Σημαντικό θέμα η κάκιστη κατάσταση του οδικού δικτύου στην Κρήτη (κυρίως του επαρχιακού, ιδιαίτερα μετά τις κακοκαιρίες των προηγούμενων ετών) όμως ακόμη πιο σημαντική είναι η κακή ψυχική κατάσταση των κατοίκων του νησιού.
Η Κρήτη καταγράφει τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών σε όλη την Ελλάδα.
Αυτό είχε τονίσει πριν μερικούς μήνες ο καθηγητής της Ψυχιατρικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ κ. Αλέξανδρος Βγόντζας, στο πλαίσιο νοσηλευτικής ημερίδας για την προαγωγή της Ψυχικής Υγείας και Αυτοκτονικότητας που πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο του ΠΑΓΝΗ.
Μόνο το 2017, τα περιστατικά αυτοκτονίας στο νησί μας ανήλθαν σε 49, σύμφωνα με τον κ. Βγόντζα, σημειώνοντας πως «το ποσοστό είναι σταθερό. Αποτελεί το υψηλότερο στη χώρα. Είναι περίπου επτά αυτοκτονίες ανά 100.000 κατοίκους τον χρόνο στην Κρήτη, ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι γύρω στις τέσσερις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας κατά τα έτη 2017, 2018 και μέχρι τις 31/8/2019 ο αριθμός των αυτοκτονιών παρουσιάζει μία σταθερή αυξητική τάση.
Είναι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτοκτονιών που πιθανότατα είναι πολύ μεγαλύτερο λαμβάνοντας υπόψη τη νοοτροπία που υπάρχει στη κοινωνία της Κρήτης σχετικά με την αυτοκτονία. Πολλές αυτοκτονίες δεν καταγράφονται ποτέ… Πόσες; Δε θα μάθουμε μέχρι να αλλάξουν οι νοοτροπίες των ανθρώπων και αρχίσουμε να μιλάμε ανοιχτά για την αλήθεια. Τότε μόνο θα φανεί το μέγεθος του πραγματικού προβλήματος.
Βλέπετε, η αυτοκτονία έχει ένα στίγμα. Και στην Κρήτη των περήφανων ανθρώπων που έχουν μάθει να δείχνουν πάντα δυνατοί, είναι δύσκολο να μιλούν για αυτά τα θέματα. Είναι δύσκολο να μιλούν για τις δυσκολίες της ζωής που έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, που από οικονομικές δυσκολίες μετατρέπονται σε δυσκολίες στο επίπεδο των ανθρωπίνων σχέσεων. Και όταν καταρρέουν οι ανθρώπινες σχέσεις και οι άνθρωποι μένουν μόνοι δεν έχουν ποιον να εμπιστευτούν και να μιλήσουν για τα προβλήματά τους. Σε μία κοινωνία όπως την Κρήτη αυτό είναι πνιγηρό. Οδηγεί συνανθρώπους μας στον θάνατο.
Την κατάσταση δυσχεραίνει η πολιτική κατάσταση της χώρας όπου επικρατεί μία ανεδαφική αισιοδοξία εκ μέρους των δύο κομμάτων εξουσίας σύμφωνα με την οποία τα μνημόνια έχουν τελειώσει, η οικονομία ανασυντάσσεται, οι συνθήκες βελτιώνονται. Όμως αυτή η βελτίωση δε βιώνεται από ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της χώρας που δε βλέπει καμία ουσιαστική αλλαγή στη ζωή του και συνεχίζει να ζει με δυσκολίες που γιγαντώνονται, περίπου σαν ξεχασμένοι από την ίδια την κοινωνία που φαίνεται να προχωρά χωρίς αυτούς. Είναι όμως ακόμα εδώ. Και αποτελούν μια σιωπηλή πλειοψηφία. Νοιώθουν ένοχοι για την αποτυχία τους να ορθοποδήσουν. Στα μάτια τμήματος της κοινωνίας είναι.
Eίναι το ίδιο αφήγημα της επιστροφής στην “κανονικότητα” που μετατρέπει ανθρώπους σε χρόνια αδυναμία που αγωνίζονται για την επιβίωσή τους σε “κακοπληρωτές”, που νομιμοποιεί τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας επειδή “είναι επιζήμια για την οικονομία” η προστασία. Η μεσαία τάξη διεθνώς αλλά ειδικά στην Ελλάδα μετά από 10 χρόνια κρίσης έχει καταρρεύσει.
Όχι λοιπόν, το πρόβλημα δεν είναι απλά ψυχικής υγείας. Δεν είναι “τρελοί” αυτοί που αυτοκτονούν. Η “τρέλα” είναι η βολική εξήγηση. Η “τρέλα” είναι το στίγμα που δεν επιτρέπει να φανερωθεί το μέγεθος του προβλήματος.
Το πρόβλημα είναι οικονομικό και κοινωνικό. Και μόνο όταν ειδωθεί υπό αυτό το πρίσμα οι άνθρωποι θα αρχίσουν να μιλούν ανοικτά. Και να απαιτούν λύσεις και μέτρα. Όχι κατ’ ανάγκη μόνο με δημιουργία περισσότερων και πιο εξειδικευμένων ψυχικών δομών αλλά ζητώντας αλλαγή στις συνθήκες που ωθούν τους ανθρώπους στα άκρα, δημιουργούν και μεγενθύνουν ψυχικά προβλήματα που οδηγούν και στην αυτοκτονία. Το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του. Χρειάζεται πολιτική λύση όχι ψυχολογική. Χρειάζεται να αντιμετωπιστεί πρωτίστως η αιτία, όχι μόνο το σύμπτωμα.
Γιατί άλλωστε να υπάρχουν τόσες οργανώσεις και τόσοι πολίτες που αγωνίζονται για να φτιαχθεί νέος ΒΟΑΚ ακόμη και με διόδια και να μην υπάρχουν ακόμη τόσοι και παραπάνω για το ζήτημα των αυτοκτονιών; Ο θάνατος είναι διαφορετικός όταν αυτός που στερεί τη ζωή είναι ο εαυτός σε απελπισία;
H Κρήτη βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα σε σχέση με άλλες περιφέρειες στον αριθμό των νεκρών από τροχαία, όμως βρίσκεται πρώτη πανελλαδικά στον αριθμό των αυτοκτονιών.
Είναι οι φίλοι μας, οι συνάνθρωποί μας, οι γείτονές μας, που έχουν μείνει μόνοι και έχουν βυθιστεί στην απελπισία σε μία κοινωνία όπου οι πολίτες έχουν στρέψει το βλέμμα στον εαυτό τους, είτε επειδή αυτό επιτάσσει η επιβίωση τώρα που καταρρεύσαν οι ελπίδες ή οι ψευδαισθήσεις (αναλόγως του πρίσματος που βλέπει κάποιος την πραγματικότητα) είτε επειδή αυτό επιτάσσει η εποχή μας. Η εποχή των selfies. Η εποχή που αυτός που βρίσκεται σε αδυναμία, ο φτωχός, ο χτυπημένος, είναι περίπου ένοχος για τη θέση που βρίσκεται. Είναι αποτυχημένος.
Επιτέλους, ας μιλήσουμε. Και όπως απαιτούμε καλύτερους δρόμους, ας απαιτήσουμε από τους πολιτικούς μας τη λήψη μέτρων στήριξης των ανθρώπων που βρίσκονται σε ανάγκη. Ας απαιτήσουμε καλύτερες ζωές. Αλλά για να συμβεί αυτό πρέπει πρώτα να ξαναφέρουμε στο προσκήνιο τον άνθρωπο και την κοινωνία, όχι τον εαυτό.