 2015; Αυτό δεν μπο­ρεί να συμ­βεί και, άρα, αυτό που βλέ­πε­τε γύρω σας είναι ένα τρικ, είναι μια κυ­βέρ­νη­ση που πρό­σκαι­ρα θυ­σιά­ζει το πρό­γραμ­μά της και το τα­ξι­κό της στίγ­μα για να επι­λύ­σει μια κα­τά­στα­ση ανά­γκης και μετά να επα­νέλ­θει δρι­μύ­τε­ρη στη ΔΕΘ στο Συ­νέ­δριο του ’13 και ακόμη αρι­στε­ρό­τε­ρα.  Πρέ­πει να είναι κα­νείς πολύ «κα­κο­προ­αί­ρε­τος» και άκομ­ψος για να μην ανα­γνω­ρί­σει τις τί­μιες προ­σπά­θειες και τον καλό τε­λι­κό σκοπό της κυ­βέρ­νη­σης και του πρω­θυ­πουρ­γού.

Τυ­χαί­νει ως άν­θρω­πος να είμαι «κα­κο­προ­αί­ρε­τος» αυτή τη στιγ­μή. Κα­νέ­να τραύ­μα δεν σε κα­θι­στά κα­λο­προ­αί­ρε­το-εκτός και αν είσαι ολι­γο­φρε­νής. Κι αυτό το συ­ναί­σθη­μα το έχω όχι για το λόγο ότι δια­φω­νού­σα έντο­να με την πλειο­ψη­φία του κόμ­μα­τος ως προς την επι­λε­γό­με­νη γραμ­μή το 2013 και ότι για το λόγο αυτό και μόνο δεν ψή­φι­σα τον Αλέξη Τσί­πρα ως πρό­ε­δρο του κόμ­μα­τος, αλλά κυ­ρί­ως επει­δή όλες μου οι επι­φυ­λά­ξεις και οι φόβοι, εμού και πολ­λών συ­ντρό­φων και συ­ντρο­φισ­σών, επι­βε­βαιώ­θη­καν υπερ­βο­λι­κά μά­λι­στα την τε­λευ­ταία τριε­τία. Υπεν­θυ­μί­ζω εν τάχει:

Την «ψύ­χραι­μη» πα­ρα­κο­λού­θη­ση της κα­τάρ­ρευ­σης της Κύ­πρου κάτω από την μπότα της Ε.Ε. τον Απρί­λιο του 2013 και την κρι­τι­κή (!!!) στο ΑΚΕΛ γιατί σκέ­φτη­κε να μι­λή­σει και μά­λι­στα όχι σε ψη­λούς τό­νους για την έξοδο (και μά­λι­στα τη συ­ναι­νε­τι­κή) από την Ευ­ρω­ζώ­νη. Το πόσο «κο­σμο­πο­λι­τι­σμό» συ­στη­μι­κού τύπου φά­γα­με σε εκεί­νη την ΚΕ, φο­βά­μαι και να το θυ­μη­θώ. Βε­βαί­ως, δεν γνω­ρί­ζα­με το replay.

– Την κα­τα­ψή­φι­ση από το 55% πε­ρί­που των συ­νέ­δρων του 2013 της βα­σι­κής τρο­πο­λο­γί­ας της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας για την έξοδο από την Ευ­ρω­ζώ­νη ως θε­τι­κή δυ­να­τό­τη­τα για την Αρι­στε­ρά και τη χώρα. Όσοι/ες ψή­φι­σαν έτσι -και χει­ρο­κρό­τη­σαν μά­λι­στα την επι­κύ­ρω­ση της επι­λο­γής τους- πρέ­πει κάτω από τις τω­ρι­νές δρα­μα­τι­κές συν­θή­κες να το ξα­να­σκε­φτούν. Ακόμη και τώρα, μετά τη συμ­φο­ρά, αυτό θα είχε κά­ποιο θε­τι­κό απο­τέ­λε­σμα.

– Τη συ­νε­χή κα­τα­ψή­φι­ση σε σω­ρεία Κε­ντρι­κών Επι­τρο­πών όχι μόνο των σκέ­ψε­ων της Πλατ­φόρ­μας για την έξοδο από την Ευ­ρω­ζώ­νη αλλά ακόμη και των προ­τά­σε­ων της Πλατ­φόρ­μας για την εθνι­κο­ποί­η­ση των τρα­πε­ζών και την ανά­κτη­ση των ιδιω­τι­κο­ποι­η­μέ­νων επι­χει­ρή­σε­ων, τον έλεγ­χο του Δη­μο­σί­ου στις στρα­τη­γι­κές επι­χει­ρή­σεις της χώρας, προ­τά­σε­ων που κά­ποιοι εγκα­λού­σαν ως επι­στρο­φή στον «υπαρ­κτό σο­σια­λι­σμό». Ακόμη και τον Οκτώ­βριο του 2014, οι προ­τά­σεις αυτές, επει­δή δεν πε­ριέ­χο­νταν στο σκλη­ρό πυ­ρή­να του προ­γράμ­μα­τος της ΔΕΘ, κα­τα­ψη­φί­στη­καν από την ΚΕ. Όταν συ­νέ­βη αυτό, πολ­λοί/ές κυ­ριευ­θή­κα­με από ένα πολύ δυ­σά­ρε­στο συ­ναί­σθη­μα, καθώς κα­τα­νο­ή­σα­με ότι κάτι ήταν πολύ «σάπιο στο βα­σί­λειο της Δα­νι­μαρ­κί­ας». Όμως, δεν μι­λή­σα­με αρ­κε­τά κα­θα­ρά, όσο θα έπρε­πε. Θυ­μί­ζω, πά­ντως,  το άρθρο μου στην Ίσκρα με τον τίτλο «Κυ­βέρ­νη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και των συμ­μά­χων του – ποιων δη­λα­δή;».

