Του Παναγιώτη Ξηρουχάκη
Το El Eternauta είναι ένα από τα επιδραστικότερα κόμικς στην ιστορία της επιστημονικής φαντασίας. Δημιουργήθηκε από το συγγραφέα Héctor Germán Oesterheld και το σχεδιαστή Francisco Solano López.Εκδόθηκε το 1950.Η υπόθεση έχει να κάνει με μία εξωγήινη εισβολή, όμως ξεφεύγει από τα χολιγουντιανά στεγανά και τα b-movies της εποχήςΠιο συγκεκριμένα όλα ξεκινούν με μια χιονόπτωση που σκοπό έχει να αφανίσει το ανθρώπινο είδος. Οι ήρωες όμως δεν συμπεριφέρεται ως άβουλα όντα ηττημένα από τους εξωγήινους αλλά αντεπιτίθενται. Πολεμάνε τους ανθρώπους-ρομπότ (ανθρώπους που βρίσκονται υπό τον πνευματικό έλεγχο των εχθρών), τους ανθρωποειδής εξωγήινους,τα γιγάντια τερατοειδή Γκούρμπο και τα γιγάντια εξωγήινα σκαθάρια. Όλα όμως αυτά τα όντα ελέγχονται από τους πραγματικούς εισβολείς τους los Ellos που δρουν κρυμμένοι και τα ελέγχουν όλα από απόσταση.
Το τέλος δεν είναι και ο ορισμός του happy end και αφήνει αναπάντητα ερωτηματικά.Οι άνθρωποι δε νικάνε ενώ ο κύριος χαρακτήρας της ιστορίας (ο Eternauta) μέσω ενός εξωγήινου σκάφους ξεφεύγει με την οικογένεια του αλλά λόγω μία συσκευής ταξιδιού στο χρόνο που βρίσκεται μέσα στο σκάφος, η σύζυγος και η κόρη του μεταφέρονται η κάθε μια σε άλλη χρονική διάσταση. Το ίδιο και εκείνος που θα συνεχίσει όμως αιώνια να ψάχνει την οικογένεια του. Στο ανοιχτό προς ερμηνείες τέλος της ιστορίας, βρίσκει την οικογένεια του επιστρέφοντας στο παρελθόν αλλά και πάλι πλανιέται το ερώτημα “είναι δυνατόν?”
Είναι βέβαια η υπόθεση του El Eternauta που το κάνει τόσο ξεχωριστό και μπροστά από την εποχή του: οι επιζώντες δεν κατορθώνουν να νικήσουν τους εισβολείς (σε αντίθεση με τα σύγχρονα του αμερικάνικα κόμικς και τις χολυγουντιανές ταινίες επιστημονικής φαντασίας), ενώ οι πραγματικοί εχθροί παραμένουν κρυμμένοι.Οι ήρωες πολεμάνε στην ουσία με άβουλα όντα και όχι με τον πραγματικό εχθρό.Επίσης η ανησυχία και η αβεβαιότητα που τα πάντα αποπνέουν αποτελούν μία συμβολική απεικόνιση της κατάστασης που επικρατεί σε ένα διδακτορικό καθεστώς.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος κεντρικός (ατομικός) ήρωας, γύρω από τον οποίο περιστρέφονται τα πάντα.Βέβαια ο κύριος χαρακτήρας της ιστορίας είναι ο Eternauta αλλά δεν είναι ο ήρωας. Αντίθετα στο έργο αυτό ο ήρωας είναι ο συλλογικός ήρωας, δηλαδή μια ομάδα ανθρώπων. Ειδικά για εκείνη την εποχή (καθώς στις μέρες μας υπάρχουν αρκετά έργα με παρόμοιο σενάριο που βασίζεται στις περιπέτειες και στους αγώνες μίας ομάδας ανθρώπων), αυτή ήταν μία πρωτοποριακή και επαναστατική σεναριακή επιλογή. Έτσι στα τέλη της δεκαετίας του 50, και εξαιτίας του συλλογικού του ήρωα,το El Eternauta υπήρξε ένα πραγματικά επαναστατικό έργο, σε αντιδιαστολή με τα ατομοκεντρικά δημιουργήματα της μαζικής παραγωγής. Πέρα από το απίστευτο σενάριο όμως, η αισθητική σχεδίαση του κόμικ είναι πραγματικά ανεπανάληπτη.
