Τι σηματοδοτεί το τετ α τετ των δυο προέδρων και οι φήμες περί συνάντησης του Κινέζου προέδρου και με τον Ζελένσκι.
Η επίσκεψη του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ στη Μόσχα τη Δευτέρα για να συναντηθεί με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν θα είναι μια άκρως σημαντική κίνηση στην γεωπολιτική σκακιέρα.
Από τη μια η Κίνα σπάει εκκωφαντικά τη διεθνή-δυτική απομόνωση του Πούτιν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και από την άλλη σηματοδοτεί την στήριξη του Πεκίνου στη Μόσχα, εν μέσω του πολέμου, σε μια προσπάθεια διαμόρφωσης ενός νέου πολυπολικού κόσμου.
Η διήμερη κρατική επίσκεψη θα είναι το πρώτο ταξίδι του Σι στη Ρωσία από την έναρξη του πολέμου και έρχεται καθώς οι δυτικές χώρες ανησυχούν ολοένα και περισσότερο ότι η Κίνα κινείται προς την κατεύθυνση να υποστηρίξει πιο ενεργά τη Μόσχα και να διαδραματίσει πιο διεκδικητικό ρόλο στη διαμόρφωση της σύγκρουσης, τη στιγμή που η Ουκρανία ετοιμάζεται για την πολυαναμενόμενη εαρινή αντεπίθεση.
Αν συνυπολογιστεί ότι η επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ έρχεται λίγες ώρες μετά την έκδοση εντάλματος σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου, το Πεκίνο θεωρεί την επίσκεψη πολύ σημαντική.
Πρωτοβουλίες Σι για ειρηνική διευθέτηση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου
Σύμφωνα με ορισμένα δημοσιεύματα από την Ουκρανία, ο Σι θα έχει μετά την επίσκεψη του στη Μόσχα, συνομιλίες με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χωρίς όμως αυτό να έχει επιβεβαιωθεί.
Αν ισχύει αυτό, τότε σημαίνει ότι ο Κινέζος Πρόεδρος, αναλαμβάνει πρωτοβουλία για την ειρηνική διευθέτηση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, στέλνοντας μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, αμφισβητώντας την κυριαρχία των ΗΠΑ.
Πριν από λίγες μέρες η Κίνα έδειξε ένα πολύ αποτελεσματικό παράδειγμα συμφιλίωσης μεταξύ δύο παλαιών εχθρών, καθώς το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, με τη μεσολάβηση του Πεκίνου, συμφώνησαν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις.
Πρόκειται για τεράστιας σημασίας γεγονός για τη Μέση Ανατολή και δεδομένης της παγκόσμιας σημασίας αυτής της περιοχής, για ολόκληρο τον κόσμο, που ήδη επηρεάζει πολλές διαδικασίες. Όπως για παράδειγμα, την προοπτική του τερματισμού του αιματηρού πολέμου δεκαετιών στην Υεμένη, όπου οι αντάρτες Χούθι που υποστηρίζονται από το Ιράν πολεμούν τον σαουδαραβικό στρατό.
Είναι αλήθεια ότι αυτή η διπλωματική επιτυχία της Κίνας κατέστη δυνατή χάρη στις στενές σχέσεις του Πεκίνου τόσο με τους Σαουδάραβες όσο και με το Ιράν. Γι’ αυτό οι Κινέζοι μπόρεσαν να γίνουν αποτελεσματικοί μεσάζοντες.
Δυσαρέσκεια Ουκρανών για Ρωσία
Στην Ουκρανία και τη Ρωσία όμως, η κατάσταση είναι προφανώς διαφορετική. Η Κίνα, φυσικά, είναι στενά συνδεδεμένη με τη Ρωσική Ομοσπονδία, αλλά αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί και για την Ουκρανία. Δεν υπάρχει ανοιχτή εχθρότητα μεταξύ Κιέβου και Πεκίνου, αλλά η δυσαρέσκεια των ουκρανικών αρχών για την πολιτική της Κίνας που είναι πιστή στη Μόσχα παραμένει.
Τρεις εβδομάδες πριν από την εισβολή, ο Πούτιν ταξίδεψε στο Πεκίνο, όπου ο ίδιος και ο Σι δήλωσαν ότι η εταιρική σχέση τους είναι «χωρίς όρια». Αλλά κατά τη διάρκεια του πολέμου, η Κίνα στην πράξη έβαλε σημαντικά όρια στο επίπεδο της υποστήριξής της προς τη Ρωσία.