– Τη συ­νε­χή εξα­σθέ­νι­ση της δη­μο­κρα­τί­ας στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, κύρια με ευ­θύ­νη της ηγε­τι­κής ομά­δας αλλά ορι­σμέ­νες φορές και με συ­ντρέ­χου­σες ευ­θύ­νες των αντι­πο­λι­τεύ­σε­ων.

– Τη συ­νε­χή συ­ζή­τη­ση για τη διεύ­ρυν­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς τα «δεξιά», στην ΚΕ του Φε­βρουα­ρί­ου 2014 (θυ­μί­ζω το πε­ρί­φη­μο 13+1 καθώς και τη συ­ζή­τη­ση για τον Βου­δού­ρη στην πε­ρι­φέ­ρεια Πε­λο­πον­νή­σου) και την ΚΕ του Απρι­λί­ου 2014 για τις δι­πλές εκλο­γές του 2014, καθώς και την ημι­τε­λή συ­ζή­τη­ση για τις εκλο­γές στην ΚΕ του Γε­νά­ρη 2015, που με­τα­τρά­πη­κε σε ένα αλ­λο­πρό­σαλ­λο σώμα. Η διεύ­ρυν­ση προς τα «δεξιά» δεν ολο­κλη­ρώ­θη­κε τότε ελ­λεί­ψει αξιό­πι­στων «συμ­μά­χων». Θα συ­νέ­βαι­νε μετά τις εκλο­γές με τους ΑΝΕΛ, τον κ. Παυ­λό­που­λο κ.λπ.

– Την συ­ζή­τη­ση για τη «βίαιη ωρί­μαν­ση» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ (αν θυ­μά­μαι καλά, η πα­τρό­τη­τα του όρου ανή­κει στον Γιάν­νη Δρα­γα­σά­κη), μια συ­ζή­τη­ση  η οποία έτει­νε να ενο­χο­ποιεί τον «πα­λαιό», τον «συ­νι­στω­σια­κό» και τον «ακρο­α­ρι­στε­ρό» ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και πρό­τει­νε όλο και γρη­γο­ρό­τε­ρα να γίνει ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ένα λει­τουρ­γι­κό κυ­βερ­νη­τι­κό κόμμα. Μέσα από τη «βίαιη ωρί­μαν­ση» ενι­σχύ­θη­κε η τάση για το αρ­χη­γι­κό, προ­σω­πο­κε­ντρι­κό κόμμα, τον κλει­στό κύκλο στε­λε­χών γύρω από τον πρό­ε­δρο και την πα­ρά­λυ­ση και τε­λι­κά διά­λυ­ση των συλ­λο­γι­κών ορ­γά­νων του κόμ­μα­τος. Άρ­χι­σε από τότε μια πο­ρεία όπου οι πιο «ανή­συ­χοι/ες» άρ­χι­σαν να πα­ρου­σιά­ζο­νται σαν «ακραί­οι» και δυ­νά­μει δια­σπα­στές.

Από το 2012 ως το 2015, η δεξιά διο­λί­σθη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ κλι­μα­κω­νό­ταν συ­νε­χώς. Αλ­λη­λο­τρο­φο­δο­τού­νταν και με μια υπο­χώ­ρη­ση των κοι­νω­νι­κών κι­νη­μά­των και των αντι­στά­σε­ων στο Μνη­μό­νιο αλλά και συν­δια­μόρ­φω­νε αυτήν την υπο­χώ­ρη­ση. Ήδη, το πρό­γραμ­μα της Συν­διά­σκε­ψης του 2012 και του Συ­νε­δρί­ου του 2013 ήταν πιο με­τριο­πα­θές από τις προ­ε­κλο­γι­κές εξαγ­γε­λί­ες του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το 2012 (Αθη­να­ΐ­δα). Το «καμία θυσία για το ευρώ» υπο­βαθ­μι­ζό­ταν συ­νε­χώς και χα­νό­ταν από τα δη­μό­σια κεί­με­να. Το «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» έγινε στα­δια­κά «κυ­βέρ­νη­ση κοι­νω­νι­κής ή εθνι­κής σω­τη­ρί­ας», λες και κά­ποιος είχε σκε­φτεί ότι μπο­ρεί να χρειά­ζο­νταν ψήφοι «εθνι­κής ενό­τη­τας» για τα μνη­μό­νια του μέλ­λο­ντος.

