Δεν είναι λίγες οι φορές που μιλάμε για κάτι δια ζώσης σε μια παρέα και μετά από λίγο εμφανίζεται σχετική διαφήμιση στα προφίλ που διατηρούμε στα social networks. Το “φαινόμενο” αποτέλεσε αγαπημένο θέμα συζήτησης στα “πηγαδάκια” στις διακοπές μας.
Ως γνωστόν, η επαναλαμβανόμενη σύμπτωση παύει να είναι σύμπτωση και για αυτό αναζητήσαμε και τις σχετικές πληροφορίες για να καταλάβουμε τι πραγματικά συμβαίνει.
Αυτό που προκύπτει είναι πως οι συσκευές μας δεν κρυφακούν τις συζητήσεις μας. Τουλάχιστον επισήμως.
Τι συμβαίνει;
Ό,τι σπέρνουμε, θερίζουμε.
Τι ακούν τα τηλέφωνα μας
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν λειτουργεί μόνη της. Εννοώ πως κάτι πρέπει να κάνουμε εμείς πρώτα. Να δώσουμε μια εντολή, να πούμε/γράψουμε μια λέξη-κλειδί και γενικά να δώσουμε δικαιώματα -δίνοντας ό,τι πληροφορία μας αφορά.
Το voice search και οι όποιες υπηρεσίες που ενεργοποιούνται με φωνή, μέσω των οποίων επικοινωνούμε με τη Siri, την Alexa, το Google Assistant ή όποιον ‘άλλον’ εικονικό βοηθό μας προσφέρει η τεχνολογία, τίθενται σε λειτουργία με τη φωνή και ερωτήματα φωνητικής αναζήτησης.
Για παράδειγμα το Hey Siri. Ή το Okay Google -που είναι λέξεις αφύπνισης (wake words).
Αν δεν τις πούμε, δεν υπάρχει ενεργοποίηση. Εάν υπάρξει, στα όσα λέμε στην ‘επικοινωνία’ με τον ‘βοηθό’ περιλαμβάνονται λέξεις κλειδιά και φράσεις που ‘ενεργοποιούν’ το voice search marketing.
Πρόκειται για διαρκώς εξελισσόμενο πεδίο, όπως αυξάνονται διαρκώς οι χρήστες συσκευών που ενεργοποιούνται με τη φωνή. Σχετίζεται με λίστα λέξεων και φράσεων (που εμπλουτίζεται διαρκώς), τις οποίες συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε στη φωνητική ‘σχέση’ με το κινητό μας τηλέφωνο.
Η διαδικασία αυτή «έχει γίνει ένας εξέχων τρόπος πρόσβασης σε πληροφορίες, με τις επιχειρήσεις που προσαρμόζουν και βελτιστοποιούν τις προσπάθειες μάρκετινγκ για φωνητική αναζήτηση αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα».
Δεν είναι τυχαίο πως στα νέα δεδομένα υπάρχει και το φωνητικό εμπόριο (v-commerce). Διευκολύνει τις αγορές μέσω συσκευών που ενεργοποιούνται με φωνή.
Oι κατασκευαστές βέβαια, υπόσχονται πως έκαναν τα δέοντα για να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες και να διασφαλίσουν ότι τα φωνητικά δεδομένα των ‘συζητήσεων’ με τους virtual βοηθούς δεν καταγράφονται ή μεταδίδονται, εκτός εάν εντοπιστεί η ‘λέξη αφύπνισης’.
Πώς μάς ‘παρακολουθούν’ τα τηλέφωνα μας
Συχνά όσα βλέπουμε ως διαφήμιση στα smartphones μας είναι αποτέλεσμα του tracking που γίνεται μέσω Google (πάντα ξέρει πού είμαστε -κάτι που δεν είναι απαραίτητα κακό, αν χρειαστεί να αποδείξουμε την τοποθεσία μας, σε δεδομένη χρονική στιγμή) και των διαφόρων μεθόδων συλλογής δεδομένων και στόχευσης που χρησιμοποιούνται από πλατφόρμες κοινωνικών μέσων και τους διαφημιστές.
Το ‘σύστημα’ λοιπόν, λειτουργεί ως εξής:
1) Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης συλλέγουν τεράστιο όγκο δεδομένων για τους χρήστες τους. Πληροφορίες που α) δίνουμε εμείς οι ίδιοι, μέσω των στοιχείων που αναφέρουμε στο προφίλ μας, των αναρτήσεων, των επισημάνσεων, των likes ή ό,τι άλλο κάνουμε ή β) δεδομένα που συλλέγουν έμμεσα, σύμφωνα με την δραστηριότητα μας στην πλατφόρμα αλλά και ό,τι κάνουμε στο Internet -ό,τι επισκεπτόμαστε, ψάχνουμε, χρησιμοποιούμε σε site ή εφαρμογή κλπ).
