Νικόλαος Γ. Δασκαλάκης – πολιτικός μηχανικός-master GiS, Ε.Μ.Π.
φωτογραφίες: Θεόφιλος Παπαδόπουλος
Πρόλογος
Το παρόν αφήγημα εκφράζει ένα ενδιαφέρον για τα μικρο-ιστορικά του Ρεθύμνου, κάτι το οποίο τροφοδοτήθηκε από το, γνωστό στους περισσότερους, καρναβαλικό παιχνίδι «Κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού». Μέσα από τους γρίφους του, βρίσκεται κάποιος μπροστά στη «ζώσα ιστορία» της πόλης. Στο πρόσεχες παιχνίδι του 2017, θα γίνει προσπάθεια ώστε η πόλη του Ρεθύμνου να πετύχει το παιχνίδι το οποίο θα καταγραφεί στα Βιβλία των Ρεκόρ Γκίνες, ως το πολυπληθέστερο Κυνήγι Θησαυρού ενηλίκων στον Κόσμο. Η διοργανώτρια ομάδα (http://anixneutes.eu/), πληροφορεί ότι η διαδικασία έχει προχωρήσει, οπότε αναμένουμε τις εξελίξεις κι ευχόμαστε καλή επιτυχία!
Στο αφήγημα αυτό οι χαρακτήρες αποτελούν προϊόν φαντασίας, όμως τα μνημεία, τοπία και ιστορικές αναφορές που περιγράφονται είναι πραγματικά. Επίσης, οι φωτογραφίες απεικονίζουν Ρεθεμνιώτικα τοπία.
Εισαγωγή
Το φεγγάρι χόρευε στα γαλήνια νερά του βενετσιάνικου λιμανιού. Όμως η Δανάη δεν μπορούσε να το χαρεί και τόσο στην παρούσα φάση. Βρισκόταν γερμένη, σχεδόν ξαπλωμένη, στα σκαλάκια της αποβάθρας του παλιού τελωνείου με το πρόσωπο της να κοιτάει πλάγια την επιφάνεια του νερού. Οι συσπάσεις του στομαχιού της γινόταν όλο και πιο έντονες, με μικρές μόνο διαλείψεις φαινομενικής ηρεμίας. Η ζαλάδα τώρα σαν να είχε περιοριστεί. Σήκωσε το βλέμμα απέναντι, προς το ύψος του πέτρινου ημιφωτισμένου φάρου.
Ορίστε, το μάθαμε κι αυτό. Ο φάρος δεν είναι βενετσιάνικος, όπως το λιμανάκι του Ρεθύμνου. Τον κατασκεύασαν οι κατακτητές Αιγύπτιοι, όταν πέρασαν κι εκείνοι από την πόλη τούτη, πριν 180 χρόνια.
Στο βάθος άκουσε να τη φωνάζουν.
1
λίγες ημέρες πριν…
Η μέρα ξημέρωνε ήσυχη με τη Δανάη όμως να ξυπνά ανήσυχη, παρά το έντονο και διαυγές φως το οποίο τρύπωνε τολμηρά στο αθηναϊκό δωμάτιό της, κάπου στην περιοχή Νέα Ζωή Περιστερίου. Η αγωνία των αποτελεσμάτων επισκίαζε την πρωινή ραστώνη. Η Δανάη προσευχήθηκε φευγαλέα μέσα της, να έχει περάσει στην πρώτη της επιλογή. Η παιδική φίλη της, η Μιράντα, της είχε ευχηθεί τηλεφωνικά το προηγούμενο βράδυ, όταν μιλούσαν, για ακόμη μια φορά. Η Μιράντα τα τελευταία χρόνια ζούσε και σπούδαζε στο Ρέθυμνο, συγκεκριμένα στο Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας & Ακουστικής.