Στη συ­νέ­χεια ήλθε η ΔΕΘ. Δεν έφτα­νε η κακή και ου­σια­στι­κά ανύ­παρ­κτη κο­στο­λό­γη­σή της, την οποία όλοι και όλες υπε­ρα­σπι­στή­κα­με στις εκλο­γές χάριν του «καλού σκο­πού». Η ΔΕΘ είχε ένα δο­μι­κό­τε­ρο πρό­βλη­μα: απέ­κο­πτε ου­σια­στι­κά την κα­τάρ­γη­ση των μνη­μο­νί­ων από τη ρι­ζι­κή (πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο, την μο­νο­με­ρή) δια­γρα­φή του χρέ­ους, υπε­ρα­σπι­ζό­ταν τη δα­νεια­κή σύμ­βα­ση (πράγ­μα που θα κα­τα­λα­βαί­να­με τη ση­μα­σία του στη συμ­φω­νία της 20ής Φλε­βά­ρη) ως μη ταυ­τό­ση­μη με το μνη­μό­νιο και απο­σιω­πού­σε αυτά τα ση­μεία του προ­γράμ­μα­τος, τα οποία άλ­λω­στε κα­τα­ψη­φί­σθη­καν από την ΚΕ του Οκτω­βρί­ου 2014 (τρά­πε­ζες, ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις) . Δεν νο­μί­ζω ότι αυτή η με­τα­τό­πι­ση τέσ­σε­ρις μήνες πριν από τις εκλο­γές ήταν τυ­χαία. Η υπε­ρά­σπι­ση της ΔΕΘ, παρά τα όσα θε­τι­κά εμπε­ριεί­χε, με­τα­τό­πι­σε πολύ δε­ξιό­τε­ρα την εσω­κομ­μα­τι­κή γραμ­μή αντι­πα­ρά­θε­σης και το συ­νο­λι­κό άξονα του κόμ­μα­τος. Πλέον, θα έπρε­πε κά­ποιος να εγκα­λεί από τα «αρι­στε­ρά» τη μη τή­ρη­ση της ΔΕΘ και όχι τη μη τή­ρη­ση του συ­νε­δρια­κού προ­γράμ­μα­τος, με απο­τέ­λε­σμα το σε κά­ποιο βαθμό «με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα» του 2013 να με­τα­σχη­μα­τι­σθεί στο μί­νι­μουμ πρό­γραμ­μα του 2014, τη ΔΕΘ. Το επό­με­νο βήμα ήταν η στε­λέ­χω­ση της κυ­βέρ­νη­σης με έντο­να συ­στη­μι­κά πρό­σω­πα, η συ­νέ­χεια του κα­τα­σταλ­τι­κού κρά­τους στο πρό­σω­πο του υπουρ­γού ΠροΠο, η ανά­δυ­ση της άπο­ψης ότι χρεια­ζό­μα­στε συ­στη­μι­κούς τε­χνο­κρά­τες για να τα βγά­λου­με πέρα με την ηγε­σία των δα­νει­στών και της τρόι­κα. Να πω εδώ, βε­βαί­ως, ότι -με την πι­θα­νή εξαί­ρε­ση σε κά­ποιο βαθμό του Βα­ρου­φά­κη- οι τε­χνο­κρά­τες που μας ήλθαν ήταν πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο συ­στη­μι­κοί και πολύ λι­γό­τε­ρο τε­χνο­κρά­τες στο επί­πε­δο των ικα­νο­τή­των και δε­ξιο­τή­των. Ακόμη και με μια πολύ συ­στη­μι­κή γραμ­μή, we could have done better. Ας είναι, όμως, πάμε στα πιο ου­σια­στι­κά ζη­τή­μα­τα. Οι δε­ξιές με­τα­το­πί­σεις από το Φλε­βά­ρη και μετά είναι τόσο έντο­νες, που σχε­δόν χά­νε­ται η μπάλα. Απο­κρού­ου­με τις «μο­νο­με­ρείς ενέρ­γειες» (δηλ. τα φι­λο­λαϊ­κά μέτρα) και νο­μο­θε­τού­με ως ελ­λειμ­μα­τι­κό κρά­τος (με την εξαί­ρε­ση ίσως των φυ­λα­κών Γ’, της αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης και της απο­κα­τά­στα­σης των αδι­κιών στο Δη­μό­σιο) πε­ρι­μέ­νο­ντας την ευ­λο­γία της τρόι­κα. Απο­δε­χό­μα­στε τις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις και το ΤΑΙ­ΠΕΔ και φτά­νου­με πα­ρα­λί­γο στην επι­κίν­δυ­νη γε­λοιό­τη­τα της τρο­πο­λο­γί­ας του άρ­θρου 24 παρ. 2 στο νόμο για τις δό­σεις που πα­ρα­δί­δει όλη τη δη­μό­σια πε­ριου­σία στο ΤΑΙ­ΠΕΔ – μετά βίας, και υπό την πίεση των κι­νη­μά­των, την απο­σύ­ρει η κ. υπουρ­γός. Κα­τε­βά­ζου­με τις 47 σε­λί­δες plus, που ου­σια­στι­κά μας με­τα­κι­νούν ήδη στο μνη­μο­νια­κό στρα­τό­πε­δο (ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, πε­ρι­κο­πές συ­ντά­ξε­ων κ.λπ.).

