του Θάνου Καμήλαλη
Σύμφωνα με την τροπολογία, που φέρει την υπογραφή του υπουργού Δικαιοσύνης, Σταύρου Κοντονή και κατατέθηκε το μεσημέρι της Τετάρτης στη Βουλή, εισάγονται εξαιρέσεις στον Ποινικό Κώδικα και προβλέπεται ποινή φυλάκισης τριών ή έξι μηνών κατ’ελάχιστο όριο και αυτεπάγγελτες διώξεις σε όποιον προκαλεί «απλή σωματική βλάβη ή απειλεί με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, υπάλληλο πλειστηριασμού». Πρόκειται για τα μέτρα καταστολής που είχε υποσχεθεί η κυβέρνηση στο προεδρείο του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών – Πειραιώς και Αιγαίου, ώστε να «διενεργούνται απρόσκοπτα οι πλειστηριασμοί» και να «διασφαλίζεται η ασφάλεια των συμβολαιογράφων».
Η κατάθεση της τροπολογίας δεν προκαλεί εντύπωση. Ήταν σίγουρο, λόγω της απαίτησης των δανειστών και είχε μάλιστα ανακοινωθεί από τον Σταύρο Κοντονή και τον αναπληρωτή Υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Νίκο Τόσκα, ότι επρόκειτο να νομοθετηθούν τα παραπάνω μέτρα. Όπως σίγουρο ήταν και το ότι δεν επρόκειτο να έρθει καμία ρύθμιση για οριζόντια προστασία της πρώτης κατοικίας, ή για προστασία ακινήτων κάτω των 300.000 ευρώ από πλειστηριασμούς. Άλλωστε, ο Σταύρος Κοντονής, που με περισσή συνέπεια κατέθεσε την παραπάνω τροπολογία, είχε δηλώσει «αναρμόδιος» να νομοθετήσει την προφορική προστασία που ο ίδιος διατυμπάνιζε ότι πέτυχε.
Καθώς τα κίνητρα της κυβέρνησης παύουν να προκαλούν εντύπωση, το μόνο (αλλά ρητορικό) ερώτημα εδώ είναι: Ο κ.Φίλης και οι 53+ που ασκούν «σφοδρή» εσωκομματική κριτική σε κάθε επιλογή της κυβέρνησης, πριν και μετά το «ναι σε όλα» που αναφωνούν στη Βουλή, θα υπερψηφίσουν τη διάταξη; Ο κύριος Δρίτσας, που καλούσε μάλιστα σε παρουσία των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ στα Ειρηνοδικεία πριν μερικές εβδομάδες, θα στηρίξει την ποινικοποίηση των διαμαρτυρόμενων;
Το επιχείρημα που συνοδεύει την τροπολογία είναι, όπως αναμενόταν, το «δημόσιο συμφέρον» κι επίσης, όπως το έχει θέσει ο κ.Κοντονής, το ότι όσοι εμποδίζουν πλειστηριασμούς αποτελούν τον «πολιορκητικό κριό των μεγάλων οφειλετών». Μια όμως που το ζήτημα των πλειστηριασμών συνδέεται επίσης από την κυβέρνηση με διασπορά «ψευδών ειδήσεων» από μερίδα του Τύπου, ας μιλήσουμε για πραγματικά fake news.
Στις 12 Δεκεμβρίου ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς, Χρήστος Μεγάλου, μίλησε στην εκπομπή Business Daily του BBC για το θέμα των πλειστηριασμών. Οι δηλώσεις του κ.Μεγάλου δημοσιεύτηκαν σήμερα από το Αθηναϊκό Πρακτορείο και αναπαράχθηκαν από πολλά ΜΜΕ. Ο τίτλος που επέλεξε το ΑΠΕ είναι: «Χ. Μεγάλου: Τα ακίνητα στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς δεν σχετίζονται με την α’ κατοικία». Το πρόβλημα είναι ότι ο επικεφαλής της Τράπεζας Πειραιώς δεν λέει ακριβώς αυτό.