Χθες ανέλυσαν πλείστα όσα θέματα -από μουσική και καλλιτέχνες, έως το γιατί η κοινωνία μας βρίσκεται σε αδιανόητη αδράνεια απέναντι στα προβλήματα που καθημερινά αντιμετωπίζουμε και αν αυτό θα μπορούσε να αλλάξει. Η συζήτηση συχνά γύριζε στα προσωπικά τους: στην επιθυμία της Μιράντας να εργαστεί, παράλληλα με τις σπουδές της, αλλά και το αν η Δανάη έπραξε σοφά ή όχι, δηλώνοντας το Τμήμα Κοινωνιολογίας στο Ρέθυμνο, ως πρώτη της επιλογή. Σήμερα, σύντομα, θα μάθαιναν τα αποτελέσματα. Τώρα ό,τι ήταν να γίνει, έγινε. Όμως θέλω να έχω περάσει στο Ρέθυμνο και στη σχολή αυτή!
2
καλοκαιρινές εμπειρίες
Η Δανάη είχε επισκεφτεί τη Μιράντα το προηγούμενο καλοκαίρι, φιλοξενήθηκε σπίτι της και έμεινε μόνο λίγες μέρες. Στην αρχή των διακοπών της είχε ταλαιπωρηθεί ταξιδεύοντας ακτοπλοϊκώς ως τη Σούδα Χανίων και μετά με λεωφορείο, αφού το Ρέθυμνο δεν διαθέτει απευθείας θαλάσσια σύνδεση. Η Δανάη γνώριζε βέβαια ότι η Κρήτη ήταν -και είναι- δημοφιλής προορισμός, αλλά προσώρας είχε αρχίσει να δυσανασχετεί. Μετά όμως την υποδοχή, την οικειότητα που την έκανε να νιώσει η φίλη της η Μιράντα, ένα πρωτότυπο για εκείνη σπιτικό κέρασμα με καλιτσούνια και μέλι, κρύο ρόφημα από κρητικά βότανα, βόλτα στην πόλη, αναζωογονητική σιέστα, μπάνιο – περπάτημα στην αμμουδερή βόρεια παραλία και την βραδινή τους παρέα όπως προέκυψε αργότερα, η διάθεση βελτιώθηκε. Η εσωτερική γκρίνια που την πιάνει συχνά, εκεί στην Κρήτη κι εκείνες τις μέρες, είχε σαφώς περιοριστεί και η Δανάη φαίνεται πως αποζημιωνόταν με το ταξίδι της αυτό.
Την σύντομη περίοδο των διακοπών εκεί, η ψυχή της γέμισε από εικόνες, φύση, ζωντάνια, συναισθήματα κι ερεθίσματα. Με τη Μιράντα τριγύρισαν στην Παλιά Πόλη, διαβαίνοντας τα ιδιαιτέρως πολύβουα -εκείνη την περίοδο- στενά, τα οποία μαζί με την υγρασία του μικροκλίματος και τις φευγαλέες εμφανίσεις εντόμων τα οποία προσέδιδαν κι ένα σασπένς, διατηρούσαν τον μοναδικό χαρακτήρα μιας Παλιάς Πόλης, με οίκηση και πολιτισμό στο πέρασμα των αιώνων, έως και σήμερα. Η Δανάη παρατήρησε τα κτίσματα, μερικά από τα οποία ήταν καλοδιατηρημένα, κάποια εντελώς αφημένα στο έλεος του χρόνου, όπως και ορισμένες κατασκευές, όχι και τόσο ταιριαστές με το όλο σκηνικό. Φωτογραφήθηκε στα πασίγνωστα «Βρυσάκια», όπου σκέφτηκε πως ευτυχώς στη φωτογραφία δεν αποτυπώνονται περιστασιακές τριγύρω οσμές. Με τη φίλη της περπάτησαν την ημικυκλική πορεία στο βενετσιάνικο λιμανάκι με το πλακόστρωτο δάπεδο όπου λόγω της στενότητας χώρου, βάδιζαν αναγκαστικά η μία πίσω από την άλλη.