Προ­χω­ρά­με στο δη­μο­ψή­φι­σμα με απο­λύ­τως αμ­φί­ση­μη και αμ­φί­θυ­μη διά­θε­ση και χάριν της απρό­βλε­πτης κι­νη­το­ποί­η­σης του λαού απο­τυγ­χά­νου­με στο να το χά­σου­με. Και μά­λι­στα απο­τυγ­χά­νου­με (μιλάω πά­ντο­τε για τον ηγε­τι­κό πυ­ρή­να και όχι για την ευ­ρύ­τε­ρη στε­λέ­χω­ση του κόμ­μα­τος και τους αγω­νι­στές/τριες του) εκ­κω­φα­ντι­κά. Η ηγε­σία του κόμ­μα­τος μέσα σε μια μέρα γί­νε­ται από ηγε­σία του 61% του νι­κη­φό­ρου λαού ηγε­σία του χρε­ο­κο­πη­μέ­νου πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος στο συμ­βού­λιο πο­λι­τι­κών αρ­χη­γών. Μά­λι­στα, ερ­μη­νεύ­ει μαζί με τους ητ­τη­μέ­νους (η λέξη τρα­γέ­λα­φος ακού­γε­ται εδώ ως πει­στι­κή) το νόημα της πα­ρά­τα­ξης των νι­κη­τών, απο­δέ­χε­ται ως βα­σι­κή ερ­μη­νεία το «κα­τα­ψη­φί­ζου­με το τε­λε­σί­γρα­φο μέ­νο­ντας στο ευρώ». Όμως, υπάρ­χει και μια άλλη ερ­μη­νεία: αν απορ­ρί­πτεις ένα κακό μνη­μό­νιο, γιατί να απο­δέ­χε­σαι ένα χει­ρό­τε­ρο; Παρ’ όλα αυτά, η ηγε­σία του κόμ­μα­τος και της κυ­βέρ­νη­σης φέρ­νει σε τέσ­σε­ρις ημέ­ρες ένα σχέ­διο συμ­φω­νί­ας προς ψή­φι­ση με τη μέ­θο­δο του κα­τε­πεί­γο­ντος (επ’ ευ­και­ρία, ας υπο­μνη­σθεί εδώ ότι οι Βου­λές ψη­φί­ζουν νό­μους ή κυ­ρώ­νουν Διε­θνείς Συμ­βά­σεις, δεν υπο­βά­λουν διά της ψήφου των βου­λευ­τών Σχέ­δια Συμ­βά­σε­ων ή Διε­θνών Συμ­φω­νιών). Μετά, η κυ­βέρ­νη­ση και ο πρό­ε­δρος υπο­γρά­φουν τη συμ­φω­νία του Eurogroup ως βάση για να πάμε στο Υπερ­μνη­μό­νιο των 86 δισ. ευρώ και των 12 δισ. ευρώ μέ­τρων και περ­νά­ει δύο πα­κέ­τα μνη­μο­νια­κών μέ­τρων (το δεύ­τε­ρο πα­κέ­το μά­λι­στα στη βάση νο­μο­σχε­δί­ου της Νέας Δη­μο­κρα­τί­ας, κατά του οποί­ου είχε εξε­γερ­θεί με αποχή διαρ­κεί­ας το Δε­κέμ­βριο σύσ­σω­μο το δι­κη­γο­ρι­κό σώμα). Και μετά, πε­ρι­μέ­νου­με το Υπερ­μνη­μό­νιο και εν­δε­χο­μέ­νως και άλλα πα­κέ­τα μέ­τρων  «για να μεί­νου­με στην ευ­ρω­παϊ­κή πο­ρεία της χώρας» (ως γνω­στόν, όσοι δια­φω­νούν, θέ­λουν την με­τα­τό­πι­ση της Ελ­λά­δας στις ακτές της Αφρι­κής) και μά­λι­στα τη στιγ­μή όπου πα­ρα­μέ­νει ενερ­γό το σχέ­διο Σόι­μπλε -πα­ρε­μπι­πτό­ντως ο Σόι­μπλε δεν ανή­κει πλέον στην Αρι­στε­ρή Πλατ­φόρ­μα, καθώς δια­χώ­ρι­σε την θέση του- να τα­πει­νω­θού­με, να κα­τα­στρα­φού­με με το Υπερ­μνη­μό­νιο και μετά να μπού­με σε μια σχέση χα­λα­ρό­τε­ρης σύν­δε­σης με την Ευ­ρω­ζώ­νη.

