Covid – 19… το σήμερα… το αύριο

Του Βαγγέλη Πάλλα

Είναι μια απαιτητική περίοδος αυτή που διανύουμε. Θετική σκέψη, αλληλοβοήθεια, κατανόηση και αλληλοϋποστήριξη. Απαραίτητο να λειτουργήσουν αποτελεσματικά οι θεσμοί σε ευρωπαϊκό, αλλά και  εθνικό επίπεδο.

Η επομένη μέρα μετά την κρίση της πανδημίας, αλλά και το οικονομικό κραχ που έρχεται θα μας θέσουν μπροστά σε πολλά και τεράστια προβλήματα.

Οι οικονομικές επιπτώσεις της νέας πανδημίας του κορωναϊού δεν είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα που μπορεί να το λύσει ή να το ανακουφίσει η μακροοικονομία.

Έρημοι δρόμοι, έρημες πόλεις. Μύχια επιδίωξη του κάθε εξουσιαστή. Διασπορά μικροβίων, διασπορά φημών, διασπορά φόβου. Καραντίνα συναισθημάτων – συνειδήσεων, απαγόρευση κυκλοφορίας αμφιβολιών…

Δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν πως διαδραματίζεται ένα ευρύτερο σχέδιο της παγκόσμιας ελίτ για μείωση του πληθυσμού του πλανήτη. Βέβαια τέτοια σενάρια, που για κάποιους μπορεί να είναι δαιμονοποίηση και τρομολαγνεία ή απλά επιστημονική φαντασία, άρχισαν να αποκαλύπτονται εδώ και μια δεκαετία.

Είναι βέβαιο ότι όταν αυτή η καταστροφή τελειώσει, οι οικονομολόγοι και οι αρχές θα ισχυριστούν ότι ήταν μια εξωγενής κρίση που δεν είχε καμία σχέση με οποιαδήποτε εγγενή ατέλεια στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και την κοινωνική δομή. Έφταιγε απλά ο ιός.. αυτό ήταν το επιχείρημα του κυρίαρχου ρεύματος μεγάλη ύφεση του 2008-2009. Και θα επαναληφθεί το 2020.

Ο COVID -19 δεν ήταν ένας «γνωστός άγνωστος». Στις αρχές του 2020  κατά τη διάρκεια συνάντησης στο ΠΟΥ, στη Γενεύη, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων επεξεργάσθηκε τον όρο «ασθένεια Χ».

Προέβλεπαν ότι η επόμενη πανδημία θα προκληθεί από έναν άγνωστο νέο παθογόνο παράγοντα που δεν είχε εισέλθει ακόμα στον ανθρώπινο πληθυσμό. Η «ασθένεια Χ» πιθανώς θα προέλθει από έναν ιό προερχόμενο από ζώα και θα εμφανιστεί κάπου στον πλανήτη όπου η οικονομική ανάπτυξη ωθεί τους ανθρώπους και την άγρια πανίδα να βρίσκονται όλο και πιο κοντά.

Η «ασθένεια Χ» θα έχει ποσοστό θνησιμότητας υψηλότερο από την εποχική γρίπη, αλλά θα εξαπλώνεται τόσο εύκολα όσο η γρίπη. Θα αναστατώσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές προτού ακόμη φτάσει σε κατάσταση πανδημίας. Με λίγα  λόγια ο COVID -19  είναι η «ασθένεια Χ»

Η εξάπλωση της επιδημίας στο Ουχάν διαπιστώθηκε Νοέμβρη του 2019. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε τέσσερις μήνες για να βοηθήσει τις χώρες μέλη να οργανώσουν άμυνα. Στο κρίσιμο αυτό διάστημα δεν υπενθύμισε καν στις εθνικές κυβερνήσεις τις ευθύνες τους. Aμέλησε την υγειονομική θωράκιση και αδιαφόρησε όταν η Ιταλία δήλωσε πως αδυνατεί να φροντίσει τους άρρωστους ηλικιωμένους. Αντί να διευκολύνει την εξασφάλιση υγειονομικού υλικού, γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού για τα ετοιμόρροπα συστήματα υγείας, δεν έκανε ούτε καν κινήσεις που δεν έχουν οικονομικό κόστος. Λόγου χάρη ενημέρωση του κοινού κι εξάλειψη των θεσμικών τριβών και αντιστάσεων που δυσκολεύουν σήμερα τη λύση.

