Το 2001, ο Χανιώτης δικηγόρος ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ, είχε δώσει μία συνέντευξη στην ημερήσια εφημερίδα «Η ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ».
Αφορούσε την 34η επέτειο του φρικτού πραξικοπήματος της 21-4-1967.
Σήμερα, 51 χρόνια μετά, η συνέντευξη αυτή παραμένει επίκαιρη.
Η δημοσιογράφος Κέλλυ Πρίφτη, του είχε υποβάλλει ερωτήσεις αναφορικά με τις μνήμες τα αίτια της επιβολής της δικτατορίας, τα κίνητρά τους για να καταμηνύσει τους πρωταίτιους και τις αναμνήσεις του από την «Δίκη του Αιώνα». Και κυρίως τις παραστάσεις του, από την κατάσταση των τριών Πρωταίτιων, όταν του απαγγέλθηκε η θανατική ποινή.
Η δημοσιογράφος είχε ερωτήσει.
Τι μας άφησε η δικτατορία;
Ο κ. Αναγνωστάκης απάντησε:
“Το μεγάλο δίδαγμα, πως, το δημοκρατικό πολίτευμα, θέλει προστασία. Αυτό προστατεύεται, με την διαφάνεια. Την συνέπεια. Και την χρηστή διοίκηση. Οταν αυτά υπάρχουν, αποκλείεται ο ρόλος των δικτατόρων.”
Καταλήγοντας του ρώτησε: “Πιστεύετε, ότι, έχουν ληφτεί τα μηνύματα αυτά από όλους;”
Για να απαντήσει:
“Οχι βέβαια. Δεν τα διδάχτηκαν. Γιατί, τα ίδια λάθη επαναλαμβάνονται. Οποιοι ανεβαίνουν στην εξουσία ξεχνούν. Ακόμη και την υποχρέωση ανανέωσης, που, αποτελεί στοιχειώδη φυοικό νόμο, και δημοκρατικό θέσφατο. Ομως όσα ξεχνάμε, τα ξαναπαθαίνουμε. Και μπορεί να μην καραδοκούν, σήμερα, επίορκοι αξιωματικοί. Καραδοκεί όμως και δυστυχώς εξαπλώνεται, η διαφθορά των οικονομικών συμφερόντων και της εξουσίας, που επιβάλλουν, μια άλλης μορφής δικτατορία. Η οποία δεν είναι εύκολα ανατρέψιμη!!”
Διαβάστε τη συνέντευξη που δόθηκε στις 22-4-2001:
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ της 22-4-2001 έχει αυτολεξεί ως ακολούθως:
ΕΡΩΤΗΣΗ : Οταν ακούτε τη Φράση “21 Απριλίου του 1967″ τι σας έρχεται στο νου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ. Η φρίκη της ανευθυνότητας, των, τότε υπευθύνων. Αυτών δηλαδή, που είχαν επωμιστεί την ασφάλεια και την διακυβέρνηση της χώρας. Γιατί, δεν τόλμησαν και δεν κατόρθωσαν να εμποδίσουν, μία ΚΛΙΚΑ επίορκων αξιωματικών, να καταλύσει με στρατιωτική βία, την Συνταγματική τάξη και να μεταβάλλει, το Δημοκρατικό πολίτευμα της χώρας, στην πιο στυγνή Στρατιωτική Δικτατορία.
ΕΡΩΤΗΣΗ :Πως θυμάστε τις πρώτες ημέρες του Απριλίου 1967; Κάνετέ μας, μία αφήγηση.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ. Η σκιά της επερχόμενης Δικτατορίας ήταν εντελώς ορατή. Τα ξένα Ειδησεογραφικά Πρακτορεία την επισήμαιναν και προειδοποιούσαν. Μάλιστα πολλοί, που, προσδοκούσαν συμφέροντα από την δικτατορία, είχαν αρχίσει ν’ απειλούν, μ’ αυτήν. Ο κόσμος ήταν, χωρίς ενημέρωση. Αμήχανος. Οι Υπεύθυνοι, σαστισμένοι συνέχιζαν τις πράξεις και παραλείψεις αφέλειας και αδιαφορίας, που έρριχναν νερό, στον Μύλο της. Θεωρούσαν την επιβολή της, λίαν πιθανή. Πίστευαν όμως, πως, θα την αποφύγουν!.
ΕΡΩΤΗΣΗ. Ποιος είναι ο κυριότερος συντελεστής της επιβολής της, το πρωϊ της 21-4-1967;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ. Η απάτη. Και ύστερα η βία. Οι Στασιαστές αφού κατέλαβαν τους Ραδιοφωνικούς σταθμούς, μετέδιδαν, πως, με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, η χώρα τέθηκε σε κατάσταση πολιορκίας. Ετσι επέφεραν πλήρη συγχιση. Ακόμη και οι στρατιώτες στο Γουδί, δεν γνώριζαν, γιατί, τους έβγαλαν στους δρόμους. Και για να κάνουν ομαδικά κέφι, φώναζαν: “Ζήτω ο Ολυμπιακός!” Οι πολίτες δεν μπορούσουν να μάθουν την αλήθεια, γιατί, είχαν απαγορεύσει την κυκλοφορία και επικοινωνία και εμπόδιζαν την μετάδοση ειδήσεων, από ξένους σταθμούς.