Η Δανάη βίωσε εκφράσεις της έντονης κοινωνικής ζωής σε πλατείες και υπαίθριες συναθροίσεις. Έζησε την παρέα από τον κύκλο της Μιράντας – άτομα με διαφορετικές καταβολές, προσωπικότητες κι ενδιαφέροντα. Εντύπωση της έκανε και το κρητικό πανηγύρι που παραβρέθηκαν. Εκεί μάλιστα γνώρισε και μία παρέα νεαρών ατόμων με καταγωγή από το Ρέθυμνο, νιώθοντας οικειότητα λες και τους γνώριζε καιρό. Οι μέρες μετρημένες, πέρασαν τόσο γρήγορα, όμως ένιωθε τόσο «γεμάτη», ώστε τα όσα εισέπραξε ισοδυναμούσαν με εβδομάδες απουσίας από την Αθήνα.
«Θα ήθελα να έμενα εδώ περισσότερο από λίγες καλοκαιρινές μέρες» σκεφτόταν ενδόμυχα η Δανάη, ενώ αποχαιρετούσε τη Μιράντα στο σταθμό του λεωφορείου που θα την οδηγούσε στο λιμάνι της Σούδας. Το φόντο τη στιγμή εκείνη, πίσω από τη φίλη της, ήταν ένα ηλιοβασίλεμα πάνω από το Κρητικό Πέλαγος, γεμάτο ήπιες φούξια αποχρώσεις, με το ρεθεμνιώτικο Κάστρο, την Φορτέτζα, στη μία άκρη του κάδρου και τις χανιώτικες Μαδάρες- τα Λευκά Όρη- έως τα ακρωτήρια, από την άλλη. Τούτη η εικόνα της ερχόταν συχνά στο μυαλό, τον χειμώνα που είχε περάσει, στις λίγες στιγμές χαλάρωσης που προέκυπταν, μέσα στην πίεση προετοιμασιών για τις εξετάσεις.
3
τα αποτελέσματα
Στο αθηναϊκό σπίτι το τηλέφωνο της Δανάης χτύπησε και ήταν ο Σίμωνας, αγαπημένος φίλος της, από το σχολείο. Της ανακοίνωσε τα ευχάριστα- είχε περάσει! Σχεδίασαν μαζί το επόμενο βήμα της εγκατάστασης στο Ρέθυμνο. Γνώριζαν ότι το να βρει κάποιος να νοικιάσει στο Ρέθυμνο είναι κάτι αρκετά δύσκολο και συζήτησαν τις επόμενες κινήσεις. Η Δανάη αμέσως ενημέρωσε τους δικούς της και βεβαίως, τη Μιράντα. Κατέληξαν, αρχικά να κατέβαινε εκείνη στο Ρέθυμνο να βρει σπίτι, με τη βοήθεια της Μιράντας, η οποία είχε κάποιες διασυνδέσεις και σε επόμενο στάδιο να συνδράμουν οι γονείς της στη μόνιμη εγκατάσταση.
4
επιστροφή στο Ρέθυμνο
Η άφιξη της Δανάης στο Ρέθυμνο τη δεύτερη αυτή φορά, ήταν για εκείνη θριαμβευτική, λόγω της επιτυχίας της. Έφτασε στην Κρήτη με το αεροπλάνο και μέσω Ηρακλείου, κατευθυνόταν προς το Ρέθυμνο αργά το απόγευμα. Η οδική διαδρομή του λεωφορείου, σε μεγάλο της μέρος, είναι παραθαλάσσια με βραχώδεις ακτές. H Δανάη έβλεπε μπροστά της το ίδιο σχεδόν ηλιοβασίλεμα, με την εικόνα του οποίου, έναν χρόνο πριν είχε αναχωρήσει. Τι διαφορετικά όμως συναισθήματα βίωνε τότε και τώρα!
Το πρόγραμμά της Δανάης ήταν να συναντήσει την Μιράντα και να ξεκινήσουν το ψάξιμο άμεσα. Στο μεταξύ η Μιράντα είχε πληροφορηθεί από γνωστό γνωστού, ότι επρόκειτο να ξενοικιαστεί ένα συμπαθητικό επιπλωμένο διαμερισματάκι κοντά στον Κήπο. Ενδιαφέρουσα περίπτωση- και θα μπορούσαν να το εξετάσουν άμεσα, παράλληλα με πρόσθετο ψάξιμο. Αποφάσισαν να ξεκουραστούν, ώστε να πάρουν δυνάμεις για την επόμενη απαιτητική μέρα.
