Τι θα βρούμε αν ανοίξουμε το θησαυροφυλάκιο του Λουξεμβούργου, αυτού του μικροσκοπικού κράτους που βρίσκεται στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά θεωρείται ότι είναι ανάμεσα στους 5 κορυφαίους φορολογικούς παραδείσους του κόσμου;
Η έρευνα OpenLux, που διεξήχθη από τη γαλλική Le Monde μαζί με άλλα δέκα συνεργαζόμενα ΜΜΕ από όλο τον κόσμο, παρέχει απαντήσεις: 55.000 υπεράκτιες εταιρείες που διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία αξίας τουλάχιστον 6 τρισεκατομμυρίων ευρώ.
Αυτές οι εταιρείες-βιτρίνα, χωρίς γραφεία ή υπαλλήλους, δημιουργήθηκαν από δισεκατομμυριούχους, πολυεθνικές, αθλητές, καλλιτέχνες, υψηλόβαθμους πολιτικούς και ακόμη και βασιλικές οικογένειες. Το Λουξεμβούργο λειτουργεί ως μαγνήτης για τον πλούσιο κόσμο: σε μια έκταση 2.586 τετραγωνικών χιλιομέτρων, οι Tiger Woods και ο Cristiano Ronaldo συγχρωτίζονται με τη Shakira και τον Βασιλιά του Μπαχρέιν. Εκατοντάδες πολυεθνικές (LVMH, Kering, Altice, Pfizer, Amazon…) έχουν ανοίξει θυγατρικές.
Οι 14 Έλληνες και ο Μαυρίδης της Siemens
Το 2017, ενόψει των νέων ελέγχων μετά τις αποκαλύψεις των σκανδάλων Lux Leaks (που αποδείκνυε ακριβώς ότι το Λουξεμβούργο είναι φορολογικός παράδεισος) και Panama Papers, η Societe Generale Bank & Trust (SGBT) θυγατρική της γνωστής γαλλικής τράπεζας με το ίδιο όνομα, τερμάτισε τα συμβόλαια με περίπου πενήντα πελάτες, των οποίων οι ταυτότητες προστατεύονταν από επαγγελματικό απόρρητο.
Μετά από έρευνα, η Le Monde μπόρεσε να εντοπίσει μερικούς από τους πρώην πελάτες της, των οποίων οι εταιρείες είναι συχνά ενεργές, σε άλλες εταιρείες του Λουξεμβούργου:
«Ανακαλύψαμε τέσσερις Σαουδάραβες, εννέα Ιταλούς, έναν πρώην πρωθυπουργό του Κατάρ, τη σύζυγο ενός πρώην υπουργού του Αζερμπαϊτζάν, έναν Ρώσο επιχειρηματία, αλλά επίσης, μεγαλύτερη έκπληξη, δεκατέσσερις Έλληνες. Σε αυτήν την ελληνική παρουσία, ένα όνομα προκαλεί την προσοχή: αυτό του Προδρόμου Μαυρίδη, πρώην στελέχους του ελληνικού υποκαταστήματος της Siemens, που καταδικάστηκε σε δεκαπέντε χρόνια φυλάκισης το 2019, σε σκάνδαλο διαφθοράς και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Την εποχή που η SGBT έπαψε να διαχειρίζεται τις εταιρείες της το 2017, ο κ. Μαυρίδης είχε ήδη κατηγορηθεί δημόσια, πριν από δύο χρόνια, από την ελληνική δικαιοσύνη. Σε επαφή που είχαμε, ο δικηγόρος του, Βασίλης Αρβανίτης, επιβεβαιώνει ότι τα περιουσιακά στοιχεία των 20 εκατομμυρίων ευρώ του πελάτη του στο Λουξεμβούργο “έχουν εξεταστεί από τους ανακριτές” του σκάνδαλου της Siemens και ότι “η κατηγορία δεν προχώρησε παραπέρᨻ.
Ξέπλυμα εγκληματικών δραστηριοτήτων
Η έρευνα OpenLux αποκαλύπτει ότι υπάρχουν και ύποπτα κεφάλαια κρυμμένα στο Λουξεμβούργο, που προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες. Αυτή είναι η περίπτωση των εταιρειών που συνδέονται με την ιταλική μαφία και τον ρωσικό υπόκοσμο. «Η Λέγκα, το ακροδεξιό κόμμα της Ιταλίας, έχει κρύψει ένα μαύρο ταμείο το οποίο αναζητείται από τις ιταλικές αρχές. Άτομα που είναι κοντά στο καθεστώς της Βενεζουέλας έχουν ξεπλύνει εκεί μίζες για κρατικές προμήθειες», γράφει η Le Monde.
Για τη διεξαγωγή αυτής της έρευνας, η εφημερίδα συνέταξε μια τεράστια βάση δεδομένων που απαριθμεί τους δικαιούχους των 124.000 εμπορικών εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες στο Λουξεμβούργο, δηλαδή τους πραγματικούς ιδιοκτήτες τους, μαζί με 3,3 εκατομμύρια διοικητικές πράξεις και οικονομικές εκθέσεις.