Πώς βοήθησε η Ευρωπαϊκή Ένωση ν’ αποκτήσουν επάρκεια σε ζωτικής σημασίας είδη, όπως προστατευτικές μάσκες και στολές, τα υγειονομικά συστήματα των χωρών-μελών; Η απάντηση είναι, δεν βοήθησε, και νοσηλευτές χάνουν σήμερα τη ζωή τους σ’ Ελλάδα και Ιταλία επειδή παλεύουν την αρρώστια χωρίς στολές και μάσκες. Από δεκαετίες οι φιλελεύθερες πολιτικές της ΕΕ διαλύουν την παραγωγική υποδομή, με αποτέλεσμα σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες να στερούνται σήμερα ζωτικά μέσα αντιμετώπισης του κορωνοϊού.

Πώς μας προστάτευσε η Ευρωπαϊκή Ένωση από θεσμικά πανίσχυρους και κυριολεκτικά επικίνδυνους πλέον σκοταδιστές, οι απόψεις των οποίων ήταν ανέκαθεν γνωστές, όπως λόγου χάρη είναι στην Ελλάδα οι μητροπολίτες της Ιεράς Συνόδου; Απλώς δεν ενδιαφέρθηκε. Πολλοί λεγόμενοι “ευρωπαϊστές” φαντάζονται ότι Βρυξέλλες και σκοταδιστές, στη δική μας περίπτωση η Ιερά Σύνοδος, είναι αντίθετοι πόλοι. Στην πραγματικότητα η σχέση τους είναι συμβιωτική, σχέση αλληλοϋποστήριξης και αλληλοτροφοδότησης. Είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Πρωταρχική μέριμνα αμφοτέρων δεν είναι η σωτηρία των ψυχών μας ούτε η ειρήνη κι ευημερία της ηπείρου μας, αλλά η εμπέδωση του καπιταλισμού και η διασφάλιση ολιγαρχικών προνομίων. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα κόμματα που στηρίζουν την ΕΕ διεκδικούν συνάμα και την εύνοια της εκκλησίας.

Η επιδημία που αντιμετωπίζουμε το τελευταίο διάστημα φέρνει στην επιφάνεια με τον πιο σκληρό τρόπο τις συνέπειες των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι δυτικές κοινωνίες βρέθηκαν πλήρως ανοχύρωτες μπροστά στην επιδημία του Κορονοϊού, τη στιγμή που θα έπρεπε να υπάρχει ένα οργανωμένο σύστημα πρόληψης και θεραπείας, δηλαδή ένα ισχυρό σύστημα δημόσιας υγείας. Η Ιταλία αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα μιας ανεπτυγμένης χώρας εντός της Ε.Ε. που οι πολιτικές λιτότητας και η ιδιωτικοποίηση μεγάλου μέρους του συστήματος υγείας μετράνε πλέον πολλά θύματα.

Αντίστοιχα στην Ελλάδα, η συνεχής υποβάθμιση του δημόσιου συστήματος υγείας από τις μνημονιακές πολιτικές δημιουργεί κρισιακές καταστάσεις στα νοσοκομεία τα οποία είναι υποστελεχωμένα και δεν έχουν τον απαραίτητο υλικοτεχνικό εξοπλισμό να αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο φαινόμενο. Την ίδια στιγμή οι ιδιωτικές κλινικές, ως σύγχρονοι μαυραγορίτες, εκμεταλλεύονται την κατάσταση τριπλασιάζοντας τις τιμές υπηρεσιών υγείας. Επιπλέον, η κυβέρνηση εκτός από ανίκανη να διαχειριστεί την κατάσταση είναι και άκρως επικίνδυνη στηρίζοντας τις σκοταδιστικές πρακτικές της εκκλησίας βάζοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Και βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή…

Τα μέτρα που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της κατάστασης αποσκοπούν κυρίως στην ομαλή λειτουργία της αγοράς και τη μικρότερη ζημιά για την εργοδοσία. Είναι μέτρα τα οποία θα ενισχύσουν σε μεγάλο βαθμό την εργοδοτική αυθαιρεσία χωρίς καμία μέριμνα για τους εργαζομένους. Χαρακτηριστική είναι η αδιαφορία των εργοδοτών του κλάδου μας για την υγεία των εργαζομένων. Σε ΟΤΕ και Forthnet άργησαν χαρακτηριστικά να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα. Επιπλέον σε άλλες εταιρίες, όπως η Vodafone, έχει ξεκινήσει όργιο απολύσεων, υποχρεωτικών αδειών άνευ αποδοχών, και μη καταβολή δεδουλευμένων σε συνδυασμό με το ξεχείλωμα του ωραρίου.

Πέρα από τις εγκληματικές ευθύνες της για την εξάπλωση της επιδημίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση φέρει ακόμη βαρύτερες για την οικονομική κρίση που έρχεται. Στην κατάσταση ανάγκης που αντιμετωπίζουμε, η οικονομική πολιτική αυτονόητα θα έπρεπε να είχε ήδη αφαιρεθεί από τα χέρια των τραπεζιτών της ΕΚΤ για ν’ ανατεθεί σε θεσμούς πιο δημοκρατικούς. Τίποτε τέτοιο δεν συνέβη.