Το πρωινό όμως ξύπνημα έφερε ανατροπές. Ενώ η Δανάη ήταν από νωρίς σε ετοιμότητα, η Μιράντα ξύπνησε με πόνους και έντονη αδιαθεσία. Δεν θα μπορούσε να συμμετέχει στην αναζήτηση, τουλάχιστον για την ώρα. Η Δανάη πρόθυμα προσφέρθηκε να μείνει σπίτι για παρέα στη φίλη της. Η Μιράντα όμως αντιπρότεινε, να μην μείνει μέσα, αλλά να βγει μια βόλτα στην πόλη, έως ότου η ίδια συνέλθει κάπως και να την βρει αργότερα μέσα στη μέρα, ώστε να προχωρήσουν στο πρόγραμμά τους.
5
ανατροπές
Η Δανάη βγήκε στον καθαρό ουρανό και πήρε μια βαθιά αναπνοή από φθινοπωρινό αεράκι, με κάποια αίσθηση θαλασσινής φρεσκάδας. Αποφάσισε να κινηθεί προς τη μεριά του Δημοτικού Κήπου, για να έχει μια πρώτη άποψη της γειτονιάς του διαμερίσματος για το οποίο είχε πληροφορηθεί. Φτάνοντας στη διάβαση πεζών, το βλέμμα της έπεσε φευγαλέα σε μια οικεία φυσιογνωμία. Μετά την αρχική έκπληξη, η εικόνα ξεδήλιανε κι έγιναν οι αμοιβαίες αναγνωριστικές διατυπώσεις,. Ήταν ο Στέφανος. Είχαν συναντηθεί σ’ εκείνο το πανηγύρι, όταν χορεύοντας στον ίδιο κύκλο, η Δανάη είχε πατήσει κατά λάθος τον Στέφανο. Μετά τα τυπικά, οι παρέες τους είχαν ενοποιηθεί και οι νέοι είχαν γνωριστεί καλύτερα. Ο Στέφανος αν και είχε πρόσφατα ολοκληρώσει τις σπουδές του ως φυσικοθεραπευτής, εργαζόταν οδηγός ταξί, μαζεύοντας χρήματα, έως ότου ερχόταν η ώρα να παρουσιαστεί στρατιώτης. Σε κάποια στιγμή του κρητικού γλεντιού, ξεκινώντας ένα κομμάτι, η Δανάη σηκώθηκε από την παρέα έτοιμη να χορέψει ξανά. –«Έεεϊ» της έκαναν όλοι, αντιλαμβανόμενοι την πρόθεσή της.
-«Αυτός ο χορός είναι Σούστα»!
-«Ε, και;» αντέδρασε εκείνη «μπορεί να μην τον ξέρω, άλλα όπως έκανα και πριν, θα βλέπω τους άλλους και θα ακολουθώ!»
-«Εσύ καλά τα λες. Το θέμα με τη Σούστα είναι ότι χορεύεται ζευγαρωτά! Η Σούστα θέλει δύο!»
-«Δύο θέλει λέτε, ε;» Αφού κοντοστάθηκε η Δανάη, στράφηκε αποφασιστικά προς τον Στέφανο, σηκώνοντάς τον από το χέρι. Εκείνος δεν έχασε ευκαιρία κι έτσι κέρδισαν το χειροκρότημα, τις επευφημίες της υπόλοιπης παρέας, αλλά και την χαρά της στιγμής.
Σήμερα, στην πορεία της κουβέντας, ο Στέφανος της πρότεινε να κινηθούν μαζί, μιας και είχε ρεπό. Η Δανάη δίσταζε. Ο Στέφανος συνέχισε: «Θα μπορούμε παράλληλα να κοιτάμε και για ενοικιαστήρια, θα καταγράψουμε τις αγγελίες από στύλους ή άλλα σημεία κι αργότερα -με τη Μιράντα- να κάνετε τις επαφές σας». Η Δανάη ήταν αμήχανη. «Μπορούμε να το συνδυάσουμε, πίνοντας ένα ποτήρι λεμονάδα με πιπερόριζα- γνωρίζω ένα μέρος που το φτιάχνει μοναδικά».