Γιατί, όμως, όλα αυτά; Γιατί, τόσες ήττες; Γιατί τόσες υπα­να­χω­ρή­σεις; Έχου­με «προ­δό­τες» και «χα­φιέ­δες» στην ηγε­σία του κόμ­μα­τος, όπως θα ανα­ρω­τιό­ταν κά­ποιο στέ­λε­χος του πα­λιού ΚΚΕ το 1950 ή το 1960; Είναι ο Τσί­πρας «Σιά­ντος»;  Χρειά­ζε­ται εδώ μια προ­σε­κτι­κή προ­σέγ­γι­ση. Είμαι της άπο­ψης ότι η ηγε­σία της κυ­βέρ­νη­σης έχει προ­σπα­θή­σει εδώ και χρό­νια να προ­σε­ται­ρι­στεί πο­λι­τι­κά (και όχι δια­πλε­κό­με­να) εσω­τε­ρι­κά και εξω­τε­ρι­κά κέ­ντρα, πο­λι­τι­κά και οι­κο­νο­μι­κά κέ­ντρα  κα­πι­τα­λι­στι­κής και ιμπε­ρια­λι­στι­κής ισχύ­ος – από το Τέξας ως το Κόμο και από τον ΣΕΒ ως τη Συ­νο­μο­σπον­δία Εμπο­ρί­ου, το Brookings και το Levy. Όμως, αυτό δεν συμ­βαί­νει γιατί η ηγε­σία του κόμ­μα­τος και της κυ­βέρ­νη­σης έχουν εντα­χθεί σε κά­ποια συ­νω­μο­σία ή είναι «πρά­κτο­ρες». Συμ­βαί­νει, γιατί πί­στε­ψαν και ηγή­θη­καν μιας λα­θε­μέ­νης και κα­τα­στρο­φι­κής πο­λι­τι­κής στρα­τη­γι­κής, του σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρου και ήδη υπο­ταγ­μέ­νου στο σύ­στη­μα με­ταρ­ρυθ­μι­σμού. Με δύο αιχ­μές κα­τα­στρο­φι­κής στρα­τη­γι­κής: μια αιχμή προς τον ευ­ρω­ι­μπε­ρια­λι­σμό αλλά και τον αμε­ρι­κά­νι­κο ιμπε­ρια­λι­σμό, η άποψη δη­λα­δή ότι σε συν­θή­κες διε­θνο­ποί­η­σης και κα­πι­τα­λι­στι­κής συσ­σω­μά­τω­σης μπο­ρείς σε μια χώρα να εφαρ­μό­σεις ένα προ­ο­δευ­τι­κό ανα­δια­νε­μη­τι­κό πρό­γραμ­μα χωρίς να συ­γκρου­στείς με την ιμπε­ρια­λι­στι­κή  συσ­σω­μά­τω­ση και να διαρ­ρή­ξεις τη σχέση με αυτήν, και μια αιχμή προς το ντό­πιο κε­φά­λαιο ότι δη­λα­δή μπο­ρείς να κα­ταρ­γή­σεις τα μνη­μό­νια με πο­λι­τι­κές win-win, όπου και θα ανε­βά­σεις μι­σθούς και συ­ντά­ξεις, και θα κρα­τή­σεις στο ίδιο επί­πε­δο τα πο­σο­στά κέρ­δους, και θα κα­ταρ­γή­σεις το ΤΑΙ­ΠΕΔ και θα προ­σελ­κύ­σεις τα αρ­πα­κτι­κά-επεν­δυ­τές κ.λπ. κ.λπ. Ιδίως δε με την κλα­σι­κή εφαρ­μο­γή κάθε σχε­δί­ου «ικα­νο­ποί­η­σης των πά­ντων» που οδη­γεί στον αστι­κό κυ­βερ­νη­τι­σμό, στη λο­γι­κή ότι με τα ίδια πρό­σω­πα, τις ίδιες κρα­τι­κές και κυ­βερ­νη­τι­κές δομές, με την ίδια στε­γα­νό­τη­τα προς το λαό και τους ερ­γα­ζό­με­νους, με την ίδια αστυ­νο­μία και τα ίδια κρα­τι­κά όρ­γα­να, με την ίδια «ανά­θε­ση» που είχε η κοι­νω­νία στον Σα­μα­ρά και τον Βε­νι­ζέ­λο, θα  μπο­ρέ­σεις να κυ­βερ­νή­σεις «αρι­στε­ρά».

Ας το πούμε πολύ κα­θα­ρά. Χωρίς αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή ρήξη, χωρίς συ­γκρού­σεις με το κε­φά­λαιο (και όχι απλώς τις 200 οι­κο­γέ­νειες του Λαϊ­κού Με­τώ­που), που μπο­ρεί ακόμη να μην είναι πλή­ρως σο­σια­λι­στι­κές ρή­ξεις αλλά ανοί­γουν το δρόμο προς τις σο­σια­λι­στι­κές ρή­ξεις (που ανοί­γουν το δρόμο προς το σο­σια­λι­σμό μέσω ενός με­τα­βα­τι­κού αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κού και αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κού προ­γράμ­μα­τος), χωρίς ρήξη με την πα­ρά­δο­ση του σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού κυ­βερ­νη­τι­σμού, δεν υπάρ­χει «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς». Υπάρ­χει το «δεύ­τε­ρη φορά σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία» και μά­λι­στα χει­ρό­τε­ρα από την πρώτη, καθώς τώρα έχου­με ισχνές και όχι πα­χιές αγε­λά­δες σε αντί­θε­ση με το 1981.

Στην Ελ­λά­δα δεν κυ­βερ­νά η Αρι­στε­ρά, αν ως Αρι­στε­ρά εν­νο­ού­με είτε ένα σχέ­διο σο­σια­λι­στι­κής με­τά­βα­σης είτε -έστω- ένα σχέ­διο φι­λο­λαϊ­κής ανα­δια­νο­μής του πλού­του και προ­στα­σί­ας των ερ­γα­ζο­μέ­νων και του κοι­νω­νι­κού κρά­τους. Η Αρι­στε­ρά είναι ένα πρό­γραμ­μα, δεν είναι συ­νάρ­τη­ση του «αγα­θού και σοφού ηγέτη» που τον εμπι­στευό­μα­στε τυφλά, δεν είναι πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο συ­νάρ­τη­ση γο­νι­δί­ων, όποιος είναι δη­λα­δή κομ­μου­νι­στο­γε­νής και «δικός μας» κυ­βερ­νά κατά τρόπο αρι­στε­ρό και με καλές προ­θέ­σεις, δεν είναι συ­νά­θροι­ση οι­κεί­ων μας προ­σώ­πων ή οι­κο­γε­νεια­κή φω­το­γρα­φία. Αν το πρό­γραμ­μα εγκα­τα­λει­φθεί, δεν έχου­με πια μια κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς, ούτε καν της «κοι­νω­νι­κής σω­τη­ρί­ας» από τη σκο­πιά ενός αρι­στε­ρού ή και προ­ο­δευ­τι­κού ακόμη πο­λί­τη.

