Του James Galbraith* / iskra.gr
Αυτοί που διασώθηκαν ήταν οι γαλλικοί και γερμανικοί τραπεζικοί όμιλοι και αυτοί που πλήρωσαν ήταν οι Έλληνες πολίτες.
Κάτι παραπάνω από επικριτικό είναι άρθρο της αμερικανικής ιστοσελίδας The Atlantic, αναφορικά με τα τρία ελληνικά μνημόνια, αλλά και την κατάσταση στην οποία περιήλθε η οικονομία της χώρας μας από το 2010 έως και το 2018.
Στο άρθρο –το οποίο υπογράφει ο James K. Galbraith– σημειώνεται ότι η παραπάνω περίοδος ήταν απόλυτα καταστροφική για την Ελλάδα σε όλα τα επίπεδα.
Αναλυτικότερα τονίζεται ότι:
Το διάστημα 2010 έως 2018 θα γραφεί στην ελληνική ιστορία ως μία επική περίοδος που η χώρα μετατράπηκε σε αποικία, όπου τα περιουσιακά της στοιχεία πάρθηκαν ή ιδιωτικοποιήθηκαν, όπου η χρηματοδότηση σε υγεία και εκπαίδευση εκμηδενίστηκε.
Μία περίοδος χρεοκοπιών, κατασχέσεων, ανθρώπων που έμειναν άστεγοι και απελπισμένοι. Μία περίοδος ανεργίας, μετανάστευσης και αυτοκτονιών.
Αυτά ήταν τα χρόνια των τριών μνημονίων ή «προγραμμάτων χρηματοδοτικής βοήθειας», τα οποία συνοδεύθηκαν από «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», οι οποίες υποτίθεται ότι θεσπίστηκαν για να στηρίξουν την «ανάκαμψη» της Ελλάδας, μετά την κατάρρευσή της λόγω και της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2010.
Στην πραγματικότητα ήταν μία απάτη που διαπράχθηκε ενάντια στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με την εφαρμογή μίας σειράς κάκιστων πολιτικών που βασίστηκαν σε ακραίες θεωρίες «οικονομικής ηθικής», που βοήθησαν δεξιές πολιτικές παρατάξεις να κρύψουν τα απλήρωτα χρέη.
Αυτό ήταν διάσωση (bailout);
Πρόκειται για έναν όρο που υποδεικνύει μία σιωπηρή αποδοκιμασία. Όπως λέγεται συχνά «οι Έλληνες ζούσαν κάνοντας πάρτι και κάποια στιγμή έφθασε η ώρα να πληρώσουν».
Όντως κάποιοι στην Ελλάδα έκαναν πάρτι, αλλά αυτοί ήταν οι ολιγάρχες, με πλοία και σπίτια στο Λονδίνο και με λογαριασμούς στην Ελβετία, τους οποίους απέκτησαν από μίζες που έλαβαν από αμυντικές εταιρείες, εταιρείες κατασκευών και εξοπλισμών από Γερμανία, Γαλλία και ΗΠΑ. Και όντως υπήρξε διάσωση.
Αυτή, όμως, την πλήρωσαν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι και τα χρήματά τους κατευθύνθηκαν ώστε να διασωθούν οι προβληματικές τράπεζες Γαλλίας και Γερμανίας. Απλά η Ελλάδα ήταν ο «ενδιάμεσος» για να επιτευχθεί αυτό και οι Έλληνες πλήρωσαν ακριβά με τις ζωές τους και ήταν απλά τα πιόνια σε αυτό το παιχνίδι.
Το τρίτο μνημόνιο ολοκληρώθηκε στις 20 Αυγούστου 2018. Η Ελλάδα το εφάρμοσε για τρία χρόνια, έλαβε 61,9 δις. ευρώ και τώρα μπορεί να δανειστεί εκ νέου από τις αγορές. Η ολοκλήρωση του μνημονίου οδηγεί και στην ακύρωση της άμεσης εποπτείας της οικονομίας από την τρόικα: ΔΝΤ, Κομισιόν και ΕΚΤ. Όμως οι επιπτώσεις, οι μετά-μνημονιακές δεσμεύσεις και οι συνέπειες θα παραμείνουν.
Γυρίζοντας στο 2010 θυμόμαστε ότι μαζί με την Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιρλανδία και Ιταλία είχαν, επίσης, προβλήματα. Η μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση έπληξε όλη την Ευρώπη, αλλά προκάλεσε σοβαρότερα πλήγματα στις πιο αδύναμες χώρες και η Ελλάδας ήταν η πιο αδύναμη. Η οικονομία της συρρικνώθηκε 25% και η ανεργία των νέων ξεπέρασε το 50%.
Το μνημόνιο ήταν η εύκολη λύση.
Ξεκίνησε ένα παιχνίδι για το ελληνικό χρέος, βασισμένο σε αισιόδοξες εκτιμήσεις και σε πολιτικές μεταρρυθμίσεων που δεν είχαν καμία σχέση με την πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας. Οι πολιτικές αυτές προήλθαν από το ΔΝΤ, το οποίο χρησιμοποίησε το κλασικό του ρεπερτόριο αναφορικά με λιτότητα και «μεταρρυθμίσεις».
Αρκετά κορυφαία στελέχη του ΔΝΤ από Αυστραλία, Ελβετία, Βραζιλία και Κίνα εξέφρασαν αντιρρήσεις. Αλλά αυτές αγνοήθηκαν.
