Με αφορμή τη δήλωση του Μπόρις Τζόνσον ότι αν ο Πούτιν ήταν γυναίκα δεν θα είχε εισβάλλει στην Ουκρανία, ανατρέξαμε σε ένα πρόσφατο άρθρο του quartz σε σχέση με το πόσο πολεμοχαρείς ήταν η στάση των ηγετών γυναικων. Απ’ ότι φαίνεται όχι μόνο διεξήγαγαν πολέμους αλλά μάλιστα και σε μεγαλύτερη συχνότητα από τους άνδρες.
Κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίασης του πολεμικού συμβουλίου της τον Ιούνιο του 1482, καθώς σχεδίαζε την πολιορκία μιας πόλης στη Γρανάδα, η βασίλισσα Ισαβέλλα άρχισε τον τοκετό. Μετά από 36 βάναυσες ώρες, μόνο ένα από τα δίδυμα που γέννησε έζησε και, μέρες αργότερα, τα στρατεύματά της επέστρεψαν αιμόφυρτα και ηττημένα. Όμως η 31χρονη βασίλισσα αποδείχθηκε τόσο επίμονη στον πόλεμο όσο και στον τοκετό. Σε λιγότερο από μια δεκαετία, η Ισαβέλλα είχε πάρει τη Γρανάδα από τους Μαυριτανούς, ενοποιώντας την Ισπανία και ξεκινώντας την άνοδο της πρώτης παγκόσμιας υπερδύναμης της ιστορίας.
Σήμερα η Ισαβέλλα είναι λιγότερο γνωστή για τις κατακτήσεις της παρά για το ότι πλήρωσε τον Χριστόφορο Κολόμβο για να πλεύσει στους ωκεανούς – ίσως επειδή δεν θεωρούμε συχνά τις βασίλισσες ως πολεμοχαρείς. Αλλά προφανώς, ήταν.
Στην πραγματικότητα, μεταξύ 1480 και 1913, οι βασίλισσες της Ευρώπης είχαν 27% περισσότερες πιθανότητες από τους βασιλιάδες της να διεξάγουν πόλεμο, σύμφωνα με ένα έγγραφο εργασίας του Εθνικού Γραφείου Οικονομικών των ΗΠΑ. Και όπως η Ισαβέλλα, οι βασίλισσες ήταν επίσης πιο πιθανό να συγκεντρώσουν νέα εδάφη κατά τη διάρκεια της βασιλείας τους, βρήκαν οι οικονομολόγοι Oeindrila Dube και SP Harish.
Μα γιατί; Πολλά από αυτά σχετίζονται με το στυλ διαχείρισης των βασιλισσων- και πόσο ριζικά διέφερε από αυτό των βασιλιάδων.
Η πρώτη ένδειξη προέρχεται από το γεγονός ότι, από όλους τους ευρωπαίους ηγεμόνες, οι παντρεμένες βασίλισσες ήταν οι πιο πολεμοχαρείς, ξεκινώντας περισσότερους πολέμους από τις ανύπαντρες βασίλισσες και τους βασιλιάδες όλων των τύπων. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι, χάρη στους κανόνες φύλου, οι γυναίκες ηγεμόνες έτειναν να επωφελούνται περισσότερο από τις συμμαχίες γάμου παρά οι βασιλιάδες. Οι παντρεμένες βασίλισσες ήταν πιο πιθανό από τους βασιλιάδες να διεξάγουν πόλεμο δίπλα σε συμμάχους, συχνά με τα έθνη των συζύγων τους. Και οι βασίλισσες συχνά “έδεναν” τους συζύγους τους για να βοηθήσουν να κυβερνήσουν—κάτι που οι βασιλιάδες δεν έκαναν σχεδόν ποτέ με τις γυναίκες τους.
Οι έμφυλες νόρμες της εποχής έδιωξαν ακόμη και βασίλισσες τόσο ισχυρές όσο η Ισαβέλλα από τη στρατιωτική σφαίρα. Αν και σχεδίαζε στρατιωτικές εκστρατείες και μερικές φορές συγκέντρωνε τα στρατεύματά της στολισμένα με πανοπλίες, ήταν ο Φερδινάνδος που τα οδήγησε στη μάχη. Δεδομένου ότι οι άνδρες βασιλιάδες έτειναν να κατέχουν θέσεις στο στρατό της πατρίδας τους και είχαν εμπειρία με κρατικές υποθέσεις, μια βασίλισσα συχνά αποκτούσε έναν σύζυγο και έναν έμπιστο υποστηρικτή για να ηγηθεί του σημαντικότερου θεσμού της ισχύος της. Αυτή η κατανομή των καθηκόντων μερικές φορές έκανε την άσκηση εξουσίας από μια βασίλισσα να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά.
Για κάποιες βασίλισσες αυτή η συνεργασία ήταν επίσημη. Σε 16 από τις 34 γυναικείες βασιλείες του δείγματος, μια βασίλισσα και ο σύζυγός της κυβερνούσαν από κοινού—όπως η Ισαβέλλα και ο Φερδινάνδος επί του Λεόν και της Καστίλλης και η Σούζαν και ο Κάρολος Α’ στο Δουκάτο των Bourbonnais μεταξύ 1505 και 1521. Ακόμη και χωρίς αυτή τη ρητή τυπικότητα, το πλεονέκτημα του συζύγου ήταν χρήσιμο. Σκεφτείτε τον πρίγκιπα Αλβέρτο, ο οποίος υπηρέτησε ως ο στενότερος σύμβουλος της βασίλισσας Βικτώριας και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη διαχείριση των αποικιών της Βρετανίας.