Θα ξα­ναϋ­πάρ­ξει μια κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς στην Ελ­λά­δα στο ορατό μέλ­λον; Αυτό είναι πο­λι­τι­κά ανοι­χτό, αν και πρέ­πει να ξα­να­ψά­ξου­με τη θε­ω­ρία μας και το πρό­γραμ­μά μας για να ελέγ­ξου­με τι πήγε στρα­βά και γιατί αντί να οδη­γη­θού­με σε μια πο­λι­τι­κή πο­λέ­μου θέ­σε­ων και αρι­στε­ρής δια­κυ­βέρ­νη­σης ως κρί­κου ενός με­τα­βα­τι­κού προ­γράμ­μα­τος, ξα­να­πή­γα­με άλλη μια φορά στον άγονο με­ταρ­ρυθ­μι­σμό, έναν με­ταρ­ρυθ­μι­σμό χωρίς με­ταρ­ρυθ­μί­σεις, όπως βα­σι­κά συμ­βαί­νει στην εποχή μας, την εποχή του νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου και ολο­κλη­ρω­τι­κού κα­πι­τα­λι­σμού.

2. Ση­μειώ­σεις για το εναλ­λα­κτι­κό σχέ­διο

Το πρό­βλη­μα με το εναλ­λα­κτι­κό σχέ­διο εξό­δου από την Ευ­ρω­ζώ­νη (και ορ­θό­τε­ρα και από την Ε.Ε. με τα υπερ­μνη­μό­νια και τα Σύμ­φω­να νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης έμπνευ­σης)  δεν είναι ότι είναι «ποι­νι­κό αδί­κη­μα», είναι ότι πε­ριέ­χει μόνο αδρές γραμ­μές, πε­ρι­γράμ­μα­τα και ση­μειώ­σεις. Τόσο η Αρι­στε­ρή Πλατ­φόρ­μα  όσο και άλλες δυ­νά­μεις στην Αρι­στε­ρά έψαυ­σαν το ζή­τη­μα χωρίς να το απα­ντή­σουν ως τώρα  σφαι­ρι­κά και με πλη­ρό­τη­τα και ιδίως εγκαί­ρως. Εδώ έγκει­ται και μια ση­μα­ντι­κή απου­σία και ευ­θύ­νη τους. Σή­με­ρα, όσο και να εκτο­ξεύ­ο­νται μύ­δροι κατά της τε­χνο­κρα­τί­ας και υπέρ των «κα­θα­ρά πο­λι­τι­κών λύ­σε­ων» (απο­ρία ψάλ­του βηξ;), χρεια­ζό­μα­στε φα­νε­ρά και τα δύο. Δη­λα­δή, ένα πλή­ρες, κατά το δυ­να­τόν, τε­χνο­οι­κο­νο­μι­κό σχέ­διο όσο και μια πλήρη πε­ρι­λη­πτι­κή πο­λι­τι­κή συ­μπύ­κνω­ση αυτού του τε­χνο­οι­κο­νο­μι­κού σχε­δί­ου, γραμ­μέ­νη σε μια κα­τα­νοη­τή γλώσ­σα και κοι­νο­ποι­ή­σι­μη στην κοι­νω­νία. Έχουν γίνει ση­μα­ντι­κές προ­σπά­θειες από οι­κο­νο­μο­λό­γους της Αρι­στε­ράς (Κ. Λα­πα­βί­τσας, Θ. Μα­ριό­λης, Λ. Βα­τι­κιώ­της κ.ά.), οι οποί­ες πρέ­πει τά­χι­στα να συ­ντε­θούν και να κα­τα­τε­θούν στο δη­μό­σιο διά­λο­γο. Επί­σης, υπάρ­χουν ση­μα­ντι­κά εγ­χει­ρή­μα­τα απα­ντή­σε­ων στα προ­βλή­μα­τα της εξό­δου από δυ­νά­μεις όπως η ΑΡΑΣ και το ΜΑΡΣ. Τί­πο­τε δεν πρέ­πει να υπο­τι­μη­θεί, αλλά τώρα χρεια­ζό­μα­στε μια ικα­νο­ποι­η­τι­κό­τε­ρη σύν­θε­ση και ει δυ­να­τόν συλ­λο­γι­κή. Ζη­τή­μα­τα που πρέ­πει να απα­ντη­θούν είναι:

• Το με ποια διοι­κη­τι­κά και κυ­βερ­νη­τι­κά μέτρα θα προ­χω­ρή­σει μια προ­σπά­θεια «αρι­στε­ρής» εξό­δου καθώς και με ποιες δια­δι­κα­σί­ες του διε­θνούς και του ενω­σια­κού δι­καί­ου.
• Το με ποια οι­κο­νο­μι­κά ερ­γα­λεία θα πάει μια χώρα στην έκ­δο­ση εθνι­κού νο­μί­σμα­τος και με ποια προ­σω­ρι­νά μέτρα θα ρυθ­μί­σει τη δια­δι­κα­σία με­τά­βα­σης και τη ρευ­στό­τη­τα εντός αυτής.
• Το τι θα γίνει με τις υπο­τι­μή­σεις και τις ισο­τι­μί­ες και πώς θα απο­φευ­χθεί η πο­ρεία προς έναν μη ελέγ­ξι­μο πλη­θω­ρι­σμό.
• Το πώς θα απα­ντη­θεί ιδίως ο κίν­δυ­νος υπο­τί­μη­σης της ερ­γα­τι­κής δύ­να­μης στη χώρα, παρά τις όποιες δυ­σκο­λί­ες της πρώ­της πε­ριό­δου.
• Το πώς θα απα­ντη­θούν ζη­τή­μα­τα όπως η επάρ­κεια πα­ρα­γο­μέ­νων και ει­σα­γο­μέ­νων αγα­θών και ιδίως τρο­φί­μων και φαρ­μά­κων. Ας ει­πω­θεί κα­θα­ρά ότι δεν υπάρ­χουν εύ­κο­λες και αυ­το­νό­η­τες  λύ­σεις προ­μη­θευ­τών και συμ­μά­χων.
• Το τι θα γίνει με το ει­σα­γω­γι­κό και εξα­γω­γι­κό εμπό­ριο.
• Το πώς θα εξυ­πη­ρε­τη­θούν άμεσα οι ενερ­γεια­κές ανά­γκες της χώρας.
• Το ζή­τη­μα διε­θνών οι­κο­νο­μι­κών και γε­ω­πο­λι­τι­κών συμ­μα­χιών.
•  Το ζή­τη­μα του ΝΑΤΟ και της ασφά­λειας της χώρας. Έντα­ξη στο ΝΑΤΟ μιας χώρας εκτός ΕΕ είναι ένα ζή­τη­μα ση­μα­ντι­κό που δεν έχει καν συ­ζη­τη­θεί.
• Ιδίως δε, το ζή­τη­μα με ποιες τα­ξι­κές και κοι­νω­νι­κές συμ­μα­χί­ες και με ποιο ακρι­βές πρό­γραμ­μα θα γίνει η έξο­δος. Η αντί­λη­ψη ότι μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει ένας σχε­δόν κα­νο­νι­κός «κα­πι­τα­λι­σμός χωρίς κα­πι­τα­λι­στές», κατά τον Λένιν, με τις αστι­κές με­ρί­δες σχε­δόν συ­νο­λι­κά  απέ­να­ντι και με τους διε­θνείς επεν­δυ­τές να μην απο­δέ­χο­νται το κοι­νω­νι­κό σου πρό­γραμ­μα, είναι εξαι­ρε­τι­κά αμ­φί­βο­λη. Κρα­τι­κο­ποί­η­ση δε των τρα­πε­ζών και των στρα­τη­γι­κών επι­χει­ρή­σε­ων χωρίς ρήξη με το βα­σι­κό τμήμα του ελ­λη­νι­κού κε­φα­λαί­ου και χωρίς ερ­γα­τι­κό και κοι­νω­νι­κό έλεγ­χο δεν μπο­ρεί να επι­συμ­βεί. Θα προ­σέ­θε­τα δε ότι αυτήν την έλ­λει­ψη εμπι­στο­σύ­νης στο λαό και τα κι­νή­μα­τα που χα­ρα­κτή­ρι­σε την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ από το 2012 ως το 2015 δεν έχει νόημα να την επα­να­λά­βει ο νέος ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ή κά­ποιο νέο μόρ­φω­μα στη θέση του. Πρό­γραμ­μα ρήξης χωρίς ισχυ­ρό τα­ξι­κό πρό­ση­μο υπέρ της ερ­γα­τι­κής τάξης, των αγρο­τών και των μι­κρο­α­στών που έχουν πλη­γεί, δεν μπο­ρεί ούτε να ολο­κλη­ρω­θεί ούτε να επι­τύ­χει.

3. Και τώρα, σύ­ντρο­φε πρό­ε­δρε;

