Της Ευγενίας Κουντούρη
«Μαζί σου θέλω να ξενυχτάω και σ’ αγαπάω παω παω». Απλά φέρτε μου το CD να το κάψω σας παρακαλώ πολύ πολύ πολύ.
Υπάρχουν κάποια πράγματα, κάποια τραγούδια, κάποια θεατρικά έργα που οφείλεις να τα σεβαστείς και να τ’ αφήσεις στην ησυχία τους. Όπως δεν γίνεται να «πειράξει» κάποιος τους στίχους ενός τραγουδιού του Μίκη Θεοδωράκη, την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου ή του Οδυσσέα Ελύτη, τα τραγούδια που συνόδεψαν την ελληνική αντίσταση το 1940, έτσι δεν γίνεται να ξεφτιλίζουμε άλλο ένα τραγούδι – σύμβολο του ιταλικού αγώνα και της επανάστασης απλά και μόνο επειδή έγινε και πάλι «μόδα» μέσα από ένα επιτυχημένο σήριαλ.
Όχι, το Bella Ciao δεν «γράφτηκε» ως μουσική επένδυση για το Casa De papel. Δεν πρόκειται για ένα τραγούδι το οποίο μιλάει για κάποιους που έκαναν μια επιτυχημένη ληστεία. Δεν μιλάει για τους δήθεν επαναστάτες του σήμερα. Και σίγουρα δεν αφορά τους θαμώνες της Μυκόνου που το χόρευαν πίνοντας παράλληλα το πανάκριβο κοκτέιλ τους στο Nammos.
Είναι ένα αντιστασιακό τραγούδι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ταυτίστηκε με την απελευθέρωση της Ιταλίας από το φασιστικό παρελθόν της. Μιλάει για τους αντάρτες που αντιστάθηκαν στο Μουσολίνι και τον φασισμό. Μιλάει για έναν άνθρωπο με ιδανικά που πολεμάει για την ελευθερία και πεθαίνει γι’ αυτή. Που ζητά από έναν συμπατριώτη του αντάρτη να τον θάψει κάτω από ένα όμορφο λουλούδι.
Ειδικά μάλιστα το συγκεκριμένο τραγούδι, το οποίο ξεπέρασε τα όρια της Ιταλίας κι έγινε ένα τραγούδι-σύμβολο για τους επαναστάτες και υιοθετήθηκε από κινήματα αντίστασης σε ολόκληρο τον κόσμο, θα έπρεπε να το αφήσουμε στην… ησυχία του.
Αλλά εμείς, του βάλαμε μπιτάκια, το χορέψαμε ημίγυμνοι στις κοσμικές παραλίες, το κάναμε τηλεοπτικό σποτ για μεσημεριανή εκπομπή τοπικής τηλεσταρ, επιτρέψαμε σε ένα κοριτσάκι στο Voice να το τραγουδήσει χωρίς να του γίνει καν μια σοβαρή παρατήρηση που μπέρδεψε τους στίχους και του αλλάξαμε τον αδόξαστο παραφράζοντας τους στίχους αυτούς και μετατρέποντας το σε ένα σαχλό ερωτικό τραγουδάκι. Λίγη ντροπή δηλαδή.
«Ένα το χελιδόνι κι η άνοιξη ακριβή
για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή
Θέλει νεκροί χιλιάδες να ‘ναι στους τροχούς
Θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους».
Ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και μελωδία του Μίκη Θεοδωράκη.
Μπορεί κανείς να φανταστεί πόση ντροπή και οργή θα αισθανόμασταν εάν στην Ιταλία είχαν πάρει αυτό το τραγούδι-σύμβολο για την ελληνική ιστορία του πρόσθεταν «μπιτάκι» κι άλλαζαν τους στίχους προσπαθώντας να το κάνουν σουξεδάκι σε «ένα το χελιδόνι κι η άνοιξη ακριβή
στη Μύκονο να πάμε, να αράξουμε μαζί»…
Χαριτωμένο; Μάλλον όχι, έτσι; Δεν είναι αστείο. Καθόλου θα έλεγα. Το να δείχνουμε τον στοιχειώδη σεβασμό σε μία χώρα και στην ιστορία της, όπως και σε εκείνους που πολέμησαν για ιδανικά όπως η ελευθερία, είναι το αυτονόητο.
Αφήστε λοιπόν το Bella Ciao επιτέλους ήσυχο για να σταματήσουν και οι ήρωες τις αντίστασης παγκοσμίως να στριφογυρνάνε στους τάφους τους.
Η μελωδία του τραγουδιού ήταν ήδη γνωστή και την τραγουδούσαν στις αρχές του 20ού αιώνα οι γυναίκες που μάζευαν ρύζι στις φυτείες της ιταλικής επαρχίας Terre d’Acqua κοντά στην Μπολόνια.
Οι στίχοι του τραγουδιού κατηγορούν τις δύσκολες συνθήκες εργασίας μέσα στον καυτό ήλιο. Η πρώτη γνωστή ερμηνεία του 1906 έχει τη μορφή αντίδρασης κατά του αφεντικού, που «μ’ ένα ραβδί στο χέρι» παρακολουθεί τους εργάτες, χαραμίζει τη ζωή των γυναικών και δεν πληρώνει τους μισθούς. Η μέρα όμως πλησιάζει, που οι εργάτριες θα απελευθερωθούν.
Το τραγούδι έγινε παγκόσμια γνωστό όταν το τραγουδούσε η ιταλική αντίσταση ενάντια στο φασισμό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στη διασκευή αυτή οι στίχοι του τραγουδιού εξυμνούν τον απελευθερωτικό αγώνα των παρτιζάνων και τον ηρωικό τους θάνατο.