Βέβαια η Κίνα δεν εγκατέλειψε ποτέ τη συνεργασία της με τη Ρωσία κι αυτή η επίσκεψη έρχεται να επιβεβαιώσει ότι οι σχέσεις τους αναβαθμίζονται. Αυτό κατέστη σαφές και από τις δηλώσει του Κρεμλίνου την Παρασκευή ότι ο Σι και ο Πούτιν θα υπογράψουν δύο κοινές δηλώσεις που θα ανακοινώνουν «την εμβάθυνση των σχέσεων μιας ολόπλευρης εταιρικής σχέσης και στρατηγικής συνεργασίας, που εισέρχεται σε μια νέα εποχή».
Ταξίδι ειρήνης
Ο Εκπρόσωπος του Κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε την Παρασκευή ότι η επικείμενη επίσκεψη του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ στη Ρωσία θα είναι «ένα ταξίδι φιλίας, συνεργασίας και ειρήνης».
Όπως εξήγησε «οι δύο χώρες έχουν βρει ένα μονοπάτι σχέσεων μεταξύ μεγάλων χωρών που χαρακτηρίζονται από στρατηγική εμπιστοσύνη και καλή γειτονία, δίνοντας ένα καλό παράδειγμα για ένα νέο παράδειγμα διεθνών σχέσεων».
Για την Κίνα το όραμα της οικοδόμησης μιας κοινότητας με κοινό μέλλον για την ανθρωπότητα, όχι μόνο αντανακλά την κοινή φωνή όλων των λαών και συγκεντρώνει την ευρεία συναίνεση της διεθνούς κοινότητας, αλλά και καθοδηγεί την τάση των καιρών και την πορεία της ανθρωπότητας προς τα εμπρός.
Όπως γίνεται κατανοητό, πέρα από την διμερή συνεργασία, η Κίνα προωθεί το νέο μοντέλο διεθνών σχέσεων, κάτι που ενοχλεί τις ΗΠΑ οι οποίες καταβάλουν προσπάθειες να πλήξουν αυτή τη συνάντηση.
Οι ΗΠΑ θεωρούν απαράδεκτες τις πιθανές εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία μετά την επικείμενη συνάντηση των Προέδρων Ρωσίας και Κίνας, όπως δήλωσε ο συντονιστής στρατηγικών επικοινωνιών του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζον Κίρμπι, σε συνέντευξή του στο Fox News την Κυριακή.
Η Ουάσιγκτον πιστεύει ότι «αυτό θα επικυρώσει μόνο τα μέχρι σήμερα κέρδη της Ρωσίας και θα δώσει χρόνο στον κ. Πούτιν να προετοιμάσει νέους ανθρώπους και να σχεδιάσει μια νέα επίθεση όταν τον βολεύει» δήλωσε ο Κίρμπι προσθέτοντας ότι ο Κινέζος Πρόεδρος θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον Ουκρανό Πρόεδρο, για να έχει και τη δική του οπτική στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο.
Αν και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα είναι θεατής αυτής της συνάντησης, η Ουκρανία θα είναι μέρος των συνομιλιών των ηγετών Ρωσίας και Κίνας.
Παρόλο που από το 2014 η Ουκρανία εξαρτάται όλο και περισσότερο από τη στήριξη της Δύσης και από τον Φεβρουάριο του 2022 θα εξαρτάται πλήρως, η ουκρανική ελίτ δεν συμπάθησε ποτέ αυτή την εξάρτηση και αναγκάστηκε να το κάνει λόγω της σύγκρουσης με τη Ρωσία.
Οι ουκρανικές ελίτ ανέκαθεν αισθάνονταν άνετα με τον πολυμερισμό, όταν καμία από τις μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις δεν έχει αποφασιστική επιρροή στην Ουκρανία και δεν επιβάλλει τους κανόνες της. Ως εκ τούτου, ακόμη και μετά το 2014, κατά καιρούς γίνονταν προσπάθειες αποκατάστασης των σχέσεων με τη Μόσχα, ώστε να εμφανιστεί εκ νέου ένας εναλλακτικός φορέας της Δύσης για την ισορροπία. Όμως, από τις αρχές του 2022, αυτό έχει γίνει φυσικά παρελθόν.