ΕΡΩΤΗΣΗ. Πως περάσατε κατά την δικτατορία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ. Μέσα σε ασφυξία και ελπίδα. Όπως όλοι οι Έλληνες που δεν έφυγαν στο εξωτερικό. Αλλά έμειναν στην Ελλάδα και εκδήλωναν με κάθε τρόπο την αντίσταση και την αντίδραση στο τυραννικό καθεστώς. Οι αντιδράσεις βέβαια δεν έφταναν εύκολα στο φως. Η δικτατορία είχε οργανώσει και αναπτύξει φοβερό δίκτυο κατασκοπίας. Και υπέβαλε κάθε κίνηση και πολίτη, σε διώξεις, φυλακίσεις, εξορίες και βασανιστήρια. Απʼ αυτά δεν εξαιρέθηκα βέβαια, ούτε εγώ. Γιατί η ιδιαίτερη πατρίδα μου τα Χανιά περιλαμβάνεται μεταξύ των χώρων που εμφανίστηκαν οι πρώτες αντιστασιακές ενέργειες και εκδηλώσεις. Και επιβλήθηκαν οι πρώτες σκληρές κυρώσεις.
ΕΡΩΤΗΣΗ. Περιμένατε τις εξελίξεις πτώσης της Χούντας τον Ιούλιο του 1974;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ.Από ένα σημείο και μετά, ΝΑΙ. Γιατί η αντίσταση του Ελληνικού Λαού είχε πλέον φουντώσει. Είχε κορυφωθεί. Είχαν προηγηθεί το ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, η ΝΟΜΙΚΗ, το ΒΕΛΟΣ κ.λ.π. Αλλά και διότι μετά τις αντιδράσεις αυτές, ο ξένος παράγοντας φάνηκε πως θεωρούσε τους στασιαστές, καμμένα χαρτιά. Ο Κίσσιγκερ μάλιστα, προανήγγειλε την πτώση.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πως φτάσατε στην απόφαση, να εγκαλέσετε, (μηνύσετε) την Χούντα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ. Την Μήνυση υπέβαλα ως εκπρόσωπος της Ενωσης Δημοκρατικών Δικηγόρων Ελλάδας. Μαζί με τον αείμνηστο Φοίβο Κούτσικα και τον Γρηγόρη Κασιμάτη. Υποβάλλαμε την μήνυση με πολλούς κίνδυνους. Διότι οι Μηχανισμοί της Χούντας ήταν ακόμη ενεργοί. Ομως έπρεπε ν’ υποβληθεί. Διότι η Εισαγγελία, που, είχε υποχρέωση αυτεπάγγελτης δίωξης, δεν έπαιρνε πρωτοβουλίες. Δεν τολμούσε, θα έλεγα. Με την Μήνυσή μας κινήθηκε δίωξη κατά 49 Πραξικοπηματιών για Εσχάτη προδοσία, Στάση, κ.λ.π. Προτείναμε 40 μάρτυρες κατηγορίας. Γι’ αυτά ακριβώς τα αδικήματα, καταδικάστηκαν, σε διάφορες ποινές.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι θυμάστε κυρίως από την Δίκη της Χούντας που έγινε στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν θα ξεχάσω, πως, επιχειρήσαμε οι Μηνυτές, να παραστούμε ως Πολιτικώς Ενάγοντες, γιατί, ως Ελληνες είχαμε υποστεί ηθική βλάβη από την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος, την καταστροφή της χώρας και την διαφθορά, που, επέβαλαν οι κατηγορούμενοι σε όλους τους τομείς του δημόσιου και κοινωνικού βίου. Το δικαστήριο όμως μας απέβαλε της Πολιτικής Αγωγής. Αυτή η απόφαση, στέρησε την δίκη από πολλά, που, θα έβγαιναν, σε βάρος των δικτατόρων και των ξένων και ντόπιων προστατών τους. Τελικά εξεταστήκαμε ΜΟΝΟ, ως μάρτυρες. Εκείνο επίσης που μου έχει μείνει στην μνήμη μου και δεν θα εξαλειφτεί ποτέ, ήταν η εικόνα των δικτατόρων στο εδώλιο. Δεν τολμούσαν να κοιτάξουν ούτε πόντο, πέρα από τις μύτες των παπουτσιών τους. Ενας μάλιστα από τους Πρωταίτιους, όταν εκφωνήθηκε η θανατική καταδίκη, είπε καταρρακωμένος και δακρύβρεκτος: “ΤΕΤΕΛΕΣΤΑΙ!”. Τέτοιου είδους άνθρωποι γαύγιζαν και φοβέριζαν τον λαό και, τον τόπο, όταν είχαν τα τάνκς. Πάντα οι δικτάτορες και οι περί αυτούς, είναι τέτοιοι. Πρέπει αυτό, να το ξέρουν, όλοι!