2) Aφότου γίνει η περισυλλογή των στοιχείων, πολύπλοκοι αλγόριθμοι δημιουργούν λεπτομερές προφίλ για κάθε χρήστη. Περιλαμβάνει τα ενδιαφέροντα, τις προτιμήσεις, τις συμπεριφορές σας και ό,τι άλλο δίνουμε (εντός και εκτός εισαγωγικών). Μετά την ανάλυση των δεδομένων μας, οι μηχανές προβλέπουν τι μπορεί να μας ενδιαφέρει και μας το ‘πασάρουν’.
3) Έπειτα μπαίνουν στη μέση οι διαφημιστές που θέτουν ως στόχους συγκεκριμένα δημογραφικά στοιχεία ή ενδιαφέροντα. Μπορούν να δημιουργήσουν διαφημιστικές καμπάνιες που στοχεύουν χρήστες που ταιριάζουν με συγκεκριμένα κριτήρια, όπως ηλικία, τοποθεσία, ενδιαφέροντα ή συμπεριφορά στο διαδίκτυο.
Τι αποκαλύπτουν οι λέξεις κλειδιά
Οι πλατφόρμες χρησιμοποιούν αλγόριθμους που μπορούν να αναλύσουν τα keywords που χρησιμοποιούμε στο περιεχόμενο που δημοσιεύουμε, που μας αρέσει, που μοιραζόμαστε και που σχολιάζουμε, συν αυτό των sites που επισκεπτόμαστε.
Σε συνδυασμό με την ανάλυση των συμφραζομένων εντοπίζουν τα θέματα που μας ενδιαφέρουν. Γενικά και ειδικότερα.
Οι διαφημιστές δημιουργούν διαφημίσεις και επιλέγουν λέξεις-κλειδιά ή ενδιαφέροντα που ενεργοποιούν την εμφάνιση των εξατομικευμένων διαφημίσεων.
Εάν οι πρόσφατες συνομιλίες ή οι διαδικτυακές μας δραστηριότητες ευθυγραμμίζονται με τις λέξεις-κλειδιά ή τα ενδιαφέροντα που έχουν επιλέξει οι διαφημιστές, είναι πιο πιθανό να δούμε σχετικές διαφημίσεις.
Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε το απόρρητο μας
Έπειτα από πολλά σκάνδαλα προέκυψε ρυθμιστικό πλαίσιο που απαγορεύει στις πλατφόρμες να δίνουν στους διαφημιστές άμεση πρόσβαση στα δεδομένα μας -και δη τις ιδιωτικές μας συνομιλίες.
Σε κάθε περίπτωση, έχουμε τη δυνατότητα να ελέγξουμε τις διαφημίσεις που βλέπουμε, προσαρμόζοντας τις ρυθμίσεις απορρήτου στα social media. Υπάρχει η επιλογή της εξατομικευμένης διαφήμισης, όπως επίσης μπορούμε και να περιορίσουμε αυτά που μοιραζόμαστε.
Επίσης, μπορούμε να προσαρμόσουμε και τα στοιχεία ελέγχου που σχετίζονται με τα φωνητικά δεδομένα.
Τίθεται θέμα παραβίασης της ιδιωτικότητας μας;
Κάθε φορά που αποκτούμε λογαριασμό σε μια πλατφόρμα, τικάρουμε ένα ‘συμφωνώ’ που υπάρχει στο τέλος ενός μακροσκελούς κειμένου. Αν μπαίναμε στον κόπο να το διαβάσουμε, θα βλέπαμε πως περιλαμβάνει τους όρους παροχής υπηρεσιών και ό,τι προστατεύει η κάθε πλατφόρμα από την ιδιωτικότητα μας (δεν υπάρχει κοινή γραμμή).
Περιγράφεται πώς θα χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα μας, μεταξύ άλλων και για διαφημιστικούς σκοπούς. Όταν συμφωνούμε, κάτι με το οποίο δεν συμφωνούμε ενδέχεται να μην θεωρηθεί παραβίαση του απορρήτου μας από νομική άποψη.
Το επίπεδο διαφάνειας που παρέχεται από τις πλατφόρμες social media και τους διαφημιστές μπορεί να ποικίλλει. Ορισμένες πλατφόρμες προσφέρουν εργαλεία για την προβολή και τον έλεγχο των προτιμήσεων διαφημίσεων, επιτρέποντάς μας να προσαρμόσουμε τις ρυθμίσεις μας σας και να δούμε γιατί μάς εμφανίζονται ορισμένες διαφημίσεις.
Όσο πιο διαφανείς και προσβάσιμοι είναι αυτοί οι έλεγχοι, τόσο περισσότεροι χρήστες μπορούν να κάνουν ενημερωμένες επιλογές σχετικά με το απόρρητό τους.
Σίγουρα τίθεται ηθικό θέμα, σχετικά με τον βαθμό στον οποίο τα προσωπικά δεδομένα χρησιμοποιούνται για τη χειραγώγηση της συμπεριφοράς και των προτιμήσεων των χρηστών.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η εκτεταμένη συλλογή δεδομένων και οι στοχευμένες διαφημιστικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται από τις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι χειραγωγικές και παρεμβατικές.