Πρόκειται για έγγραφα που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, αλλά είναι διαθέσιμα μόνο στον ιστότοπο του εμπορικού μητρώου του Λουξεμβούργου. Η Le Monde κατάφερε να τα αναλύσει στο σύνολό τους, σε συνεργασία με τη Suddeutsche Zeitung στη Γερμανία, τη Le Soir στο Βέλγιο, τη McClatchy στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Woxx στο Λουξεμβούργο, την IrpiMedia στην Ιταλία και την Κοινοπραξία ερευνητών δημοσιογράφων του OCCRP.
Το Who’s Who
Αυτές οι έρευνες επιβεβαιώνουν ότι το Λουξεμβούργο είναι, σε αντίθεση με αυτό που ισχυρίζονται οι αρχές της χώρας, ένας φορολογικός παράδεισος, στα μισά της απόστασης μεταξύ του Σίτι του Λονδίνου και των Βρετανικών Παρθένων Νήσων. Σχεδόν το 90% των «εταιρειών» του, ελέγχονται από μη Λουξεμβούργους. « Μεταξύ των 157 εθνικοτήτων που εκπροσωπούνται σε αυτό το καταπληκτικό Who’s Who, οι Γάλλοι ξεχωρίζουν: προΐστανται της λίστας με, συνολικά, περισσότερες από 17.000 εταιρείες », σχολιάζει η γαλλική εφημερίδα.
Αυτές οι εταιρείες κρύβουν θησαυρούς: ένα κάστρο κοντά στο Παρίσι που ανήκει σε έναν Σαουδάραβα πρίγκιπα, έναν αμπελώνα στην Προβηγκία που ανήκει στην Αντζελίνα Τζολί και τον Μπραντ Πιτ, μια ατελείωτη λίστα με βίλες στη Γαλλική Ριβιέρα και καλά εξοπλισμένα παρισινά διαμερίσματα. Αλλά και ναυαρχίδες της γαλλικής οικονομίας, όπως οι Yves Rocher, Chanel, JCDecaux και Decathlon, βρήκαν λιμάνι εκεί. Είναι σχεδόν σαν το Λουξεμβούργο να κατέχει μικρά κομμάτια της Γαλλίας.
Η περίπτωση της Γαλλίας δεν είναι μοναδική: μέσω των εταιρειών του Λουξεμβούργου ορισμένα επενδυτικά κεφάλαια αγοράζουν ολόκληρες γειτονιές σε πόλεις όπως το Βερολίνο και το Λονδίνο, αυξάνοντας τις τιμές των ακινήτων χωρίς να πληρώνουν φόρους. Ο κατάλογος των διεθνών περιουσιακών στοιχείων που διατηρούνται στο Λουξεμβούργο περιλαμβάνει πολυτελείς κατοικίες, σαλέ, σκάφη αναψυχής, ελικόπτερα, ιδιωτικά τζετ και μεγάλα αεροπλάνα, μουσικούς καταλόγους, δικαιώματα για έργα τέχνης, η λίστα είναι ατελείωτη.
Συνολικά, όπως επιβεβαιώνεται από τη δημοσιογραφική έρευνα OpenLux, το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου συγκεντρώνει μεγάλο μέρος του πλούτου του κόσμου. Είναι η έδρα για τουλάχιστον 279 από τους περισσότερους από 2.000 δισεκατομμυριούχους που αναφέρονται στο περιοδικό Forbes. Αλλά και για 37 από τις 50 πλουσιότερες γαλλικές οικογένειες, όπως οι Mulliez, Guerrand-Hermès και Bernard Arnault, οι οποίοι διαχειρίζονται τα περιουσιακά τους στοιχεία και τις επενδύσεις τους μέσω δεκάδων εταιρειών στο Λουξεμβούργο.
Μια εξαιρετική τοποθεσία
Οι πελάτες είναι τόσοι πολλοί, που το Μεγάλο Δουκάτο φαίνεται ανίκανο να εγγυηθεί αποτελεσματικό έλεγχο των offshore που βρίσκονται στο έδαφος του. Το εμπορικό μητρώο έχει μόνο 59 υπαλλήλους για να πραγματοποιήσει έναν αρχικό έλεγχο των δηλώσεων περισσοτέρων των 100.000 νομικών προσώπων. Η Επιτροπή Εποπτείας του Χρηματοοικονομικού Τομέα (CSSF) απασχολεί μόνο 900 υπαλλήλους, παρόλο που ο τομέας αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο της οικονομίας της χώρας.
Υπάρχουν και άλλοι λόγοι για την επιλογή του Λουξεμβούργου: κεντρική θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χρηματοοικονομικός μηχανισμός υψηλής ποιότητας, νόμοι και κανονισμοί προσαρμοσμένοι στις επιχειρήσεις, άμεση πρόσβαση στα θεσμικά όργανα της χώρας και πολιτική σταθερότητα. Αλλά χωρίς αμφιβολία οι βασικοί λόγοι είναι το φορολογικό καθεστώς και η «διακριτικότητα». Είναι το αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών που χρονολογούνται από την εποχή του πρώην πρωθυπουργού, Jean-Claude Juncker (1995-2013), ο οποίος αργότερα έγινε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.