Ο Oesterheld επέστρεψε στο El Eternauta με μια νέα έκδοση και ένα sequel, που δημοσιεύθηκαν το 1969 και το 1975, αντίστοιχα. Αυτό που διαφοροποιεί τις επόμενες δύο εκδόσεις από την πρώτη, είναι ότι είναι πιο πολιτικές, καθώς ο Oesterheld εμπνεύστηκε από τις πολιτικές συνθήκες στη χώρα του όπου η μία μετά την άλλη οι στρατιωτικές δικτατορίες ανέτρεπαν τις εκλεγμένες κυβερνήσεις. Ο ίδιος και οι κόρες του είχαν ενταχθεί στην αριστερή οργάνωση ανταρτών Μοντονέρος.
Οι Μοντονέρος προέκυψαν από την αριστερή πτέρυγα του Περονιστικού κινήματος. Tελικά στο κόμμα του Περόν επικράτησε η δεξιά πτέρυγα του κινήματος. Μάλιστα ο Περόν λίγο πριν πεθάνει αποκήρυξε τους αριστερούς υποστηρικτές του και εκδίωξε τους Μοντενέρος από το κόμμα του. Οι Μοντενέρος όμως δεν αποκήρυξαν τον Περόν…
Η ιστορία της χώρας ήταν μέχρι τότε γεμάτη με σφαγές εργατών (όπως η σφαγή της Παταγονίας) και δικτατορίες. Ο ηρωικός θάνατος του Τσε Γκεβάρα ήταν πρόσφατος (για τον οποίο ο Oesterheld είχε γράψει μάλιστα ένα κόμικ). Η ζωή και το έργο όμως του Γκεβάρα και των ομοϊδεατών του είχε ήδη δυναμιτίσει την ατμόσφαιρα. Όλη η λατινική Αμερική ζούσε στο ρυθμό της επανάστασης και όχι της σάμπας. Τελικά οι Μοντενέρος επιτέθηκαν με λύσσα στο κράτος σκοτώνοντας εκατοντάδες αστυνομικούς και στρατιωτικούς πριν εξοντωθούν σχεδόν ολοκληρωτικά από το κράτος (οι ίδιοι υπολόγιζαν τους νεκρούς-εξαφανισμένους τους σε πέντε χιλιάδες).
Ο Oesterheld εξαφανίστηκε το 1977 μαζί με τις τρεις κόρες του. Δε βρέθηκε ποτέ ούτε αυτός, ούτε οι κόρες του. Υπήρξε συνεπής στρατευμένος καλλιτέχνης που πολέμησε με την πένα του το φασιστικό χουντικό μόρφωμα της Αργεντινής και το πλήρωσε με τη ζωή του. Έγινε ο ίδιος, όπως ο Εternauta, κοσμικός κοσμοναύτης του απείρου και ίσως σε κάποια άλλη χρονική διάσταση βρει την οικογένεια του… Ο Oesterheld υπήρξε πραγματικός καλλιτέχνης που εννοούσε αυτά που έγραφε για ελευθερία και αξιοπρέπεια,που πολέμησε την εξουσία και δε προσκύνησε το χρήμα όπως η πλειοψηφία των καλλιτεχνών που τελικά καταλήγουν ξεφτιλισμένοι κόλακες των πλουσίων.
Υ.Γ. Aν και το προσκύνημα των καλλιτεχνών στο χρήμα είναι διεθνές φαινόμενο, στην Ελλάδα αυτό παραγίνεται. Συγκρίνεται τον Oesterheld με τους έλληνες καλλιτέχνες που τρέχουν δεξιά και αριστερά γλύφοντας πότε τις μνημονιακές δυνάμεις, πότε τον Σύριζα για κανένα ψίχουλο. Θυμηθείτε τις τραγικές bienalle και την ύποπτη σιωπή γύρω από τα κοινωνικά δρώμενα. Και μετά όλοι αναρωτιούνται γιατί στη Ελλάδα δεν παράγεται ποιοτική τέχνη.