Παγκόσμια η επιρροή της Κίνας
Ωστόσο, εκτός από τη Ρωσία και τη Δύση, υπάρχει και η Κίνα. Είναι μακριά, αλλά η οικονομική της επιρροή και οι δυνατότητές της είναι παγκόσμιες. Πριν από τη ρωσική εισβολή, η Κίνα ήταν ο κύριος εξωτερικός εμπορικός εταίρος της Ουκρανίας.
Πριν από τον πόλεμο, ο Ζελένσκι, ο οποίος είχε τότε μάλλον δύσκολες σχέσεις με τη Δύση, διερευνούσε ενεργά τον κινεζικό «φορέα». Το καλοκαίρι του 2021, ο ηγέτης της παράταξης «Υπηρέτης του Λαού» Νταβίντ Αραχαμία δήλωσε μάλιστα ότι η προεδρική πολιτική δύναμη σκοπεύει να υιοθετήσει την εμπειρία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας και ότι οι αρχές των κυβερνητικών κομμάτων της Ουκρανίας και της Κίνας «συμπίπτουν σε πολλά σημεία».
Και ακόμη και μετά τον πόλεμο ο Ζελένσκι μιλούσε πάντα για την Κίνα με μεγάλο σεβασμό.
Δεν αποκλείεται ο Ουκρανός πρόεδρος σύμφωνα με αναλυτές, να έχει ακόμη και τώρα στο μυαλό του «ειδικές» σχέσεις με το Πεκίνο. Για τις ουκρανικές αρχές θα ήταν πολύ επωφελές αν μετά το τέλος του πολέμου η Κίνα συμμετείχε στην αποκατάσταση της Ουκρανίας. Μεταξύ άλλων, θα απελευθέρωνε το Κίεβο από την πλήρη εξάρτηση από τη Δύση. Πόσο μάλλον που τα χρήματα από την Κίνα έρχονται χωρίς καμία προϋπόθεση για την «πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων». Ένα πρόσθετο πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα να επηρεάσει τη Μόσχα μέσω του Πεκίνου.
Για την Κίνα, οι «ειδικές» σχέσεις με την Ουκρανία είναι επίσης ενδιαφέρουσες από την άποψη της επένδυσης στη χώρα για να συνεργαστεί με την ευρωπαϊκή αγορά. Και γενικότερα, από την άποψη του επηρεασμού της κατάστασης στην Ευρώπη, ειδικά αν η Ουκρανία ενταχθεί στην ΕΕ και έχει λόγο στις ευρωπαϊκές αποφάσεις.
Ειδικά δεδομένου ότι η Ευρώπη είναι λιγότερο διατεθειμένη από τις ΗΠΑ να κλιμακώσει την αντιπαράθεση με την Κίνα και οι Κινέζοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν έναν επιπλέον παράγοντα για να επηρεάσουν τη θέση τους.
Ως εκ τούτου, θεωρητικά, οι διπλωματικές προσπάθειες της Κίνας για την Ουκρανία μπορεί να μην αποδειχθούν μάταιες αν τα μέρη καταφέρουν να βρουν κάποιου είδους συμβιβασμό.
Ωστόσο, δεν είναι σαφές πώς θα φανεί αυτό στην πράξη. Εξάλλου, ένας συμβιβασμός θα πρέπει να βρεθεί μεταξύ πολλών παικτών ταυτόχρονα – τόσο της Ουκρανίας όσο της Ρωσίας και της Δύσης. Και δεδομένου ότι οι ΗΠΑ θεωρούν την Κίνα ακόμη μεγαλύτερη απειλή για τις ίδιες από ό,τι τη Ρωσία, η προοπτική οποιασδήποτε διευθέτησης στην Ουκρανία με τη μεσολάβηση του Πεκίνου μοιάζει σχεδόν μηδαμινή.
Ωστόσο, δεδομένων των ελκυστικών προοπτικών συνεργασίας με την Κίνα, ο Ζελένσκι είναι απίθανο να απορρίψει τις κινεζικές προτάσεις συλλήβδην, αλλά θα προσπαθήσει να εμπλακεί σε κάποιου είδους διάλογο με το Πεκίνο.
Και αν τους επόμενους μήνες οι μάχες στις γραμμές του μετώπου δεν δώσουν σαφή πλεονεκτήματα σε καμία από τις δύο πλευρές και η στάση απέναντι στην επανάληψη των διαπραγματεύσεων αρχίσει να αλλάζει, η κινεζική διαμεσολάβηση μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο. Ίσως ακόμη και καθοριστικό ρόλο.