-«Εγώ νόμιζα ότι εδώ πίνετε μόνο τσικουδιές, κούπες και ρακόμελα», είπε εκείνη, ενώ συγκαταβατικά χαμογέλασε και ξεκίνησε να περπατάει, κοιτάζοντας μία μπροστά της και μία τον Στέφανο.
6
σημεία και παράδοξα
Οι δύο νέοι βρισκόταν πλέον μέσα στον χώρο του Δημοτικού Κήπου και περιδιάβαιναν ανάμεσα στην πολυποίκιλη βλάστηση.
-«Σε αυτή την πόλη, βλέπει κανείς σημεία ενός τόπου ο οποίος μεταμορφώνεται, κρατώντας όλο και κάτι από κάθε πέρασμα εποχής και πολιτισμού», ανέφερε ο Στέφανος.
-«Αυτό συμβαίνει σε κάθε τόπο», αντέτεινε η Δανάη.
-«Έχεις ακούσει το τραγούδι που λέει “Ο Δρόμος Είχε τη Δική του Ιστορία”; Αυτό σαφώς συμβαίνει σε κάθε τόπο. Σε κάποια όμως μέρη, η ιστορία ζωντανεύει δίπλα σου. Ψάχνοντάς την, η σκέψη ξανοίγεται στο χρόνο κι εμφανίζεται μπροστά, στον χώρο που βρίσκεσαι».
Τώρα οι δύο νέοι περπατούσαν στη νοτιοδυτική πλευρά της έκτασης των 25 στρεμμάτων, δίπλα στη νεότευκτη παιδική χαρά, με φωνές μικρών και μεγάλων να συνοδεύουν το σκηνικό.
«Για παράδειγμα, Δανάη, εδώ που στεκόμαστε, πριν 100 χρόνια και πιο παλιά, όσο κι αν ακούγεται παράξενο, ο χώρος αποτελούσε μέρος από ένα εκτεταμένο νεκροταφείο!»
-«Απίστευτο και τόσο οξύμωρο! Σε ένα πρώην νεκροταφείο, τώρα να παίζουν χαμογελαστά παιδάκια, μέσα στην αγκαλιά ενός καταπράσινου πάρκου! Πρόσφατα σκεφτόμουν κάτι εξίσου αντιφατικό, όταν βρέθηκα σε παιδικό πάρτι γενεθλίων κι άκουγα παιδικά τραγουδάκια. Δεν ξέρω αν το έχεις προσέξει κι εσύ Στέφανε, αρκετά κλασικά παιδικά τραγούδια, παρά την χαρωπή μουσική, περιέχουν δυσάρεστα, αρνητικά ή ακόμη και μακάβρια μηνύματα. Από τα πιο αθώα “Αχ Κουνελάκι”, “Στου Μανώλη την Ταβέρνα”, “Η Μικρή Ελένη”, έως τον “Μπάρμπα Μπρίλιο” και το “Ήταν Ένα Μικρό Καράβι”, που τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο μακάβρια!»
-«Σωστή η παρατήρησή σου- ομολογώ, δεν το είχα προσέξει, ούτε μπορώ να το εξηγήσω! Όπως και πολύς κόσμος που περνάει από εδώ, δεν έχει προσέξει, πιστεύω, ότι ανάμεσα σε τούτο το σωρό των μαρμάρινων κομματιών που βλέπεις δίπλα μας, βρίσκονται κάποιες ενεπίγραφες πλάκες με αραβικούς χαρακτήρες. Είναι κόμματα από τις επιτύμβιες στήλες των οθωμανικών τάφων! Επίσης, το Ρέθυμνο κρύβει κι άλλα παράδοξα, όπως για παράδειγμα η ανάποδη αρίθμηση των οδών, τα οποία χρειάζεται χρόνο να στα εξηγήσω!»
-«Μου κινείς την περιέργεια, οφείλω να παραδεχτώ! Τώρα όμως θα πρότεινα να πάμε προς τη θάλασσα. Αξίζει να απολαύσουμε τη μέρα και από εκεί».