“Δεν είναι δική μας δουλειά να μειώνουμε τα σπρεντ” είπε η Κριστίν Λαγκάρντ, επικεφαλής της ΕΚΤ, για την εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού του ιταλικού δημοσίου. Με άλλα λόγια, οι τραπεζίτες βλέπουν στην επιδημία μια νέα ευκαιρία για ν’ αρπάξουν, όπως άρπαξαν και στην Ελλάδα, τ’ ασημικά και της Ιταλίας και των υπολοίπων χωρών. Είναι αφελής όποιος φαντάζεται ότι σ’ αυτό θα τους εμποδίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντίθετα, με βάση όλα τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα δεδομένα, θα τους διευκολύνει.

Η επιδημία πλήττει πλούσιους και φτωχούς, αλλά φτωχοί και μικρομεσαίοι υποφέρουν δυσανάλογα από τις συνέπειές της, όπως άριστα γνωρίζουν οι ιθύνοντες σ’ εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η άρνηση να πάρουν μέτρα σωτηρίας των πιο αδύναμων είναι κυνική προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η καταστροφή για να δρομολογηθεί ένας νέος γύρος απαλλοτριωτικής συσσώρευσης. Δυστυχώς αν δεν αντισταθούμε οργανωμένα, μαζικά και αποτελεσματικά θα συμβεί σ’ όλη την Ευρώπη ότι έγινε στις ΗΠΑ μετά τον τυφώνα Κατρίνα.

Ο ΠΟΥ δεν ενήργησε για να καθησυχάσει και να ενημερώσει την κοινή γνώμη. Το αντίθετο ξεκίνησε μια «πανδημία φόβου» παρά μια πραγματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την δημόσια υγεία. Σχεδόν αμέσως αυτό οδήγησε σε οικονομικές διαταραχές, κρίση στο εμπόριο και τις μεταφορές,  ακολούθησε η κατάρρευση των χρηματιστηριακών αγορών, καθώς και την κρίση στην τουριστική βιομηχανία.

Τι θα μπορούσε να συμβεί σε χώρες χωρίς δημόσιο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης; Τι θα μπορούσε να συμβεί στην Αφρική όπου η αποικιοκρατική λεηλασία έχει αφήσει πίσω της φτωχοποιημένες κοινωνίες; Και στη Νότια Αμερική; Τι θα μπορούσε να συμβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη εξαρτάται από τα χρήματα που έχετε στην τσέπη σας; Κανείς δεν ξέρει, αλλά έχουμε αναμετρηθεί με όλες αυτές τις ερωτήσεις τις τελευταίες μέρες. Μέχρι τώρα, η αποφυγή φυσιολογικών ατομικών και πολιτικών συμπεριφορών μας φαινόταν περισσότερο θέμα κοινωνικής συνείδησης, και λιγότερο θέμα κοινωνικού ελέγχου ή έκτακτης κατάστασης που επιβλήθηκε από πάνω.

Έτσι, λοιπόν, η επιδημία θα φέρει και την αντιμετώπισή της, που με την σειρά της θα φέρει μέτρα, κάποια μέτρα θα διαρκέσουν αρκετά και θα εξελιχθούν, τα μέτρα θα φέρουν υπερηφάνεια προς την κυβέρνηση και στο οργανωμένο κράτος που αντιμετώπισε την κρίση και που «χωρίς αυτό θα είχαμε πεθάνει όλοι», μετά, όμως, απ’ όλη αυτή την κρίση θα έρθουν και τα οικονομικά προβλήματα τα οποία προέκυψαν εξ αιτίας της και τότε όλοι εμείς, οι επιβιώσαντες της πανδημίας, θα θυσιαστούμε άλλη μια φορά για την ανάκαμψη!

Ζούμε σε δύσκολες στιγμές. Αλλά επίσης οργανωνόμαστε έτσι ώστε  να μην παραδοθούμε και να προετοιμάσουμε την επόμενη επίθεσή μας.

Οπότε ναι, ας περιορίσουμε τις ήδη περιορισμένες ανάγκες μας, ας βοηθήσουμε συνανθρώπους μας, που μπορεί να έχουν ανάγκη, και κλεισμένοι στο σπίτι καθώς θα είμαστε, ας διαβάσουμε, ώστε να καταλάβουμε τους τρόπους με τους οποίους γίνεται η συστηματοποίηση του κρατικού ελέγχου πάνω στην κοινωνία. Ας παρατηρήσουμε έπειτα το «κράτος σωτήρα» να κομπάζει και στο τέλος ας ψάξουμε την χαμένη ατομική ευθύνη που την κατάπιε ο νόμος και η επιβολή.