Για να πε­ρά­σου­με από τη θε­ω­ρία στην πράξη. Ο σ. πρό­ε­δρος εκτι­μά­ει ότι πια υπάρ­χουν στο κόμμα, μετά την κα­τα­ψή­φι­ση των δύο πα­κέ­των μέ­τρων από πε­ρί­που 36-39 βου­λευ­τές, όχι τα­κτι­κές αλλά στρα­τη­γι­κές δια­φω­νί­ες. Ορθώς το εκτι­μά­ει. Εκτι­μά­ει δε ακόμη ότι αυτές θα επι­λυ­θούν μέσα από μια συ­νε­δρια­κή δια­δι­κα­σία, καθώς, θα συ­μπλη­ρώ­να­με εμείς, η ΚΕ όχι μόνο είναι ανε­παρ­κές όρ­γα­νο αλλά και έχει ου­σια­στι­κά δια­λυ­θεί ως τέ­τοιο μετά το Μάιο. Σκέ­φτο­μαι το πόσο πίσω από την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ήταν οι εκτι­μή­σεις μας το Φε­βρουά­ριο, ότι η κυ­βέρ­νη­ση θα πο­δη­γε­τού­σε και θα ακύ­ρω­νε το κόμμα ως αυ­το­τε­λή ορ­γα­νι­σμό. Η κυ­βέρ­νη­ση έκανε κάτι χει­ρό­τε­ρο: πα­ρέ­λυ­σε, αν δεν διέ­λυ­σε, τις δομές και τη συλ­λο­γι­κό­τη­τα του κόμ­μα­τος ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Αντι­κα­τέ­στη­σε το συλ­λο­γι­κό μόρ­φω­μα, που ήδη δεν λει­τουρ­γού­σε ικα­νο­ποι­η­τι­κά, από έναν σκλη­ρό κυ­βερ­νη­τι­κό μη­χα­νι­σμό, όσους εντάσ­σο­νταν σε αυτόν και όσους επέ­λε­γαν με καλές ή κακές προ­θέ­σεις να τον υπο­στη­ρί­ξουν.

Και τώρα, σ. πρό­ε­δρε; Θα πάμε μετά από όλα αυτά σε ένα συ­νέ­δριο μιας εβδο­μά­δας ή δέκα ημε­ρών και με ποια σύν­θε­ση; Mε το «ανοι­κτό κόμμα» των δυ­νά­μει κρα­τι­κο­δί­αι­των (του «κοι­νω­νι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ» κατ’ άλ­λους), με «ψευ­δο­δη­μο­ψη­φι­σμα­τι­κές» δια­δι­κα­σί­ες,   ή με την παλιά σύν­θε­ση του κόμ­μα­τος του 2013; Και τι εξου­σί­ες θα έχει ένα τέ­τοιο Συ­νέ­δριο; Θα μπο­ρεί, άραγε, να ακυ­ρώ­σει την κυ­βερ­νη­τι­κή πο­ρεία έξι μηνών, να ακυ­ρώ­σει τα μνη­μο­νια­κά μέτρα, να απο­τρέ­ψει το Υπερ­μνη­μό­νιο ή να το ακυ­ρώ­σει αν έχει ήδη υπο­γρα­φεί; Θα μπο­ρεί να ση­μα­δέ­ψει και να προ­κα­λέ­σει μια τε­ρά­στια διε­θνή στρο­φή της χώρας;  Αν συμ­βεί αυτό, θα είναι για πρώτη φορά στην ιστο­ρία των δυ­τι­κών δη­μο­κρα­τιών, όπου, από όση ιστο­ρία γνω­ρί­ζω, ποτέ κα­νείς πρω­θυ­πουρ­γός δεν πήγε σε κομ­μα­τι­κό συ­νέ­δριο που να το έχασε. Και αν υπάρ­ξει ένα συ­νέ­δριο που να κάνει αυτήν την απί­στευ­τη ή απί­θα­νη δια­δρο­μή, δεν θα αλ­λά­ξει και την ηγε­σία του κόμ­μα­τος; Υπάρ­χει ηγε­σία που να έχει ητ­τη­θεί στρα­τη­γι­κά και να πα­ρα­μέ­νει στη θέση της; Και τι νόημα έχει να με­τά­σχει κα­νείς σε μια δια­δι­κα­σία όπου ή δεν θα  μπο­ρεί να αλ­λά­ξει τα πάντα (όπως χρειά­ζε­ται) ή θα προ­κα­λέ­σει διά της συμ­με­το­χής του έναν τέ­τοιο σει­σμό που το παρόν κόμμα θα δυ­σκο­λευ­τεί πάρα πολύ να τον αντέ­ξει; Δεν υπάρ­χουν έτοι­μες λύ­σεις αλλά τροφή για προ­βλη­μα­τι­σμό και απά­ντη­ση.

Ο σ. πρό­ε­δρος δεν κιν­δυ­νεύ­ει να «απο­λει­φθεί», όπως θα έλεγε ο αλε­ξαν­δρι­νός ποι­η­τής. Ούτε καν ως πο­λι­τι­κό πρό­σω­πο ή προ­σω­πι­κό­τη­τα.  Κιν­δυ­νεύ­ει μόνο να «επι­βε­βαιω­θεί» από ένα επι­κεί­με­νο συ­νέ­δριο. Το πραγ­μα­τι­κό πρό­βλη­μα που τί­θε­ται, όμως, για έναν ση­μα­ντι­κό ηγέτη, όποιος και να είναι αυτός, είναι αν μπο­ρεί πο­λι­τι­κά να κο­λυ­μπή­σει προς τα πίσω στο ίδιο πο­τά­μι κα­τα­νι­κώ­ντας τη δυ­να­τή ροπή των υδά­των και για πρώτη φορά γρά­φο­ντας Ιστο­ρία ή αν θα συ­νε­χί­σει όπως πά­ντο­τε  μαζί με το ρεύμα ή αν, ακόμη, θα ανα­ζη­τή­σει άλλο πο­τά­μι για να συ­νε­χί­σει την πο­ρεία του. Πι­στεύω πώς ξέρω την τε­λι­κή απά­ντη­ση, αλλά επι­τρέ­πω στην Ιστο­ρία να με εκ­πλή­ξει.

rproject.gr