7
γη-θάλασσα-ουρανός-ήλιος
Κινούμενοι σε στενά μεταξύ Παλιάς και Νέας Πόλης, ο Στέφανος και η Δανάη βρέθηκαν στην δυτική παραλιακή οδό, τον λεγόμενο «Περιφερειακό». Περπατώντας πλησίαζαν όλο και περισσότερο στην περιοχή κάτω από το Φρούριο της Φορτέτζας -το έμβλημα της πόλης- ένα από τα μεγαλύτερα βενετσιάνικα φρούρια παγκοσμίως. Η ιστορία κάθε πέτρας του, φέρει τον κόπο κάθε ντόπιου που αγγαρεύτηκε από τους κατακτητές, κατά τη φάση της κατασκευής. Αργότερα, σίγουρα θα δόθηκαν μάχες πάνω σε αυτά εδώ τα τείχη, όταν ο εχθρός πλησίαζε απειλητικά. Ο Στέφανος όμως αναφέρθηκε στο σήμερα. «Σκεφτόμουν ότι δεν θα πρέπει να είναι τυχαίο που στο Ρέθυμνο δεν φαίνεται να υπάρχουν πολλοί άστεγοι και κοινωνικά εγκαταλελειμμένοι, συγκρίνοντας με άλλα μέρη. Άρα και στις μέρες μας, κάποιοι εδώ θα κοπιάζουν, αυτή τη φορά για να σταθούν αλληλέγγυοι στους συνανθρώπους μας, ώστε να ξεπεράσουμε την σημερινή, ιδιότυπη, μάχη».
Κοιτάζοντας γύρω προσεκτικότερα, λίγο πιο μακριά, η Δανάη διέκρινε από τη μία πλευρά του δρόμου ένα εκκλησάκι πάνω στο βράχο προς τη μεριά του τείχους κι από την άλλη ανθρώπους ανάμεσα στα βράχια και τη θάλασσα. «Βλέπω καλά; Κάνουν μπάνιο;», ρώτησε με έκπληξη, καθώς πλησίαζαν.
-«Ναι, πράγματι. Εδώ είναι ένα σημείο παλαιόθεν αγαπητό για μπάνια -και μάλιστα ολόκληρο το χρόνο. Τα νερά είναι γενικά καθαρά και ο κυματισμός ήπιος, συνήθως».
-«Έβλεπα τα βράχια και δεν πίστευα ότι θα υπήρχε σημείο για πρόσβαση στο νερό. Όμως, για στάσου! Έχει γίνει κάποια επέμβαση εδώ. Τα βράχια διακόπτονται απότομα και μοιάζουν σα να έχουν σμιλευτεί!»
-«Πράγματι έτσι όπως το λες είναι! Πρόκειται για αρχαίο καρνάγιο ή αυτό που λέμε «γλίστρα». Οι λαξεύσεις τις οποίες πρόσεξες, αμβλυμένες σήμερα από τη θαλάσσια επίδραση, μάλλον χρησίμευαν κάποτε για την καθέλκυση των σκαφών. Οι τομές αυτές διακρίνονται ακόμα και στη δορυφορική εικόνα του γνωστού μας Gooogle Earth! Στεκόμαστε σε μία περιοχή από εκείνες που πρωτοκατοικήθηκαν στις βόρειες ακτές της Κρήτης, μία ακρόπολη αλλά και τόπος λατρείας έως σήμερα. Ο καθένας που βρέθηκε ή θα βρεθεί εδώ απολαμβάνει το ηλιοβασίλεμα, το πάντρεμα των τεσσάρων βασικών στοιχείων: γης-θάλασσας-ουρανού-ήλιου. Πιστεύω ότι κι όταν η νύχτα πέσει, θα είναι πολύ ενδιαφέρον να αράξει κανείς στα βράχια, έχοντας το πέλαγος δίπλα!»
