Του Θάνου Καμήλαλη
Το… αυτονόητο απάντησε ο Ευρωπαίος Επίτροπος, Πιερ Μοσκοβισί, όταν ρωτήθηκε από τον ευρωβουλευτή της ΛΑΕ, Νίκο Χουντή, για το πότε η Ελλάδα θα βγει από το καθεστώς επιτροπείας (ή αποικίας) των δανειστών της. «Όταν ξεπληρώσετε το 75% των δανείων σας» ήταν συνοπτικά η απάντηση του, φράση που καταρρίπτει το νέο κεντρικό επιχείρημα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, ότι δηλαδή το 2018 θα είναι το τελευταίο έτος που η Ελλάδα θα βρίσκεται σε «μνημόνιο» και «επιτροπεία».
Συγκεκριμένα, ο Μοσκοβισί παρέπεμψε τον ευρωβουλευτή «στο άρθρο 14 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013, το οποίο καθορίζει το πλαίσιο για την εποπτεία μετά το πρόγραμμα.» Το συγκεκριμένο άρθρο αναφέρει ότι «τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη, τον ΕΜΧΣ, τον ΕΜΣ ή το ΕΤΧΣ.» Για την Ελλάδα των τριών μνημονίων και των συνολικών δανείων που προσεγγίζουν τα 300 δις. Ευρώ, το ποσό αυτό υπερβαίνει σίγουρα με τα σημερινά δεδομένα τα 175 δις. Ευρώ (για τον υπολογισμό του ποσού εξαιρούνται τα δάνεια του ΔΝΤ), κάτι που σημαίνει ότι η χώρα θα παραμείνει υπό επιτροπεία για πολλές δεκαετίες ακόμα.
Όσο για το τι σημαίνει η εποπτεία μετά το 2018, ο ίδιος ευρωπαϊκός κανονισμός είναι ιδιαίτερα συγκεκριμένος και προβλέπει:
- Η Επιτροπή πραγματοποιεί, σε συνεννόηση με την ΕΚΤ, τακτικές αποστολές επιθεώρησης στο κράτος μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα, προκειμένου να εκτιμήσει την οικονομική, δημοσιονο¬μική και χρηματοπιστωτική του κατάσταση. Κοινοποιεί ανά εξάμηνο την εκτίμησή της στην αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινο¬βουλίου, στην ΟΔΕ, καθώς και στο κοινοβούλιο του οικείου κρά¬τους μέλους, και εκτιμά ειδικότερα αν χρειάζονται διορθωτικά μέτρα.
- Το Συμβούλιο (βλ. Eurogroup) , μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να συστήσει σε κράτος μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα να λάβει διορθωτικά μέτρα.
Τα όσα παραδέχτηκε ο Μοσκοβισί όμως είναι μόνο το ένα μέρος του καθεστώτος ελέγχου στο οποίο θα βρίσκεται η Ελλάδα μετά το «τέλος των μνημονίων» (αν αυτό τελικά «έρθει»). Το δεύτερο μέρος είναι οι στόχοι που θα καλείται ετησίως να εκπληρώνει η χώρα, βάσει των όσων έχει ήδη αποφασίσει, από τον Μάιο – Ιούνιο του 2017, το Eurogroup. Σύμφωνα με όσα έχει ήδη αποδεχτεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, την περίοδο 2018-2022 η Ελλάδα θα καλείται να πετυχαίνει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ, ενώ για την περίοδο 2022-2060 το ποσοστό θα πέσει σε ένα επίπεδο λίγο πάνω από το 2%.
Ενώνοντας τα κομμάτια του παζλ, δεν είναι δύσκολο να σχεδιάσει κανείς την εικόνα της «επόμενης μέρας» για την Ελλάδα, του επόμενου σταθμού στον μονόδρομο που έχουν αποδεχθεί όλες οι κυβερνήσεις από το 2010 μέχρι σήμερα. Τακτικές αξιολογήσεις της πορείας της χώρας, με μόνη διαφορά ότι ίσως δεν θα πρόκειται πλέον για εφαρμογή νέων προαπαιτουμένων, αλλά για την ρήση των ήδη υπάρχοντων και μια συνεχής μέγγενη για το εάν η Ελλάδα θα καταφέρει να πετύχει τους ετήσιους στόχους της. Εάν κριθεί ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, τότε το Eurogroup θα έχει τη δυνατότητα να αποφασίζει νέα μέτρα κατά τη συνήθη διαδικασία που ισχύει μέχρι σήμερα, όταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για παράδειγμα βρίσκει «δημοσιονομικό κενό».
Το καθεστώς αυτό, για κάποιους θα μπορούσε να ονομαστεί «σταθερότητα», για άλλους «αέναη λιτότητα». Όπως συμβαίνει τα τελευταία επτά χρόνια, η… κρίση της κρίσης στην Ελλάδα είναι θέμα οπτικής, εξουσίας και κοινωνικής θέσης.
Μέσα όμως σε αυτό το αρκετά συμπληρωμένο παζλ, υπάρχουν μερικά βασικά κομμάτια που λείπουν. Το πιο μεγάλο από αυτά βέβαια, είναι αν όντως η Ελλάδα θα «καταφέρει να βγει από τα μνημόνια το 2018». Όπου μνημόνιο, βάλτε απλά το εάν θα χρειαστεί ένα νέο «πακέτο διάσωσης», π.χ. για την νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που ζητάει το ΔΝΤ. Υπάρχει επίσης το (πολύ πιθανό) σενάριο η Ελλάδα να μπει σε κάποιου είδους πιστωτική γραμμή, «προληπτική» ή «ενισχυμένη», κάτι που επίσης θα σημάνει νέες δεσμεύσεις της χώρας στους «εταίρους» της. Το «καλύτερο» σενάριο είναι φυσικά το «τέλος του μνημονίου», που θα είναι κάτι όμως καθαρά τυπικό. Οι μνημονιακοί νόμοι θα παραμείνουν, η δημόσια περιουσία θα συνεχίσει να είναι εκχωρημένη, η επιτροπεία θα συνεχιστεί και νέα μέτρα (τα «προληπτικά» του 2019 σε συντάξεις και αφορολόγητο) θα προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα.
Αλλά ας μην χαλάσουμε την όμορφη ατμόσφαιρα, που περιλαμβάνει διθυράμβους για την επίσκεψη Μακρόν αλλά και το «εορταστικό» (με τους καθιερωμένους χιλιάδες αστυνομικούς) κλίμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Τα τελευταία επτά χρόνια, η ΔΕΘ είναι το… καταφύγιο ελπίδας για κάθε πρωθυπουργό, που υπόσχεται «σταθερότητα», «επιστροφή στην ανάπτυξη», τέλος των μέτρων λιτότητας και ανάκαμψη της οικονομίας. Είναι σίγουρο ότι σε όλα αυτά, ο Αλέξης Τσίπρας σε λίγες μέρες στο «Βελλίδειο» θα προσθέσει και την έξοδο από τα μνημόνια τον Αύγουστο του 2018, το χτίσιμο μίας «μεταμνημονιακής Ελλάδας» όπως το έθεσε πρόσφατα και το «τέλος της επιτροπείας».
Όσο όμως ο Αλέξης Τσίπρας και η κυβέρνηση του υποστηρίζουν ότι «τα μνημόνια και η επιτροπεία τελειώνουν το 2018» τόσο η πραγματικότητα θα τον διαψεύδει. Ο «μονόδρομος» που επέλεξαν το 2015 (και) ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ είναι μακρύς και αδυσώπητος.
Πηγή: The pressproject.gr