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι μας άφησε η δικτατορία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το μεγάλο δίδαγμα πως το δημοκρατικό πολίτευμα, θέλει προστασία. Αυτό προστατεύεται, με την διαφάνεια. Την συνέπεια. Και την χρηστή διοίκηση. Οταν αυτά υπάρχουν, αποκλείεται ο ρόλος των δικτατόρων.
Καταλήγοντας του υπέβαλε την ερώτηση.
ΕΡΩΤΗΣΗ Πιστεύετε ότι έχουν ληφτεί τα μηνύματα αυτά απ’όλους;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οχι βέβαια. Δεν τα διδάχτηκαν. Γιατί, τα ίδια λάθη επαναλαμβάνονται. Οποιοι ανεβαίνουν στην εξουσία ξεχνούν. Ομως όσα ξεχνάμε, τα ξαναπαθαίνουμε. Και μπορεί να μην καραδοκούν σήμερα, επίορκοι αξιωματικοί. Καραδοκεί όμως και δυστυχώς εξαπλώνεται, η διαφθορά των οικονομικών συμφερόντων και της εξουσίας, που επιβάλλουν, μια άλλης μορφής δικτατορία. Η οποία δεν είναι εύκολα, ανατρέψιμη»
Η Δίκη της Χούντας
Η Δίκη των πρωταιτίων της Χούντας διεξήχθη από το πενταμελές εφετείο Αθηνών στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού το καλοκαίρι του 1975 (28 Ιουλίου – 29 Αυγούστου) σε βάρος των υπευθύνων του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967. Οι κατηγορίες που βάραιναν 24 απόστρατους αξιωματικούς του στρατού ξηράς και της αεροπορίας αφορούσαν τα αδικήματα της εσχάτης προδοσίας και της στάσης. 20 από αυτούς κάθισαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, τρεις φυγοδικούσαν ενώ ένας, ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος, δικαζόταν την ίδια περίοδο στο στρατοδικείο με κατηγορίες βασανισμών και η υπόθεσή του διαχωρίστηκε.
Στο εδώλιο του κατηγορουμένου προσήχθησαν μόνο οι υπαίτιοι του πραξικοπήματος, διότι το αδίκημα χαρακτηρίστηκε στιγμιαίο -και όχι συνεχές- εξαιρώντας έτσι από τη δίκη την πλειονότητα των στελεχών της δικτατορίας.
Στις 23 Αυγούστου 1975 εκδίδεται η υπ’ αριθμόν 477 απόφαση του δικαστηρίου το οποίο επέβαλε ποινές σε 18 από τους πρωταίτιους:
Γεώργιος Παπαδόπουλος εις θάνατον
Στυλιανός Παττακός εις θάνατον
Νικόλαος Μακαρέζος εις θάνατον
Γρηγόριος Σπαντιδάκης εις ισόβιον κάθειρξιν
Γεώργιος Ζωιτάκης εις ισόβιον κάθειρξιν
Οδυσσεύς Αγγελής εις 20ετήν κάθειρξιν
Αλέξανδρος Χατζηπέτρος * (αθώος )
Ιωάννης Λαδάς εις ισόβιον κάθειρξιν
Πέτρος Κωτσέλης * (ερήμην)
Νικόλαος Γκαντώνας * (κατεδικάσθη)
Κωνσταντίνος Καρύδας * (αθώος )
Κωνσταντίνος Ασλανίδης * (ερήμην)
Αντώνιος Λέκκας εις ισόβιον κάθειρξιν
Νικόλαος Ντερτιλής *
Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος εις ισόβιον κάθειρξιν
Μιχαήλ Ρουφογάλης εις ισόβιον κάθειρξιν
Δημήτριος Σταματελόπουλος *
Δημήτριος Ιωαννίδης εις ισόβιον κάθειρξιν
Στέφανος Καραμπέρης * (κατεδικάσθη)
Μιχαήλ Μπαλόπουλος εις ισόβιον κάθειρξιν
Γεώργιος Κωνσταντόπουλο ς *
Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος *
Ιωάννης Παλαιολόγος * (ερήμην)
Ευάγγελος Τσάκας *
* και εκ των λοιπών, έξι μεν σε ποινές από 20ετούς καθείρξεως μέχρι 5ετούς φυλακίσεως, έξι δε αθωώθηκαν.
Να τονισθεί επίσης, ότι οι ποινές «εις θάνατος», μετατράπηκαν από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή σε ισόβια (που όντως απεδείχθησαν ισόβια…)