8
κρυμμένες ιστορίες
Η ώρα περνούσε με τους νέους, να οδηγεί ο ένας τον άλλο στα στενά της Παλιάς Πόλης, απορώντας τι να σημαίνουν άραγε τα λατινικά ρητά στα θυρώματα, οι αραβικοί χαρακτήρες σε κάποιες εξώπορτες, αλλά κυρίως στις ανάγλυφες επιγραφές από τις κρήνες -οι οποίες θα πρέπει να ήταν τόσο σημαντικές για την υδροδότηση, ώστε να εκφραστούν σ’ εκείνες τόσο έντεχνα. Η έκπληξη της Δανάης ήταν μεγάλη όταν ο Στέφανος άνοιξε μια απλή ξύλινη πόρτα στο δρομάκι και της έδειξε ένα γοτθικό τριφυλλόσχημο θύρωμα που φαινόταν να οδηγεί σε κάποιο παρεκκλήσι, καθώς και μία περίτεχνα διακοσμημένη κρήνη, εντελώς «κρυμμένα» από τους υπόλοιπους περαστικούς. Η Δανάη είχε αφεθεί στην αίσθηση του ταξιδιώτη στον χώρο και τον χρόνο, από όσα έβλεπε και βίωνε νοερά. Τι άλλωστε κοινωνιολόγος θα γινόταν, αν δεν προεξέτεινε τη φαντασία της στις εποχές και τους κατοίκους που είχαν αφήσει ίχνη τους σε κάθε σημείο; Η κουβέντα των νέων έφτασε στα «σαχνισιά», δηλαδή τα ξύλινα κιόσκια των μπαλκονιών, συνδυαστικά ως προς τη θέση της γυναίκας στα οθωμανικά χρόνια. Η Δανάη γέλασε όταν ο Στέφανος της ανέφερε το συμβάν επί Κρητικής Πολιτείας, όταν ο Ρώσος λοχαγός Κουτσερόφσκι, ως υπερδήμαρχος τότε, ανέλαβε το έργο επέκτασης των ανοικτών χώρων της ασφυκτιούσας πόλης. Ήταν τέτοιος ο ζήλος του να κατεδαφίζει οθωμανικά κιόσκια, ώστε οι δημότες του Ρεθύμνου, κάνοντας λογοπαίγνιο, συνήθιζαν να λένε «Κουτσερόφσκι-κόψει κιόσκι»!
9
το μέλλον άδηλο
Χωρίς οι δύο νέοι να το πολυκαταλάβουν, είχε ήδη σουρουπώσει. Η φίλη της Δανάης, η Μιράντα ήταν καλύτερα κι έτσι τους συνάντησε. Λίγο αργότερα ο Στέφανος τις αποχαιρετούσε, λόγω προσωπικής υποχρέωσης, μαζί με τον φίλο του και γνωστό -όπως αποδείχτηκε- της Μιράντας, τον Αλέκο. Οι κοπέλες κάθισαν σε ένα από τα δημοφιλή ρακάδικα να τα πούνε, κάνοντας ανασκόπηση της μέρας και προγραμματίζοντας την επόμενη. Η μία τσικουδιά έφερε τα μεζεδάκια κι εκείνα την επόμενη. Η κουβέντα ήταν μεστή: από τα τρέχοντα, έως τα κουτσομπολίστικα, αλλά και τα προσωπικά τους, στα οποία ο Στέφανος δεν εξαιρέθηκε. Η Δανάη όμως δεν ήταν μαθημένη στο ποτό και ειδικά σε αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν να ζαλιστεί και να ζητήσει να περπατήσουν, ώστε να συνέλθει.
Έτσι έφτασαν στο Παλιό Τελωνείο, όπου η Δανάη ξάπλωσε στα σκαλιά. Η Μιράντα λίγο παραπέρα μιλούσε στο τηλέφωνο. Λίγο αργότερα, η Μιράντα της φώναζε σαστισμένη. Ήταν ο Αλέκος στη γραμμή. Είχαν τροχαίο ατύχημα με τη μηχανή. Ο Στέφανος ήταν τραυματίας και μεταφερόταν στο νοσοκομείο. Η Δανάη σοκαρίστηκε. Τότε θυμήθηκε τη στιγμή τους από το κρητικό πανηγύρι και σκέφτηκε «Θα του πιάσω το χέρι ξανά και θα τα καταφέρει». Συγκέντρωσε τις δυνάμεις από την ψυχή της κι αμέσως είπε αποφασιστικά στη φίλη της: «Φύγαμε»!