Τη στιγμή που ο ουκρανικός στρατός ματώνει εξαπολύοντας την μεγάλη του αντεπίθεση στα ανατολικά, στις Βρυξέλλες, οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ δείχνουν να τα «μασάνε» όσον αφορά την ένταξη του Κιέβου στη Συμμαχία.
Ενόψει της ετήσιας Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους στις 12 Ιουλίου, τα μηνύματα που στέλνουν οι νατοϊκοί σύμμαχοι στην Ουκρανία είναι το λιγότερο ανησυχητικά. Οι Σύμμαχοι συγκεντρώθηκαν, ήδη αυτή την εβδομάδα, στις Βρυξέλλες για να προετοιμάσουν τη Σύνοδο στο Βίλνιους, όπου θα ανακοινώσουν τις δεσμεύσεις τους προς την Ουκρανία.
Σύμφωνα, όμως, με πληροφορίες που επικαλείται το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy, η Ουκρανία δεν θα προσκληθεί στη Σύνοδο για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Οι σύμμαχοι αντ’ αυτού ετοιμάζουν ένα πακέτο, λέει η δημοσιογράφος Anchal Vohra, που περιλαμβάνει κάτι πολύ λιγότερο από πλήρη ένταξη και διαβεβαιώσεις ασφάλειας που απέχουν πολύ από αυτό που η Ουκρανία πιστεύει ότι χρειάζεται για να αποκρούσει μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις.
Παρά το γεγονός ότι οι Δυτικοί, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, ενέπλεξαν την Ουκρανία με τη βορειοατλαντική Συμμαχία ήδη από το 2008, -με τον Ουκρανό πρόεδρο να ζητάει γρήγορη ένταξη ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2022- ωστόσο, δείχνουν να έχουν υπαναχωρήσει λόγω της ρωσικής αντίδρασης.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι ελπίζει ότι το Βίλνιους θα φέρει την Ουκρανία πιο κοντά στο ΝΑΤΟ μέσω διαβεβαιώσεων για ένα πολυετές πρόγραμμα για να βοηθήσει τη χώρα να μεταβεί από «δόγματα, εξοπλισμό, πρότυπα, σοβιετική εποχή, σε δόγματα, εξοπλισμό και πρότυπα του ΝΑΤΟ».
Τι φοβούνται
Τα μέλη του ΝΑΤΟ φοβούνται ότι εάν η Ουκρανία συμπεριληφθεί στη συμμαχία, θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά στον πόλεμο λόγω του άρθρου 5, δηλαδή συλλογική στρατιωτική απάντηση σε τυχόν προσβολή ενός μέλος από ξένη δύναμη.
Ανησυχούν επίσης ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα κλιμακώσει τη σύγκρουση, χρησιμοποιώντας την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ως δικαιολογία για μια πιθανή πυρηνική επίθεση.
Όπως τονίζει η Anchal Vohra, υπάρχει μια ευδιάκριτη αίσθηση ότι οι μεγάλες χώρες του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να επιλέγουν να βαδίζουν προσεκτικά και δεν θέλουν να προσδώσουν αξιοπιστία στην αφήγηση του Πούτιν.
«Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα και ορισμένες χώρες δεν θέλουν να εγκλωβιστούν», είπε στο Foreign Policy o μόνιμος εκπρόσωπος της Εσθονίας στο ΝΑΤΟ πρεσβευτής Juri Luik. Σχετικά με την αναστολή της πρόσκλησης της Ουκρανίας για πλήρη ένταξη, φαίνεται ότι υπάρχει ευρεία συναίνεση μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ, ακόμη και ορισμένων χωρών της Βαλτικής.
Δεν προσφέρεται ούτε χρονοδιάγραμμα
Τα μεγάλη κράτη της Συμμαχίας διστάζουν μάλιστα ακόμα και να υποσχεθούν έναν οδικό χάρτη για την Ουκρανία, σχετικά με το πώς και πότε θα μπορούσε να ενταχθεί μετά το τέλος του πολέμου.
Οι διπλωμάτες του ΝΑΤΟ συζητούν τις διαβεβαιώσεις ασφαλείας για να κατευνάσουν τις ανησυχίες της Ουκρανίας και λένε ότι η τελική διατύπωση μπορεί να καταρρεύσει στη σύνοδο κορυφής του Βίλνιους.
Ενώ ΗΠΑ και Γερμανία δίνουν έμφαση στην αντιμετώπιση της τρέχουσας εμπόλεμης κατάστασης, τα κράτη της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης πιέζουν για ένα σχέδιο για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και δεσμευτικές εγγυήσεις ασφαλείας και όχι απλά διαβεβαιώσεις για λίγο περισσότερη στρατιωτική υποστήριξη από αυτή που παρέχεται σήμερα.
«Τίποτα λιγότερο από την πλήρη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν θα αποτρέψει τον Πούτιν», πρόσθεσε ο Juri Luik.
Η πρώην αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας Alina Frolova, θεωρεί ότι «οι ΗΠΑ εξακολουθούν να πιστεύουν [προσφέροντας στην Ουκρανία έναν οδικό χάρτη] ότι μπορεί να προκαλέσουν τη Ρωσία».