Στη συνέντευξη του (που μπορείτε να ακούσετε εδώ), ο Χρήστος Μεγάλου λέει επί λέξει:
«Έχουμε συμφωνήσει με τις άλλες τράπεζες να περιορίσουμετον αριθμό των πραγματικά, πρώτων κατοικιών που βγαίνουν σε πλειστηριασμό».
Κάπως έτσι, διαψεύδονται όλες οι δεσμεύσεις Τσίπρα και άλλων κυβερνητικών στελεχών περί «πλήρους προστασίας της πρώτης κατοικίας» βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας. Μόλις προχθές, Δευτέρα, ο Τσίπρας καλούσε τους τραπεζίτες να «βγουν και να πουν την αλήθεια» για τους πλειστηριασμούς και την προστασία της πρώτης κατοικίας. Υπό μια κάποια έννοια, ο κ.Μεγάλου έκανε ακριβώς αυτό.
Το οξύμωρο είναι ότι αυτή η δήλωση συμπεριλαμβάνεται στις αναρτήσεις των ΜΜΕ που έχουν τίτλο ότι οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί δεν θα σχετίζονται με πρώτες κατοικίες:
Ο τίτλος που επέλεξαν ΑΠΕ και πληθώρα ΜΜΕ βασίζεται στην αμέσως επόμενη φράση του Χρήστου Μεγάλου, που όντως υποστηρίζει ότι «όλες οι περιουσίες που θα βγουν στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς δεν σχετίζονται με πρώτη κατοικία, αλλά αφορούν δάνεια εταιρειών ή μικρομεσαίων επιχειρήσεων». Ορισμένα ΜΜΕ έκαναν απλά copy paste το ΑΠΕ, ορισμένα, όπως η «Καθημερινή» έβαλαν τίτλο «συμφωνία τραπεζών για προστασία της πραγματικά πρώτης κατοικίας».
Κι εδώ όμως, υπάρχει μια σημαντική ανακρίβεια. Ο Μεγάλου αναφέρει επίσης και τις περιουσίες που έχουν δοθεί ως εγγυήσεις για τα επιχειρηματικά δάνεια. Κι επειδή οι απαντήσεις του είναι ομολογουμένως αρκετά ασαφείς, ο δημοσιογράφος του BBC στη συνέχεια τον ρωτάει ξεκάθαρα:
Οπότε βασικά αυτό που λέτε είναι ότι ένας μικρομεσαίος επιχειρηματίας, που έχει πάρει δάνειο με υποθήκη τη μοναδική του κατοικία για να μπορέσει να ξεκινήσει την επιχείρηση του και έπεσε έξω, θα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο να χάσει το σπίτι του;
Ο Μεγάλου εδώ, αρκείται να απαντήσει ότι «θα είμαστε αρκετά ευαίσθητοι σε αυτήν την κατάσταση, αλλά για να αποφύγουμε τον ηθικό κίνδυνο και για να μπορέσουμε να αποκαταστήσουμε την πιστωτική κουλτούρα στη χώρα, πρέπει να αναλάβουμε δράση» (στην «κοπτοραπτική» της συνέντευξης αυτή η δήλωση μεταφέρθηκε σε άλλο σημείο.)
Δηλαδή, σίγουρα δεν το αποκλείει και σίγουρα επίσης, αυτό που λέει σε συνδυασμό με τον απλό «περιορισμό των πραγματικά πρώτων κατοικιών που βγαίνουν σε πλειστηριασμό», δεν βγάζει ως τίτλο ότι «οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί δεν συνδέονται με πρώτες κατοικίες». Ουσιαστικά, το μόνο πράγμα που υποστηρίζει ξεκάθαρα ο Μεγάλου, είναι ότι οι πλειστηριασμοί στους οποιους προχωρούν οι τράπεζες θα αφορούν ενυπόθηκα επιχειρηματικά και όχι στεγαστικά δάνεια.
