Το ναυάγιο εξαγοράς της ΔΕΠΑ από τη Gazprom φέρνει στο επίκεντρο όχι μόνο το έντονο παρασκήνιο για τους λόγος που οδήγησαν στο «πισωγύρισμα» των Ρώσων αλλά και το μεγάλο χρηματοδοτικό κενό που, όπως όλα δείχνουν, θα προκύψει από το «πακέτο των αποκρατικοποιήσεων» για το 2013. Σύμφωνα με τον χρηματιστηριακό τεχνικό αναλυτή Πάνο Παναγιώτου, το χρηματοδοτικό αυτό κενό «είναι ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ» με την Ελλάδα να οδεύει ολοταχώς προς νέο πακέτο στήριξης. Ο κ. Παναγιώτου εκτιμά επιπλέον ότι οι Ρώσοι δεν προχώρησαν στην εξαγορά γιατί η Ελλάδα βρίσκεται «σε κατάσταση διαρκούς πτώχευσης» ενώ δεν αποκλείει η Gazprom να επιστρέψει για τη ΔΕΠΑ όταν οι όροι θα είναι δυσμενέστεροι για την ελληνική πλευρά.
Της Αγγελικής Δημοπούλου.
Ήταν έκπληξη η απόφαση της Gazprom να μην καταθέσει τελικά προσφορά για τη ΔΕΠΑ;
Οι πρώτες εκτιμήσεις έχουν σχέση με αυτό που υποστηρίζει η ίδια η Gazprom. Δηλαδή ότι η εγγυήσεις που έλαβε η ρωσική εταιρεία δεν ήταν επαρκείς στο κομμάτι που αφορά την οικονομική κατάσταση της ΔΕΠΑ. Δεν έλαβαν ουσιαστικά την εγγύηση ότι η οικονομική κατάσταση της εταιρείας δεν θα επιδεινωθεί ως τη στιγμή της ολοκλήρωσης της αγοράς της σε διάστημα ενός έτους. Τι σημαίνει αυτό; Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι μια πολύ ιδιόμορφη χώρα. Βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς πτώχευσης. Ως μια τέτοια χώρα εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο για τους επενδυτές. Ρίσκο το οποίο δεν εμφανίζεται σε άλλες ανεπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες χώρες. Το ρίσκο είναι και πολιτικό. Δεν γνωρίζουν δηλαδή οι επενδυτές αν θα υπάρχει αυτή η κυβέρνηση αλλά και ποια θα είναι η πολιτική κατάσταση στο επόμενο δωδεκάμηνο. Υπάρχει επιπλέον το ρίσκο της πτώχευσης. Με το χρέος στο 170% του ΑΕΠ και με τα χρηματοδοτικά κενά να εμφανίζονται το ένα μετά το άλλο δεν μπορούν να είναι σίγουροι ότι η χώρα θα έχει να καλύψει τις βασικές της ανάγκες και δεν θα πτωχεύσει. Μέσα από όλα αυτά αναγεννιέται μια σκιά που υπάρχει από το 2009. Αυτή του Grexit στην οποία επανέρχεται σήμερα (σ.σ. χθες) και η Wall Street Journal. Ουσιαστικά οι επενδυτές φοβούνται ότι η Ελλάδα αύριο μπορεί να μην είναι στο ευρώ.
Οι Ρώσοι φοβήθηκαν ένα κακό deal;
Όλα τα παραπάνω αποτυπώνουν την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι επενδυτές που έρχονται στην Ελλάδα και ταυτόχρονα την πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας. Βρισκόμαστε σε φάση πλήρους ανασφάλειας. Όχι μόνο για το μακροπρόθεσμο μέλλον αλλά και για το επόμενο δωδεκάμηνο. Οι επενδυτές λοιπόν φοβούνται επιδείνωση της κατάστασης εντός αυτού του διαστήματος. Αυτό τους κάνει να ζητούν μεγάλο ασφάλιστρο. Θέλουν δηλαδή αυτό που θα αγοράσουν να το πάρουν τόσο φθηνά ώστε να καλύπτεται πλήρως το ρίσκο που ανέφερα. Αυτό κάνει όμως την πώληση απαγορευτική. Θα πρέπει πια να μιλήσουμε για πλήρες και απόλυτο ξεπούλημα. Εκποίηση.
Σε αυτή την περίπτωση, το ασφάλιστρο που ζητά ο επενδυτής είναι τόσο μεγάλο που δεν το δέχεται η κυβέρνηση. Αν οι επενδυτές πόνταραν στο ότι η κατάσταση της Ελλάδας εντός των επόμενων μηνών θα ήταν καλύτερη θα σκεφτόντουσαν: «Α, να μια επενδυτική ευκαιρία, γρήγορα να προλάβουμε να την καπαρώσουμε». Δεν σκέφτονται όμως αυτό. Σκέφτονται ότι «η Ελλάδα θα αναγκαστεί πιθανότατα αύριο να πουλήσει φθηνότερα». Αυτή είναι η λογική που επικρατεί. Κι αυτό είδαμε στην περίπτωση της Gazprom. Την αποτύπωση αυτής της λογικής.
Βλέπετε δηλαδή πιθανότητα επιστροφής της Gazprom αργότερα όταν οι όροι θα είναι χειρότεροι για την Ελλάδα και καλύτεροι για την εταιρεία;
Βλέπω ένα μοτίβο το οποίο θα είναι επαναλαμβανόμενο. Την ελληνική πλευρά να προσπαθεί να πουλήσει. Την απέναντι πλευρά να ζητά ένα πολύ μεγάλο τίμημα για να ασφαλίσει αυτή την επένδυση την οποία βλέπει ως επισφαλή. Κατόπιν ο επενδυτής υπαναχωρεί εκτιμώντας ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας και άρα η θέση του αντιδιαπραγματευτή θα είναι πολύ χειρότερη τους επόμενους μήνες και θα τον αναγκάσει να ρίξει το τίμημα. Τι λέει η Gazprom; «Δεν μου δίνετε εγγυήσεις ότι η τιμή που παίρνω σήμερα θα είναι της ίδιας αξίας στην Ελλάδα μετά από 12 μήνες. Και τι λέει η κυβέρνηση; «Δεν μπορώ να σου δώσω αυτή την εγγύηση».
Οι προϋποθέσεις είναι τέτοιες που σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για πώληση μεταξύ της ελληνικής πλευράς και μιας άλλης το πλεονέκτημα το έχει η άλλη πλευρά. Η ελληνική πλευρά θα είχε το πλεονέκτημα μόνο αν στο επόμενο χρονικό διάστημα οι εκτιμήσεις και προβλέψεις έλεγαν ότι η χώρα πηγαίνει καλύτερα αντί για χειρότερα. Αν το success story ήταν πραγματικότητα θα γινόταν μια καλή πώληση για τη ΔΕΠΑ. Στην πραγματικότητα όμως το success story δεν υπάρχει. Οι επενδυτές λοιπόν ζητούν επαρκείς εγγυήσεις ότι σε δώδεκα μήνες η κατάσταση θα είναι καλύτερη. Η ελληνική πλευρά δεν μπορεί να τις δώσει. Είναι λογικό ο αγοραστής να πει «δε θέλω». Θα επανέλθει λοιπόν μετά από έξι μήνες αφού επανεκτιμήσει την κατάσταση.
Αυτό είναι ένα μοτίβο και είναι αποκαλυπτικό. Δεν είναι η Gazprom αλλά το τι δείχνει η περίπτωση Gazprom. Δεν έχουμε πλέον διαπραγματευτικό πλεονέκτημα ακόμη και στα πιο βασικά μας αγαθά. Η ανασφάλεια για το αύριο είναι καταδικαστική και αυξάνει το ασφάλιστρο που ζητά ο αγοραστής. Αυτό αποτυπώνεται στα πάντα. Από το δάνειο που θα πάρει κανείς και το επιτόκιο που θα του επιβληθεί, από το μισθό του, από την πιθανότητα να κλείσουν κι άλλες επιχειρήσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχουμε λύσει κανένα από τα προβλήματα. Έρχονται λοιπόν όλα και πέφτουν σα σκιά πάνω στην οποιαδήποτε απόπειρα πώλησης.
Υπήρξαν πληροφορίες ότι οι Ρώσοι έκαναν πίσω γιατί η εξαγορά δεν θα «περνούσε» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού…
Σε περιπτώσεις όπως η ΔΕΠΑ υπάρχει πάντα προηγουμένως μια συνεννόηση της ελληνικής πλευράς με τις ευρωπαϊκές αρχές. Και μάλιστα εδώ μιλάμε για μια Ελλάδα που βρίσκεται σε καθημερινή επαφή με τις ευρωπαϊκές αρχές. Για μια Ελλάδα στην οποία οι αποφάσεις για το τι θα πουληθεί ουσιαστικά λαμβάνονται από την ΕΕ. Δεν μιλάμε για περίπτωση χάσματος επικοινωνίας. Ότι δηλαδή η Ελλάδα πήρε μια απόφαση την οποία δεν συζήτησε με κανέναν. Κατά τη δική μου γνώμη οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν πάρα πολύ καλά κάθε διαπραγμάτευση για πώληση πριν καν ξεκινήσει. Αν λοιπόν αποδεχτούμε αυτές τις πληροφορίες τότε έχουμε την ελληνική πλευρά να προσπαθεί να πουλήσει ένα περιουσιακό στοιχείο και την Ευρώπη για άλλους λόγους να αδιαφορεί για την ελληνική κατάσταση και να προτάσσει το συμφέρον ποιανού; Προφανώς των αμερικανών εδώ.
Γιατί ποιοι δεν ήθελαν να κάνει μια συμφωνία η Ελλάδα με τη Ρωσία; Οι Αμερικανοί. Κι είχαν μάλιστα δηλώσει ξεκάθαρα ότι τους στενοχωρούσε μια τέτοια προοπτική. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν έχουμε μια Ευρώπη σε μια Ελλάδα της κρίσης να εξυπηρετεί συμφέροντα των ΗΠΑ. Αυτό έχει ως αντίκτυπο μια πολύ άσχημη εικόνα για την Ελλάδα. Τι φαίνεται αυτή τη στιγμή στα διεθνή μέσα; Ότι η Ελλάδα δεν κατάφερε να κάνει την πώληση. Πώς θα επηρεάσει αυτό τον επόμενο αγοραστή; Δεν θα ζητήσει μικρότερο τίμημα; Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι πρόκειται για μια ξεκάθαρη πώληση που πήγε στραβά ισχύουν αυτά που είπαμε στην αρχή. Αν υποθέσουμε ότι ήρθε η ΕΕ και είπε: «καλά τα βρήκατε αλλά εγώ τα χαλάω για τους εξής λόγους» – και με δεδομένο βέβαια ότι γνωρίζει ήδη τι θα συμβεί – τότε μιλάμε για εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων που δημιουργεί πολύ κακό προηγούμενο και βλάπτει για ακόμη μια φορά την Ελλάδα. Πιθανόν να ισχύουν και τα δύο.
Τι σημαίνει η μη εξαγορά της ΔΕΠΑ από τη Gazprom για την εφαρμογή του ελληνικού προγράμματος; Δημιουργείται ένα νέο χρηματοδοτικό κενό…
Αυτό είναι και το δια ταύτα. Η χρηματοδότηση της ελληνικής επιβίωσης, του δημοσίου τομέα που βάλλεται συνέχεια από παντού. Πέρα από τα χρηματοδοτικά κενά τα οποία ήδη γνωρίζουμε, μήπως ήρθε η ώρα να γνωρίσουμε κι άλλο ένα; Μήπως θα πρέπει δηλαδή να θεωρήσουμε ότι δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε ιδιωτικοποιήσεις και από εκεί και πέρα να κάνουμε σκέψεις για νέα απομείωση επί των εσόδων; Διότι σε αυτή την περίπτωση – και προς τα εκεί οδεύουμε – το χρηματοδοτικό κενό θα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Θα πρέπει από κάπου να βρεθούν αυτά τα χρήματα. Από που; Ποιος θα δώσει τα λεφτά που δεν θα πάρουμε από τις αποκρατικοποιήσεις; Η Γαλλία, η Γερμανία; Θα υπάρξει νέο πακέτο στήριξης;
Κατά τη γνώμη μου είναι ακόμη ένα κομμάτι στο παζλ. Η Ελλάδα πηγαίνει υποχρεωτικά προς νέα ρύθμιση. Κι αυτή η ρύθμιση φοβάμαι ότι για ακόμη μια φορά θα είναι στα πλαίσια της προηγούμενης λογικής. Όχι ουσιαστική, όχι αποφασιστική αλλά αρκετή για να αποφύγουμε το μοιραίο για την ώρα και βλέπουμε…
Μιλάτε για νέο «κούρεμα»;
Όχι μόνο κούρεμα. Μια νέα ρύθμιση που θα περιλαμβάνει υποχρεωτικά τα πάντα. Γιατί η Ελλάδα οδεύει σε κενό χρηματοδότησης. Αν δεν γίνουν ιδιωτικοποιήσεις πώς θα καλυφθεί το κενό; Υπολογίζαμε να πάρουμε x λεφτά από τις ιδιωτικοποιήσεις. Ας πούμε ότι δεν τα παίρνουμε αυτά τα λεφτά – γιατί αυτό δείχνουν τα σημάδια. Που θα τα βρούμε; Και μην ξεχνάτε ότι αυτό δεν είναι το μόνο χρηματοδοτικό κενό. Ήδη υπάρχει κενό 4,6 δισ. για το 2014, 1,8% του ΑΕΠ για το 2015 και 2,4% του ΑΕΠ για το 2016. Άρα μαζεύονται χρηματοδοτικά κενά και δημιουργείται τελικά ένα πολύ μεγάλο κενό. Τι θα γίνει τότε; Ή βουτιά στο κενό θα κάνουμε ή θα πρέπει να καλυφθεί. Η Ελλάδα θα πρέπει αναγκαστικά να πάει σε νέα ρύθμιση.
Εδώ δεν τίθεται μόνο θέμα κουρέματος. Ας πούμε ότι θα κουρέψουν το χρέος με οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Τίθεται και το ζήτημα της ρευστότητας. Θα πρέπει η Ελλάδα να πάρει δάνεια. Θα δεχτούν οι Γερμανοί να δώσουν νέα δάνεια; Αυτοί είναι οι λόγοι που έρχονται δημοσιεύματα σαν της Wall Street Journal που λένε «Μήπως η περίπτωση Grexit δεν έφυγε ποτέ;». Και αυτή είναι η αλήθεια. Μήπως η Ελλάδα όπου να ‘ναι θα πρέπει να φύγει από την ευρωζώνη για να τυπώσει χρήμα; Η κατάσταση είναι πολύ πιο επείγουσα και άσχημη από αυτό που προσπαθούν να περάσουν. Κι αυτό που συμβαίνει με τη Gazprom είναι ενδεικτικό. Συμβαίνει σε πολλές πτυχές της ελληνικής οικονομίας. Χρηματοδοτικό κενό. Μεγάλο μυστικό. Τώρα, με τις ιδιωτικοποιήσεις, τι κάνουμε; Νέα μέτρα; Ποια νέα μέτρα; Πόσο να κόψεις μισθούς και συντάξεις; Πόσο παρακάτω θα τα πας χωρίς να έχεις πολιτικά δημιουργήσει την έκρηξη; Ζορίζει πολύ το παιχνίδι.
Είναι χαμένο το παιχνίδι;
Πάντα είναι στο χέρι της διαπραγματευτικής μας διπλωματίας και της οικονομικής μας διπλωματίας να τα καταφέρουμε και να έχουμε θετικές εξελίξεις. Το παιχνίδι δεν είναι χαμένο. Αλλά ο δρόμος που έχουμε πάρει φέρνει το ένα χαστούκι μετά το άλλο. Όσο χριστιανός και να είσαι, όσο και να θες να γυρίσεις και το άλλο μάγουλο κάποια στιγμή θα πέσεις στο πάτωμα από τη ζάλη. Σε κώμα. Και σε αυτή την κατάσταση μοιάζει να είναι η Ελλάδα. Κι αυτό το βλέπουν οι δανειστές. Αλλά το βλέπουν και οι επενδυτές. Θεωρούν λοιπόν ότι είναι καλό να περιμένουν και να δουν πως εξελίσσεται η κατάσταση. Αν δεν περιμένουν τότε θέλουν το τέλειο τίμημα. Ένα τίμημα τέτοιο που να ικανοποιεί κάθε ρίσκο. Πώς, όμως να βγει πολιτικά η ελληνική πλευρά και να υποστηρίξει ένα τέτοιο τίμημα; Τι να πει; Θα τα δώσω όλα τσάμπα για μελλοντικά έσοδα; Αν πάλι ρίξει το τίμημα κάτω από αυτό που ανταποκρίνεται στις πραγματικές οικονομικές συνθήκες – προσέξτε το φαύλο κύκλο – θα δημιουργηθεί και πάλι χρηματοδοτικό κενό