Επιπλέον, ειδικά σε πιο πρώιμες περιόδους, θα μπορούσε να ήταν δύσκολο για μια βασίλισσα να βρει ανθρώπους να εμπιστευτεί. Τα μέλη της οικογένειας δε μπορούσαν να λάβουν τέτοιες θέσεις (εκείνες τις μέρες, ποτέ δεν ήξερες ποιος από τους συγγενείς σου σχεδίαζε μια αιματηρή ανατροπή εις βάρος σου.) Όσον αφορά τους συζύγους, οι περισσότερες πολιτείες απαγόρευαν να διαδέχονται τη σύζυγό τους εκτός αν είχαν ήδη ονομαστεί συν-μονάρχης. Επειδή δεν ήταν σε ανταγωνισμό μεταξύ τους, οι βασίλισσες και οι σύζυγοί τους μπορούσαν να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλο. Αυτό συχνά έφερνε μεγαλύτερη σταθερότητα στη βασιλεία μιας βασίλισσας, ενώ οι ευρύτερες συμμαχίες και η συλλογική διακυβέρνηση διεύρυναν την ικανότητά της να οργανώνει και να χρηματοδοτεί τον πόλεμο.
Και ξεκινώντας από το 1500, αυτό έγινε όλο και πιο συχνό. Τα άλματα στην τεχνολογία των όπλων έκαναν άλλους παράγοντες εκτός από τον συμβολισμό της ηγεσίας ενός στρατού πολύ πιο κρίσιμους για την κατάκτηση—δηλαδή χρήματα, άνδρες και πόρους. Σκεφτείτε ότι μεταξύ 1550 και 1780, οι ένοπλες δυνάμεις της Αυστρίας αυξήθηκαν 28 φορές.
Τα συγκεντρωτικά κράτη που μπορούσαν να συλλέξουν πολλούς φόρους και να εξουσιοδοτήσουν τους περισσότερους πόρους ήταν καλύτερα σε θέση να διεξάγουν πόλεμο. Παραδόξως, ωστόσο, αναγκάζοντας τις γυναίκες να οργανώσουν την κυριαρχία τους διαφορετικά από τους άνδρες, οι κανόνες φύλου μπορεί να ενίσχυσαν τους οικονομικούς πόρους και τις συμμαχίες που απαιτούνται για να επιτεθούν σε άλλες χώρες, υποστηρίζουν οι συγγραφείς. Όπως συμβαίνει, οι πόλεμοι υπό τη βασίλισσα ήταν πιο πιθανό να οδηγήσουν σε εδαφικό κέρδος. Ωστόσο, οι συγγραφείς τονίζουν ότι οι μεγαλύτερες γεωπολιτικές πολιτικές -και όχι μόνο ο πόλεμος- ήταν επίσης υπεύθυνες για αυτά τα κέρδη.
Αλλά δεδομένου του μεγάλου αριθμού των συγκυβερνώντων βασίλισσων, πώς ξέρουμε ότι τις αποφάσεις δεν τις παίρνει ο σύζυγος; Για να το ελέγξουν αυτό, οι ερευνητές εξέτασαν αυτό που αποκαλούν «σόλο βασίλισσες», γυναίκες που είτε ήταν ανύπαντρες είτε των οποίων οι σύζυγοι δεν κατείχαν τον τίτλο της αντιβασιλείας. Αποδεικνύεται ότι οι σόλο βασίλισσες ήταν εξίσου επιθετικές πολεμοχαρείς με το συνολικό γκρουπ.
Ωστόσο, οι ανύπαντρες βασίλισσες δέχονταν επιθέσεις πιο συχνά από άλλους τύπους ηγεμόνων. Αυτό μπορεί να είχε να κάνει με την αντιληπτή αδυναμία των γυναικών κυρίαρχων. Ο βασιλιάς Φρειδερίκος Β’ της Πρωσίας, για παράδειγμα, δήλωσε «καμία γυναίκα δεν πρέπει να επιτρέπεται να κυβερνά τίποτα» και, αφού η Μαρία Θηρεσία ανέλαβε τον αυστριακό θρόνο το 1745, κατέλαβε αμέσως ένα κομμάτι της χώρας της. (Πολέμησε σκληρά αλλά δεν το κέρδισε ποτέ ξανά.)
Ακόμη και με τις μέρες της κυρίαρχης μοναρχίας πολύ πίσω μας, η δυναμική που περιγράφουν οι Dube και Harish μπορεί να έχει σημασία σήμερα. Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι η έμφυλη ηγεσία τείνει να αναδύεται εκεί όπου οι θεσμοί είναι αδύναμοι, έτσι ώστε οι οικογένειες «παίζουν ρόλο στην επίλυση της πρόκλησης ποιος να εμπιστευτεί την ηγεσία»—μια περιγραφή του δυναστικού δράματος που δεν ακούγεται τόσο απόμακρο σε οποιονδήποτε παρακολουθεί τα γεγονότα στις ΗΠΑ.