Το ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Πειραιώς δεν αναφέρει πουθενά την «προφορική συμφωνία κυβέρνησης – τραπεζών για προστασία ακινήτων αξίας μέχρι 300.000 ευρώ» δεν προκαλεί εντύπωση. Η «συμφωνία» αυτή δεν υπήρξε ποτέ, ήταν από την αρχή μία ψευδής είδηση, για κατευνασμό των αντιδράσεων (και δεν είναι καθόλου τυχαίο που αναφέρεται όλο και λιγότερο μέρα με τη μέρα).
Είναι ξεκάθαρο πλέον, μετά και την συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τις διοικήσεις των τραπεζών, αλλά και την παλαιότερη δήλωση του πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Νίκου Καραμούζη, το ποια ακίνητα θα βγουν στους 40.000 πλειστηριασμούς που σχεδιάζονται για την επόμενη διετία έχει αφεθεί μόνο στην «ευαισθησία» και τα σχέδια των τραπεζών. Και φυσικά, όλα τα παραπάνω αποτελούν απλά μία δημόσια τοποθέτηση ενός τραπεζικού στελέχους, η πραγματική κατάσταση, όπως έχει ήδη φανεί, θα είναι πολύ χειρότερη.
Το κερασάκι στην τούρτα όμως, εκτός του τρόπου αναπαραγωγής μερικών δηλώσεων, είναι η άποψη του Μεγάλου για ένα μεγάλο ζήτημα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία. Θα αναρωτηθεί εδώ ο αναγνώστης. Μήπως είναι η περικοπή μισθών, η ελαστική εργασία, η περικοπή των συντάξεων, το 1 εκατ. κατασχέσεων και τα νέα μέτρα που έρχονται; Φυσικά και όχι. Πρόβλημα, για την Πειραιώς, είναι η απώλεια της «πιστωτικής κουλτούρας» από την ελληνική κοινωνία
«Ένα από τα μεγάλα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία είναι ότι η πιστωτική κουλτούρα έχει χάσει την σημασία της. Οι τράπεζες ήταν πολύ πιο επιεικείς στην αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων στο μέσον της κρίσης, αλλά τώρα η Ελλάδα βγαίνει από την κρίση και την ύφεση.»
Εκτός του επιχειρήματος περί πιστωτικής κουλτούρας, που δείχνει ότι οι τραγελαφικές δηλώσεις για να δικαιολογηθούν μνημονιακά μέτρα δεν σταματούν ποτέ, εντύπωση προκαλεί και η παραδοχή ότι η «επιείκεια» των τραπεζών θα μειωθεί, καθώς η Ελλάδα «βγαίνει από την κρίση», ισχυρισμός που δεν συνάδει ακριβώς με την υπόσχεση παραπάνω περί «ευαισθησίας» όσον αφορά τις πρώτες κατοικίες.
Αθροιστικά, έχουμε να κάνουμε με δύο ομολογίες: Η κυβέρνηση χάνει κάθε κομμάτι αριστερου «φύλλου συκής» στο θέμα των πλειστηριασμών, επαναφέροντας σκοτεινές τακτικές πολιτικών διώξεων. Οι τράπεζες, από την άλλη, παραδέχονται ξανά ότι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας θα γίνονται, αλλά είναι «ευαίσθητες» και θα τους «περιορίσουν» (λες και κατά τα άλλα ο πλειστηριασμός περιουσίας μικρομεσαίων που καταστράφηκαν επι κρίσης είναι… δίκαιο και γίνεται πράξη). Κι επίσης, προειδοποιούν ότι θα είναι «λιγότερο επιεικείς». Τα στοιχεία για τους μνημονιακούς στόχους των πλειστηριασμών είναι αμείλικτα και καθώς η «βιομηχανία» τους οχυρώνεται και ποινικά, τα χειρότερα έρχονται.