Το Ταμείο δεν είχε δουλειά και είχε ξεμείνει και από χρήματα, λόγω της αποτυχίας των προγραμμάτων του αλλά και των χωρών που αγνόησαν τις συμβουλές του. Εκείνη την εποχή ο επικεφαλής του ήθελε να γίνει ο επόμενος πρόεδρος της Γαλλίας. Έτσι η Ελλάδα έλαβε το μεγαλύτερο δάνειο στην ιστορία του ΔΝΤ, ύψους 289 δισ. ευρώ. Αυτά τα χρήματα προήλθαν, σε μεγάλο βαθμό, από τους Αμερικανούς φορολογούμενους.
Στην Αθήνα ομάδες των ΔΝΤ, ΕΚΤ και Κομισιόν που έφθασαν στην Ελλάδα ζούσαν σε πολυτελή ξενοδοχεία με έξοδα των Ελλήνων και τους συνόδευαν ένστολοι στις επισκέψεις τους στα ελληνικά υπουργεία, όπου και επέβαλαν τις πολιτικές που ήθελαν.
Το 2015 έμειναν σε ένα ξενοδοχείο τεσσάρων αστέρων και τους δόθηκε υψηλή προστασία από ειδικές δυνάμεις, οι άνθρωποι των οποίων, όμως, δεν φορούσαν στολές. Μάλιστα οι Draghi και Lagarde είχαν διαμαρτυρηθεί γι’ αυτήν τη συμπεριφορά.
Τι πολιτικές στήριξαν;
Πώληση σε εξευτελιστικές τιμές της δημόσιας περιουσίας αλλά μόνο αυτής που ήταν, ήδη, επικερδής.
Ολλανδικές και γερμανικές εταιρείες έσπευσαν να αγοράσουν φθηνά.
Στην αγορά εργασίας καταργήθηκαν όλοι οι κανόνες, όπως για παράδειγμα οι συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Κανείς, όμως, δεν λέει ότι καμία κινεζική ή γερμανική βιομηχανία δεν πρόκειται να μετακομίσει στην Ελλάδα ακόμη και εάν οι Έλληνες δεχθούν να δουλέψουν τσάμπα.
Αυξήθηκε ο ΦΠΑ, μειώθηκαν οι συντάξεις και εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι εκδιώχθηκαν.
Οι Έλληνες επαναστάτησαν, όπως είχαν κάθε δικαίωμα, το 2015.
Όμως η ΕΚΤ έριξε τότε το τελευταίο της χαρτί: μπορούσε να κλείσει τις τράπεζες και να κατασχέσει τις καταθέσεις, αναγκάζοντας την Ελλάδα να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη και πιθανώς και την ΕΕ.
Η κυβέρνηση, έχοντας υπονομευθεί από αυτήν την πολιτική, υποχώρησε.
Το τρίτο μνημόνιο υπογράφηκε και ο ΣΥΡΙΖΑ, η αριστερή σύμπραξη που είχε κατακτήσει την εξουσία τον Ιανουάριο του 2015, έως τον Ιούλιο του 2015 είχε μετατραπεί σε μοντέλο φυλακισμένου από τις ευρωπαϊκές ελίτ.
Η ειρωνεία είναι ότι το 2012 υπήρξε μετάθεση των αποπληρωμών του ελληνικού χρέους.
Τώρα υπάρχει ένα πρωτογενές πλεόνασμα.
Το μνημόνιο τελείωσε αλλά όχι και η λιτότητα.
Το χρέος θα διογκωθεί εκ νέου σε μακροχρόνιο ορίζοντα και οι δεσμεύσεις για πρωτογενή πλεονάσματα διαρκούν 40 χρόνια. Εξ όλων των απόψεων η αντίσταση των Ελλήνων έσπασε, ως εκ τούτου φάνηκε ότι είναι ασφαλές να τους αφήσουν ήσυχους. Προς το παρόν.
Όμως η καταστροφή δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Ο κυνισμός και η βιαιότητα που υπέστη η χώρα είναι ορατή σε όποιον θέλει να τη δει. Το γεγονός ότι η Ευρώπη επέβαλε ιδιωτικοποιήσεις σε ένα από τα πιο αδύναμα μέλη της, όχι γιατί από αυτό θα υπήρχε κάποιο όφελος, αλλά για να «παραδειγματιστούν» Ιταλοί και Γάλλοι –όπως είχε παραδεχθεί ο Wolfgang Schaeuble σε κατ’ ιδίαν συζήτησή του με τον τότε υπουργό Οικονομικών της Ελλάδα, Γ. Βαρουφάκη.
Η ελληνική υπόθεση έστρεψε τη γαλλική αριστερά ενάντια στην Ευρώπη και οδήγησε στην περίεργη συγκυβέρνηση που υπάρχει σήμερα στην Ιταλία.
Οι Γερμανοί και οι Ανατολικοευρωπαίοι σαφώς δεν συμπαθούν τους Έλληνες, το αντίθετο τους απεχθάνονται. Αλλά υπέκυψαν στην «αλληλεγγύη» που πούλησε η Angela Merkel και άλλοι για να δώσουν τα κοινοβούλιά τους έγκριση για τα ελληνικά δάνεια.
Η Ευρώπη έχει καταστραφεί απ’ όλες τις πλευρές.
Μπορεί η οικονομία της να παραμένει ενωμένη αλλά πολιτικά υπάρχουν τεράστιες διαφορές. Έχει ανάγκη θεσμούς και πολιτικές που στηρίζουν την κοινωνική ισορροπία, τη μεταρρύθμιση στον χρηματοοικονομικό τομέα και την πλήρη απασχόληση, δηλαδή πολιτικές εντελώς αντίθετες με τις εθνικιστικές αντιδράσεις που καταγράφονται.
Αρκετοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι χρειάζεται ένα «New Deal for Europe», προκειμένου το ευρωπαϊκό οικοδόμημα να παραμείνει, μακροπρόθεσμα, ενωμένο.