Για πάνω από δύο δεκαετίες, δορυφόροι μετρούν αθόρυβα τη ροή του ηλιακού φωτός και της θερμότητας μέσω της ατμόσφαιρας της Γης, με τους επιστήμονες τώρα να αναφέρουν ότι αυτές οι μετρήσεις υποδεικνύουν μια ανησυχητική τάση: το Βόρειο Ημισφαίριο σκοτεινιάζει σταθερά και δυσανάλογα σε σύγκριση με το Νότιο.

Η διαφορά αυτή ενδεχομένως να επαναπροσδιορίσει τα μοτίβα εκδήλωσης των ανέμων, των ωκεάνιων ρευμάτων, ακόμα και τις παγκόσμιες θερμοκρασίες.

Η μελέτη βασίζεται σε 24 χρόνια δορυφορικών δεδομένων που συλλέχθηκαν από το σύστημα CERES της NASA (Clouds and the Earth’s Radiant Energy System).

Η ανάλυση έδειξε ότι το Βόρειο Ημισφαίριο λαμβάνει περίπου 0,34 βατ ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο (W/m2) περισσότερη ηλιακή ενέργεια κάθε δεκαετία σε σχέση με το Νότιο Ημισφαίριο.

Αν και η διαφορά ακούγεται μικροσκοπική, είναι στατιστικά σημαντική και αρκετά μεγάλη ώστε να διαταράξει τη λεπτή ενεργειακή ισορροπία της Γης.

Όπως επισημαίνει ο Δρ. Νόρμαν Γκ. Λεμπ, επιστήμονας του κλίματος στη NASA και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, και τα δύο ημισφαίρια αντανακλούν λιγότερο φως, αλλά το φαινόμενο είναι ισχυρότερο στον Βορρά.

Οι αιτίες πίσω από το «σκοτείνιασμα»

Το «σκοτείνιασμα» του Βόρειου Ημισφαιρίου – δηλαδή η μειωμένη ικανότητά του να εκτρέψει το ηλιακό φως πίσω στο διάστημα – συνδέεται με διάφορους αλληλένδετους παράγοντες.

Κατά πρώτον, υπάρχει η Απώλεια Ανακλαστικών Επιφανειών (Άλμπεντο-Albedo, μέτρηση του ποσοστού του ηλιακού φωτός που ανακλάται από μια επιφάνεια): Η τήξη των θαλάσσιων πάγων και η μείωση του χιονιού στον Αρκτικό Κύκλο εκθέτουν πιο σκούρες επιφάνειες ξηράς και ωκεανών, οι οποίες απορροφούν περισσότερη θερμότητα.

Κατά δεύτερον έχουμε και την Μείωση Αερολυμάτων (Aerosols): Η μείωση των μικρών σωματιδίων ρύπανσης (αερολυμάτων) πάνω από βιομηχανικές περιοχές (Βόρεια Αμερική, Ευρώπη, Κίνα) έχει καθαρίσει τον αέρα. Αυτά τα σωματίδια, όμως, πριν διασκόρπιζαν το φως του ήλιου και συνέβαλαν στη δημιουργία ανακλαστικών νεφών. Οι αυστηρότεροι κανονισμοί για τη ρύπανση βελτίωσαν την ποιότητα του αέρα, αλλά μείωσαν ταυτόχρονα τις ανακλαστικές ιδιότητες.

Ταυτόχρονα, στο Νότιο Ημισφαίριο, φυσικά γεγονότα όπως οι μαζικές πυρκαγιές στην Αυστραλία και η ηφαιστειακή έκρηξη Hunga Tonga (το 2022) αύξησαν προσωρινά τα επίπεδα αερολυμάτων, ενισχύοντας την αντανάκλαση. Ωστόσο, αυτές οι αυξήσεις δεν ήταν αρκετά ισχυρές ώστε να αντισταθμίσουν τις παγκόσμιες ανισορροπίες.

Διαταραχή της συμμετρίας και κλιματικοί κίνδυνοι

Για πολλά χρόνια, οι ερευνητές θεωρούσαν δεδομένο ότι το κλιματικό σύστημα της Γης θα αυτορυθμιζόταν.

Εάν ένα ημισφαίριο λάμβανε περισσότερη ενέργεια, τα σύννεφα ή τα ωκεάνια ρεύματα θα την αναδιένειμαν.

Τα νέα δεδομένα, ωστόσο, δείχνουν ότι «τα σύννεφα δεν αντισταθμίζουν πλήρως τις ημισφαιρικές ανισορροπίες».

Αυτή η απώλεια συμμετρίας είναι σημαντική διότι αλλάζει τα μοτίβα μεταφοράς θερμότητας: Η ενεργειακή ανισορροπία οδηγεί την κυκλοφορία του αέρα και των ωκεανών – τις δυνάμεις πίσω από τον καιρό και τη σταθερότητα του κλίματος.

Επιπλέον επιφέρει την πιθανή εντατικοποίηση της θέρμανσης: Καθώς ο Βορράς απορροφά περισσότερη ενέργεια, τα ρεύματα και οι άνεμοι που μεταφέρουν τη θερμότητα διασπώνται ή αντιστρέφονται.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρά και επίμονα καλοκαίρια στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική και να ενισχύσει την περιφερειακή θέρμανση.

Η μελέτη τονίζει ότι ολόκληρη η Γη απορρόφησε επιπλέον 0,83 W/m2 ενέργειας ανά δεκαετία από το 2001. Αν και μέρος αυτής της περίσσειας ενέργειας χάνεται, περίπου 0,21 W/m2 παραμένει, αρκετό για να ενισχύσει τις τάσεις θέρμανσης.

Πρακτικές συνέπειες και προκλήσεις

Τα αποτελέσματα αυτά έχουν άμεσες πρακτικές επιπτώσεις:

  • Αναθεώρηση κλιματικών μοντέλων: Τα περισσότερα τρέχοντα μοντέλα βασίζονται στην υπόθεση ότι τα σύννεφα θα αντιστάθμιζαν αυτόματα τις αλλαγές στην ακτινοβολία. Αν αυτό δεν συμβαίνει, τα μοντέλα ενδέχεται να υποτιμούν τη μελλοντική θέρμανση σε ορισμένες περιοχές, κυρίως στον Βορρά.
  • Ρύπανση: Η μείωση της ρύπανσης από αερολύματα καθαρίζει τον αέρα, αλλά ταυτόχρονα επηρεάζει ελαφρώς τον τρόπο που ο πλανήτης αντανακλά τον ήλιο. Οι κλιματικές πολιτικές πρέπει να ενσωματώσουν αυτόν τον αντισταθμιστικό παράγοντα πιο επιτυχημένα.
  • Κίνδυνοι για τη γεωργία: Η περίσσεια ενέργεια στο Βόρειο Ημισφαίριο θα μπορούσε να αυξήσει την τήξη σε μεγάλα γεωγραφικά πλάτη και να αλλάξει τα μοτίβα βροχοπτώσεων, επηρεάζοντας περιοχές που τρέφουν δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν την ανάγκη να επεκταθούν τα δορυφορικά δεδομένα και να ενσωματωθούν αυτές οι παρατηρήσεις στα μοντέλα πρόβλεψης, ώστε να διαπιστωθεί εάν αυτή η ανισορροπία είναι μια σύντομη ταλάντωση ή μια μακροπρόθεσμη προσαρμογή στο ενεργειακό σύστημα της Γης.