Με άρθρο του στην εφημερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ” ο συγγραφέας Νικος Δήμος επαναφέρει στην επικαιρότητα τη συζήτηση περί του βιβλίου του Γερμανού ιστορικού Καρλ Χάινς Ρίχτερ για τη Μάχη της Κρήτης. Σύμφωνα με τον συγγραφέα ο Γερμανός ιστορικός είναι “φανατικός της αλήθειας”. Σημειώνει για τη δίκη του περί ρατσισμού ότι αυτά που γράφει στο βιβλίο του τα είχε ακούσει κι ο ίδιος από τα στόματα Κρητικών, όταν υπηρετούσε τη θητεία του το 1961 στη Σούδα.
Μάλιστα, προχώρησε ένα βήμα παραπάνω λέγοντας ότι ως φανατικός της αλήθειας στεναχώρησε ακόμα και φίλους του λέγοντας και άλλες “αλήθειες που ενόχλησαν” σε συνέντευξη που είχε δωσει στον Αλέξη Παπαχελά, σημειώνοντας ότι είναι “καλός ιστορικός αλλά πολύ κακός διπλωμάτης”.
Τι είχε πει σε αυτή τη συνέντευξη ο κ. Ρίχτερ; Μα ότι δεν υφίσταται ζήτημα γερμανικών αποζημιώσεων.
Είπε πιο συγκεκριμένα:
«Δεν υπάρχει τέτοιο θέμα. Η υπόθεση έχει λήξει. Η Ελλάδα έχει λάβει τρεις δόσεις αποζημιώσεων. Η πρώτη ήταν το 1950. Αργότερα έλαβε τις άλλες δύο δόσεις, 200 εκ. γερμανικά μάρκα για επενδύσεις και 115 εκ. σε μετρητά[…] Δεν υπάρχει κανένα θέμα πλέον».
Ανέφερε επίσης ότι ήταν καλεσμένος σε σύσκεψη ανωτάτων στελεχών του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, στους οποίους μίλησε: «Με άκουσαν πολύ προσεκτικά. Συνειδητοποίησαν πως εξαπατήθηκαν. Καταλαβαίνουν πως τίποτα δεν έχει προχωρήσει στην Αθήνα, πως τα χρήματά τους πάνε χαμένα».
Ο Γερμανός καθηγητής είχε προκαλέσει την κρητική κοινή γνώμη αρκετά νωρίτερα όταν το 2011 κυκλοφόρησε στα ελληνικά ένα βιβλίο για τη Μάχη της Κρήτης, στο οποίο έκανε λόγο για «βάναυσες και βάρβαρες πρακτικές» όχι μόνο από τις μονάδες εισβολής, αλλά και από τους «άτακτους Κρήτες», οι οποίοι σκότωναν αρχικά μόνο τους τραυματισμένους αλεξιπτωτιστές, επειδή δεν είχαν όπλα, προκαλώντας τα αντίποινα των Γερμανών.
Το 2014 η Εισαγγελεία Ρεθύμνου ζήτησε, τότε, προκαταρκτική έρευνα και παρέπεμψε τον Γερμανό καθηγητή σε δίκη, με το σκεπτικό ότι συγκεκριμένες αναφορές στο βιβλίο του συνιστούν «άρνηση εγκλημάτων του ναζισμού σε βάρος του κρητικού λαού με εξυβριστικό περιεχόμενο». Στην δίκη η οποία ακολούθησε, το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Ρεθύμνης αθώωσε τον Γερμανό καθηγητή, προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας αλλά και των απόγονων των θυμάτων των εγκλημάτων των Ναζί.
Μάλιστα, μέσα στο 2018, είχαν εκδοθεί 12 ψηφίσματα από την Περιφέρεια και δήμους του νησιού, ζητώντας επιτακτικά την αφαίρεση του τίτλου του Χάινς Ρίχτερ.
Πάντως, ο Χάινς Ρίχτερ είχε προκαλέσει εκ νέου το καλοκαίρι του 2020 με δηλώσεις που έκανε στη γερμανική Bild αναφορικά με τις γερμανικές οφειλές. Ο Γερμανός καθηγητής χαρακτήρισε «μεγάλη πρόκληση», «καθαρό λαϊκισμό» και «βλακεία» τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών από πλευρά της Ελλάδας ενώ εξισώνοντας θύτες και θύματα, είχε τονίσει εμφατικά: «Η μάχη της Κρήτης είναι αφενός η τελευταία “καθαρή” στρατιωτική επιχείρηση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αφετέρου η αφετηρία ενός “βρόμικου” πολέμου, ο οποίος περιλαμβάνει επιθέσεις ανταρτών και αντίποινα».
Μεταξυ άλλων στο βιβλίο του κατά του συγγραφέα Νίκου Δήμου “φιλου της αλήθειας Χάινς Ρίχτερ για τη Μάχη της Κρήτης, σύμφωνα με τον Στρατηγό Μανούσο Παραγιουδάκη, αναφέρεται ότι:
- Οι άμαχοι διέπραξαν απίστευτες κτηνωδίες εις βάρος των νεκρών (σελ.174)
- Καταπάτηση του Διεθνούς Δικαίου από τους κατοίκους της Κρήτης (σελ. 295).
- Η καταστροφή της Κανδάνου δεν ήταν μια ανελέητη σφαγή αλλά μια περιορισμένης κλίμακας ενέργεια (σελ. 298).
- Τραυματίες θανατώνονταν και νεκροί ατιμάζονταν…
- Οι αλεξιπτωτιστές που κρέμονταν στα δένδρα θανατώνονταν (σελ.409).
- Οι πράξεις των ανταρτών παρέβαιναν το δίκαιο του πολέμου (σελ.413).
- Απαλλάσσει τους Γερμανούς από τις θηριωδίες (σελ. 414)
- Γενικά σχηματίζουμε την εντύπωση ότι η γερμανική πλευρά δίσταζε να εφαρμόσει αντίποινα (σελ. 415).
- Οι επιχειρήσεις αντιποίνων ήταν μεμονωμένες και δεν έλαβαν την έκταση που θα μπορούσε κανείς να φοβηθεί (σελ. 439).
- Η Μάχη της Κρήτης είναι η αφετηρία ενός βρώμικου πολέμου, ο οποίος περιλαμβάνει επιθέσεις ανταρτών και αντίποινα (σελ. 440).
- Ο αγώνας αυτός (ανταρτοπόλεμος) δεν ήταν πια καθαρός και έντιμος, αλλά βρώμικος και κτηνώδης (σελ. 442).
- Η Μάχη της Κρήτης έγινε ένας στρατιωτικός μύθος (σελ.442).
- Οι νεαροί αυτοί αλεξιπτωτιστές […] ήταν νέοι, γεμάτοι ενθουσιασμό […] ιππότες […] έδωσαν το καλύτερο που μπορούσαν και ρίσκαραν τη ζωή τους. Έχει έρθει η ώρα να τους το αναγνωρίσουμε (σελ. 450).
- Πολλά άλλα απαξιωτικά για τη Μάχη της Κρήτης και προσβλητικά για τους αντάρτες και την αντίσταση του κρητικού λαού.
Περίεργη επιστήμη και αυτή η Ιστορία. Ο γέρων Καντ είχε γράψει πως η Ιστορία είναι ένας σωρός από γεγονότα, σαν μεγάλος λόφος. Ο κάθε ιστορικός πάει και διαλέγει αυτά που ταιριάζουν στο δικό του σχήμα και τα προσαρμόζει σε αυτό. Ετσι ο καθένας γράφει τη δική του ιστορία.
Η Ελλάδα ανήκει στα Βαλκάνια – τα κράτη που, όπως είχε πει ο Τσόρτσιλ (;) παράγουν πολύ περισσότερη ιστορία από ό,τι μπορούν να καταναλώσουν. Ετσι έχουμε πολλές εκδοχές για τα ίδια γεγονότα. Ας πούμε η επίσημη ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία δεν έχει πολλή σχέση με τα γεγονότα. Η ιστορία ενός αριστερού ιστορικού διαφέρει ριζικά από εκείνη που έχει γράψει ένας συντηρητικός. Η «ιδεολογική χρήση της Ιστορίας» (που έλεγε ο Φίλιππος Ηλιού) δίνει και παίρνει. Οπου η επιλογή και ο φωτισμός των γεγονότων γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε να βγει ένα συγκριμένο πολιτικό συμπέρασμα. Από τότε που το κατάλαβα αυτό, διαβάζω τουλάχιστον δύο ιστορικές αφηγήσεις για κάθε θέμα. Είναι σαν τις εφημερίδες: όποιος διαβάζει μόνο μία, δεν ξέρει όλη την αλήθεια.
Φαίνεται όμως πως η σύγχρονη ελληνική Ιστορία, ακριβώς λόγω της πολυσημίας της, ελκύει πολύ τους ιστορικούς, Ελληνες και ξένους. Εχουμε πολλές ιστορίες και πολλούς ιστορικούς. Ο Γιώργος Δερτιλής είναι ίσως ο πρύτανης των ιστορικών μας. Ο Αντώνης Λιάκος, ο Κώστας Κωστής, ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης (μνημειώδες το έργο του για τον Ελληνικό Διαφωτισμό) και ο Θάνος Βερέμης συμπληρώνουν αυτούς που έχω μελετήσει. Από τους παλιότερος ισχύουν πάντα ο σημαντικός Νίκος Σβορώνος και ο Απόστολος Βακαλόπουλος.
Αλλά έχουμε και τους ξένους. Εκεί βέβαια ξεχωρίζει ο Μαρκ Μαζάουερ. Το βιβλίο του για τη Θεσσαλονίκη (Η πόλη των φαντασμάτων) είναι πέρα από ιστορία και σπουδαία λογοτεχνία. Ο Ρόντερικ Μπίτον έγραψε πρόσφατα τη «βιογραφία» της Ελλάδας. Η κλασική σύντομη ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας γράφτηκε από τον Σ. Μ. Γοντεχάους.
Εχουμε βέβαια και γερμανόφωνους ιστορικούς. Ο πιο γνωστός είναι ο Αυστριακός Χάγκεν Φλάισερ, που δίδαξε σε ελληνικά πανεπιστήμια και έγινε και έλληνας πολίτης. Αλλά ίσως ο σημαντικότερος (και σίγουρα ο πιο παραγωγικός) είναι ο Χάιντς Ρίχτερ. Η βιβλιογραφία του καλύπτει 13 πυκνοτυπωμένες σελίδες (358 λήμματα). Από αυτά 65 είναι βιβλία (τόμοι) πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά (εκδόσεις Γκοβόστη) και σε άλλες γλώσσες. Ο Ρίχτερ είναι 82 ετών και συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει. Ταυτόχρονα είναι ο παγκόσμια μεγαλύτερος εκδότης βιβλίων σχετικών με την Ιστορία της Ελλάδας και της Κύπρου με 106 τίτλους (Σειρά «Πηλεύς»).
Ο Ρίχτερ βρέθηκε πριν από 3 χρόνια σε μια περίεργη θέση. Για το βιβλίο του «Η Μάχη της Κρήτης» από τη μία πλευρά ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ από το τοπικό Πανεπιστήμιο – ενώ σχεδόν παράλληλα μηνύθηκε για ρατσισμό, επειδή έγραψε για την άγρια υποδοχή που δέχθηκαν οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές. Αυτά τα είχα ακούσει ο ίδιος από τα στόματα Κρητικών, όταν υπηρετούσα τη θητεία μου το 1961 στη Σούδα. Υμνούσαν την κρητική λεβεντιά: «Τους πυροβολούσαμε όταν κατέβαιναν με το αλεξίπτωτο και τους αποτελειώναμε με τα χέρια, τις κάμες ή με τα δόντια, όταν έφταναν τραυματισμένοι στη γη».
Η περιγραφή αυτή, σύμφωνα με τους μηνυτές, σήμαινε πως ο Ρίχτερ ήταν ναζί, αφού ασχολήθηκε με την τύχη των τραυματισμένων αιχμαλώτων πολέμου. Ομως το δικαστήριο, που γνώριζε την τρίτη συνθήκη της Γενεύης για τους αιχμαλώτους, τον αθώωσε.
Απαντώντας σε μία συνέντευξη είπε: «Ολοι οι ιστορικοί είναι υποχρεωμένοι να αναζητήσουν και να καταγράψουν την αλήθεια. Οι σύγχρονοι ιστορικοί, από την άλλη, έχουν το πρόβλημα πως βρίσκονται οι ίδιοι πολύ κοντά στις πολιτικές ζυμώσεις της εποχής τους. Οταν ξεκίνησα να γράφω, ένας διάσημος έλληνας ιστορικός μού είπε πως η σύγχρονη ιστορία δεν αποτελεί έναν ξεχωριστό επιστημονικό κλάδο, αλλά από μόνη της ένα πεδίο άσκησης πολιτικής. Αυτή η άποψη ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα, όπως βίωσα κι εγώ πρόσφατα».
Φανατικός της αλήθειας ο Ρίχτερ, μετά από όλη του την περιπέτεια, σε μια συνέντευξη με τον Αλέξη Παπαχελά δυσαρέστησε ακόμα και τους φίλους που τον είχαν βοηθήσει να κερδίσει τη δίκη, λέγοντας άλλες «αλήθειες» που ενόχλησαν. Καλός ιστορικός αλλά πολύ κακός διπλωμάτης…