Στο πλαίσιο διαδικτυακής ενημέρωσης, η πρέσβειρα των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ Τζούλιαν Σμιθ, περιέγραψε το περίγραμμα της σκέψης της συμμαχίας αυτή την εβδομάδα. Το ΝΑΤΟ εργάζεται για ένα πακέτο που περιλαμβάνει «όχι μόνο πρακτική υποστήριξη για να τους βοηθήσει με τις τρέχουσες προσπάθειές τους να υπερασπιστούν την εδαφική τους ακεραιότητα, αλλά πρακτική υποστήριξη που συνδέεται με μακροπρόθεσμα ερωτήματα, μακροπρόθεσμα ζητήματα εκσυγχρονισμού με τα οποία θα αντιμετωπίσουν, ζητήματα τυποποίησης, διαλειτουργικότητας και σκέψης για το είδος της δύναμης που θα έχουν στο μέλλον».
Διμερείς συμφωνίες
Μεμονωμένα κράτη σχεδιάζουν να προσφέρουν διμερείς συμφωνίες για μακροπρόθεσμη υποστήριξη εκτός του πλαισίου του ΝΑΤΟ. Όπως αναφέρει το Foreign Policy, η Γερμανία ίσως είναι ανοιχτή στην ιδέα της αποστολής περισσότερων αμυντικών όπλων στην Ουκρανία για να μπορέσει να υπερασπιστεί τις πόλεις της από μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο αποστολής εκπαιδευτών μόλις περάσει ο πόλεμος και το επιτρέψουν οι καιροί.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει προτείνει κάτι περισσότερο, στο πνεύμα των τεράστιων ποσών στρατιωτικής χρηματοδότησης και ανταλλαγής πληροφοριών που απολαμβάνει το Ισραήλ από τις ΗΠΑ. «Η Γαλλία είναι έτοιμη να υπογράψει συμφωνίες με την Ουκρανία παρέχοντάς της εγγυήσεις ασφαλείας που θα τη βοηθήσουν να αμυνθεί μακροπρόθεσμα και να αποτρέψει τυχόν μελλοντικές επιθέσεις, όπως δήλωσαν οι ηγέτες μας στην κοινή δήλωση στην 36η γαλλο-βρετανική σύνοδο κορυφής».
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σουνάκ εξέφρασε επίσης την υποστήριξη της χώρας του για τη θέσπιση μακροπρόθεσμων διευθετήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία, αλλά δεν διευκρίνισε ποιες μπορεί να είναι αυτές.
Μια μεσοβέζικη ουκρανική λύση
Για να προσπεράσουν τους δυτικούς φόβους, η ουκρανική κυβέρνηση πρότεινε μια μεσοβέζικη λύση, μέσω του Συμφώνου Ασφαλείας του Κιέβου, στου οποίου τη σύνταξη συμμετείχε και ο πρώην γ.γ. του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν.
Πρότεινε ότι έως ότου η Ουκρανία γίνει πλήρες μέλος, μερικά από τα ισχυρότερα μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να δεσμευτούν σε μια νομικά δεσμευτική εγγύηση για την στρατιωτική προστασία της Ουκρανίας σε περίπτωση μελλοντικής ρωσικής επίθεσης.
«Αυτό θα ήταν κάτι παρόμοιο με το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, αλλά όχι στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ», είπε ο Πιερ Χαροσέ, λέκτορας διεθνών σχέσεων και διεθνούς ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου. «Θα ήταν ένα ad hoc πλαίσιο πρόθυμων κρατών των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Πολωνίας και των ανατολικών και κεντρικών κρατών, ένας συνασπισμός των πρόθυμων».
Ωστόσο, φαίνεται να έχει πέσει στο κενό αυτή η πρόταση, δεδομένου ότι εκτός από την Πολωνία, μέχρι στιγμής, κανένα από τα μεγάλα μέλη δεν έχει πει ότι σκοπεύει να στείλει στρατό για την προστασία της Ουκρανίας.
Είναι λάθος
Μια άλλη πιθανή λύση είναι μια αναβαθμισμένη πολιτική σχέση. Τα κράτη μέλη αποφάσισαν να αναδείξουν την Επιτροπή ΝΑΤΟ-Ουκρανίας σε Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ουκρανίας, το οποίο λένε ότι θα επιτρέψει στον Ζελένσκι να συγκαλέσει το συμβούλιο για υποστήριξη ανά πάσα στιγμή.
Είναι μια πρόταση όμως που δεν ικανοποιεί του Ουκρανούς θεωρώντας ότι μια πρόταση που προσφέρει μία από τα ίδια. «Οι δεσμεύσεις σχετικά με την ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι ξεκάθαρες – όλα τα άλλα είναι πόσο καλοί είστε στις διαπραγματεύσεις», πρόσθεσε η Φρόλοβα.
Οι περιορισμένες παροχές του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία φαίνεται έχουν δυσανασχετήσει τα κράτη της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης που βλέπουν τη διαρκώς απειλητική συμπεριφορά της Ρωσίας προς την Ουκρανία ως κίνδυνο και για την κυριαρχία τους, και πιστεύουν ότι τα μεγαλύτερα έθνη του ΝΑΤΟ δημιουργούν εσκεμμένα αποδυναμωμένες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία.