Η Ελλάδα αποκτά πλέον το τρίτο της σπήλαιο με μήκος που ξεπερνά τα 10 χιλιόμετρα. Δίπλα στο Διρό, με την απαράμιλλη ομορφιά και την αρχαιολογική του σημασία, και τον Μααρά – το σπήλαιο των πηγών του ποταμού Αγγίτη, με τον μοναδικό υπόγειο ποταμό του – οι Στέρνες καταλαμβάνουν πλέον μια ξεχωριστή θέση στον χάρτη της ελληνικής σπηλαιολογίας. Το εντυπωσιακό βάθος, οι αμέτρητες ανεξερεύνητες στοές και η υψηλή επιστημονική αξία του σπηλαίου αναδεικνύουν τον πλούτο και την ποικιλία της υπόγειας κληρονομιάς της χώρας, ενώ παράλληλα αποτυπώνουν την αφοσίωση και την επιμονή των σπηλαιολόγων που συνεχίζουν να διευρύνουν τα όρια της εξερεύνησης.
Η φάση πεδίου της φετινής αποστολής στις Στέρνες, η οποία διοργανώθηκε από τον Σπηλαιολογικό Όμιλο Κρήτης (ΣΠ.Ο.Κ.), ολοκληρώθηκε με επιτυχία πριν από λίγες εβδομάδες. Βρισκόμαστε μόλις στην αρχή της προετοιμασίας της πλήρους αναφοράς και, παρότι αναμένουμε ότι η διαδικασία θα διαρκέσει ακόμη αρκετές εβδομάδες καθώς υπάρχουν πολλά δεδομένα προς καταχώρηση και ερμηνεία, κατανοούμε ότι οι ρυθμοί πληροφόρησης στην εποχή των κοινωνικών δικτύων καθιστούν αναγκαία τη δημοσίευση ορισμένων αποτελεσμάτων νωρίτερα.
Οι σπηλαιολόγοι του ΣΠ.Ο.Κ. διοργανώνουν ετήσιες αποστολές στο σπήλαιο των Στερνών από το 2017, συνεχίζοντας το έργο του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Αθλητικού Συλλόγου (Σ.ΕΛ.Α.Σ.), ο οποίος πραγματοποίησε αποστολές το 2005 και την περίοδο 2009–2012. Με τη σειρά τους, αυτές οι αποστολές υπήρξαν οι πρώτες επισκέψεις στο σπήλαιο μετά την αρχική εξερεύνηση της περιοχής από το Groupe Spéléo d’Orsay το 1988, το οποίο ανακάλυψε το σπήλαιο και πραγματοποίησε την πρώτη καταγεγραμμένη εξερεύνηση των Στερνών κατά την περίοδο 1990–1992.
Παρακάτω παρουσιάζουμε μια περίληψη των δραστηριοτήτων και των αποτελεσμάτων της αποστολής του 2025, ενώ θα ακολουθήσει και ένας πληρέστερος απολογισμός σε εύθετο χρόνο.
Εξερεύνηση των Στερνών
Στις αρχές του έτους, το μήκος των εξερευνημένων τμημάτων του σπηλαίου Στερνών ανερχόταν σε σχεδόν 8 χιλιόμετρα. Η μορφολογία αυτού του εκτεταμένου δικτύου απαιτεί την εγκατάσταση υπόγειων κατασκηνώσεων (Μπιβουάκ) σε επιλεγμένα σημεία μέσα στο σπήλαιο, ώστε οι σπηλαιολόγοι να μπορούν να διανυκτερεύουν και να ξεκινούν την επόμενη ημέρα όσο το δυνατόν πιο κοντά στις περιοχές προς εξερεύνηση.
Φέτος, η αποστολή έστησε τρία ενεργά Μπιβουάκ, το καθένα εξοπλισμένο ώστε να φιλοξενεί άνετα τέσσερις σπηλαιολόγους (και περισσότερους σε περίπτωση ανάγκης). Είναι η πρώτη φορά σε ελληνική σπηλαιολογική εξερεύνηση που στήνονται τρία Μπιβουάκ. Το Μπιβουάκ 1 βρίσκεται στα –517 μέτρα (περίπου 3–4 ώρες από την επιφάνεια), το Μπιβουάκ 2 στα –565 μέτρα στο ConCrete Canyon (περίπου 5–6 ώρες από την επιφάνεια) και το Μπιβουάκ 3 περίπου στα –560 μέτρα στην Πανδώρα (περίπου 8 ώρες από την επιφάνεια). Το Μπιβουάκ 1 συνδέθηκε με την κατασκήνωση βάσης μέσω ενσύρματου τηλεφώνου, το οποίο φτάνει σε απόσταση 45 λεπτών και από τα δύο άλλα Μπιβουάκ. Το πρώτο Μπιβουάκ στήθηκε και εφοδιάστηκε κατά την προαποστολή στις αρχές Αυγούστου, ενώ τα άλλα δύο εγκαταστάθηκαν κατά τη διάρκεια της κύριας αποστολής, που ξεκίνησε στις 23 Αυγούστου.
Οι μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των σημείων εξερεύνησης και η συχνά δαιδαλώδης φύση του σπηλαίου μας οδήγησαν στη σήμανση των διαδρομών με ενδείξεις κατεύθυνσης και απόστασης για τη διευκόλυνση της κίνησης. Αυτή η μη εξερευνητική, αλλά απαραίτητη, εργασία υλοποιήθηκε τις πρώτες ημέρες της αποστολής, όπως και η εγκατάσταση και υποστήριξη των Μπιβουάκ, καθώς και η τοποθέτηση του ενσύρματου τηλεφώνου σε σημείο κοντά στα Μπιβουάκ 2 και 3. Οι εργασίες αυτές πραγματοποιήθηκαν από μέλη της αποστολής που είχαν λιγότερες ευκαιρίες για εξερεύνηση προς όφελος όλης της ομάδας, καθιστώντας την αποστολή μια πραγματικά συλλογική προσπάθεια….
Η φετινή εξερεύνηση επικεντρώθηκε στις ακόλουθες περιοχές του σπηλαίου:
α) στο ConCrete Canyon: ο ενεργός μαίανδρος που φέρνει νερό από τα ανατολικά και κυλάει κάτω από την κοιλάδα της Λαγκονιάς. Η εξερεύνηση προχώρησε προς τα ανατολικά και περιλάμβανε πολλές διακλαδώσεις. Από τις πολυάριθμες τεχνητές αναρριχήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε αυτή την περιοχή, δύο ξεχωρίζουν. Η πρώτη είναι μια ανάβαση 60 μέτρων στο τέλος του ConCrete Canyon North που συνεχίζει προς τα πάνω χωρίς ορατό τέλος, η δεύτερη είναι μια μικρότερη ανάβαση στη συμβολή των δύο κλάδων του ConCrete Canyon (North και South) που έδωσε πρόσβαση σε παλιές ανενεργές γαλαρίες πάνω από τον ενεργό μαίανδρο που έχει εξερευνηθεί μέχρι σήμερα.
β) στον Λαβύρινθο: μια ιδιαίτερα πολύπλοκη περιοχή που ξεκινά από τη Γαία, την τελική αίθουσα της περσινής εξερεύνησης στα δυτικά του σπηλαίου. Η εξερεύνηση συνεχίστηκε με τεχνητές αναρριχήσεις σε διάφορα σημεία από διαδοχικές ομάδες. Το νέο βαθύτερο σημείο του σπηλαίου καταγράφηκε σε ένα από αυτά τα σημεία, ενώ την τελευταία ημέρα εξερευνήθηκε ένα πολλά υποσχόμενο τμήμα, προσβάσιμο μετά από τεχνητή αναρρίχηση, από το οποίο ανεβαίνει μεγάλο πηγάδι που οδηγεί σε ανηφορικό παράθυρο. Ερευνήθηκε επίσης μια εκτεταμένη γαλαρία που κατευθύνεται προς τα νότια και στη συνέχεια στρέφεται βορειοανατολικά προς το ConCrete Canyon.
γ) ανενεργές γαλαρίες που διακλαδίζονται από τον ποταμό Ιχώρ: οι δύο κύριες στοές που εξερευνήθηκαν και χαρτογραφήθηκαν από τα βόρεια του ποταμού Ιχώρ ονομάστηκαν στη συνέχεια “Λάρα” και “Μάρκος”, από τα σκυλιά της κατασκήνωσης. Και οι δύο γαλαρίες εξερευνήθηκαν πλήρως και κατέληγαν είτε σε ανηφορικά σιφόνια, είτε σε αναρριχήσεις χωρίς ιδιαίτερη προοπτική, είτε επανασυνδέονταν με ήδη γνωστά τμήματα του σπηλαίου.
δ) First Light: ο βόρειος κλάδος του σπηλαίου, μια ανενεργή γαλαρία με κατεύθυνση από ανατολή προς δύση, πλούσια σε αραγωνιτικά σπηλαιοθέματα. Η υπόθεση ότι υπήρχε ενεργό ρεύμα κάτω από αυτή τη γαλαρία διερευνήθηκε και επιβεβαιώθηκε: ανακαλύφθηκε ενεργός μαίανδρος με νερό που ρέει νότια, πιθανόν τροφοδοτώντας τα σιφόνια που εντοπίστηκαν στην Πανδώρα / στο Ιχώρ και τις γαλαρίες Λάρα και Μάρκος.
Συνολικά, φέτος εξερευνήθηκαν και χαρτογραφήθηκαν περισσότερα από 2.700 μέτρα σπηλαίου σε μέχρι πρόσφατα άγνωστες περιοχές. Επιπλέον, 680 μέτρα χαρτογραφήθηκαν εκ νέου είτε για βελτίωση της αποτύπωσης είτε για αντικατάσταση της παλαιάς χαρτογράφησης σε χαρτί με ψηφιακή καταγραφή. Το συνολικό μήκος του εξερευνημένου και χαρτογραφημένου σπηλαίου υπερβαίνει πλέον τα 10 χιλιόμετρα (10.741μ). Τα σημαντικά αυτά αποτελέσματα οφείλονται στην υπομονή και την ευσυνειδησία των σπηλαιολόγων που ανέλαβαν την εξερεύνηση και τη χαρτογράφηση φέτος. Τα τρία Μπιβουάκ υποστήριξαν συνολικά πάνω από 110 διανυκτερεύσεις μέσα στο σπήλαιο και συνέβαλαν καθοριστικά στην εκτεταμένη εξερεύνηση, ενώ ο πολύ μεγάλος αριθμός τεχνητών αναρριχήσεων ήταν επίσης κομβικός για την επιτυχία της αποστολής.
Επιφανειακή έρευνα
Όσοι δεν βρίσκονταν μέσα στις Στέρνες δεν έμεναν αδρανείς. Τα μέλη της αποστολής εργάστηκαν μεθοδικά και συστηματικά στην επιφανειακή έρευνα, συμβάλλοντας σημαντικά στην κατανόηση του καρστικού τοπίου που εκτείνεται μεταξύ των κορυφών Στέρνες, Πάχνες, Τροχάρης και Κακόβολη. Η επιφανειακή έρευνα επικεντρώθηκε φέτος σε τρεις στόχους: (επαν)εξερεύνηση και μελέτη συγκεκριμένων σπηλαίων, στοχευμένη επιφανειακή έρευνα και γενικότερη επιφανειακή καταγραφή.
Όσον αφορά τη στοχευμένη επιφανειακή έρευνα, οι ομάδες εξερεύνησαν και κατέγραψαν γνωστές και νέες εισόδους σπηλαίων σε επιλεγμένες περιοχές που τα μέλη της αποστολής είχαν εντοπίσει ως ενδιαφέρουσες, βάσει προκαταρκτικών μελετών γεωλογικών χαρακτηριστικών.
Αυτό οδήγησε στον εντοπισμό και την εξερεύνηση ενός σπηλαίου από το οποίο προέρχεται πολύ ψυχρός αέρας (3,8°C), υποδηλώνοντας πιθανή σύνδεση με το υπόγειο σύστημα 300–400 μέτρα χαμηλότερα. Ένα άλλο σπήλαιο εξερευνήθηκε και χαρτογραφήθηκε μέχρι τα –60 μέτρα, ενώ εντοπίστηκαν και νέες είσοδοι σε άλλα ενδιαφέροντα σημεία πάνω από το ConCrete Canyon.
Η γενικότερη επιφανειακή έρευνα οργανώθηκε γύρω από γνωστές εισόδους που αναφέρονται σε παλαιότερες αποστολές. Η εργασία αυτή οδήγησε στη συλλογή και αξιολόγηση πληροφοριών για περισσότερες από 20 εισόδους, για τις οποίες, πέραν της τοποθεσίας τους, δεν υπήρχαν καθόλου διαθέσιμα στοιχεία. Μέσα σε έναν χρόνο δουλειάς, τα μέλη της αποστολής έχουν καταγράψει δεδομένα για πάνω από το 10% των γνωστών εισόδων της περιοχής ενδιαφέροντος. Το έργο της επιφανειακής έρευνας θα καταγραφεί και θα παρουσιαστεί στην ελληνική σπηλαιολογική κοινότητα ως μελέτη περίπτωσης, με στόχο να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου και χρηστικού “κτηματολογίου” ελληνικών σπηλαίων, κάτι που θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο τόσο για τη σπηλαιολογική κοινότητα όσο και για τις αρμόδιες αρχές.
Τέλος, τα δύο μεγάλα σπήλαια της αποστολής εκτός των Στερνών, το Τριπλοτάφκι και η Βομβοσπηλιά, ερευνήθηκαν εντατικά φέτος. Η Βομβοσπηλιά (LB01 / LA13) ήταν γνωστή ότι κατέληγε σε χιονούρα, σύμφωνα με τη μοναδική διαθέσιμη χαρτογράφηση. Το 2009 και το 2010, η αποστολή του ΣΕΛΑΣ είχε επιβεβαιώσει ότι η κατάσταση παρέμενε ίδια. Φέτος όμως, καθώς η χιονούρα απουσίαζε, η ομάδα κατάφερε να συνεχίσει βαθύτερα, φθάνοντας σε βάθος –139 μέτρων (ενώ η χαρτογράφηση του SUSS, βαθμού 3 B.C.R.A., κατέληγε στα –125 μέτρα). Η περαιτέρω συνέχιση απαιτεί διεύρυνση του τελικού στενού μαιάνδρου. Ίσως να μην αποτελέσει άμεσο στόχο της επόμενης αποστολής, ωστόσο το σπήλαιο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς η κατακόρυφη ανάπτυξή του βρίσκεται πάνω σε γεωλογικό ρήγμα ορατό ακόμη και σε δορυφορικές εικόνες.
Η εξερεύνηση στο Τριπλοτάφκι (LX04 / 11003) συνεχίστηκε πέρα από το περσινό τέρμα στα –140 μέτρα. Το σπήλαιο βρίσκεται πλέον στα –200 μέτρα (χαρτογραφημένα) και συνεχίζει, με την εξερεύνηση να διακόπτεται λόγω έλλειψης χρόνου και εξοπλισμού. Το Τριπλοτάφκι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ενδέχεται να αποτελέσει “ευκολότερη” είσοδο στο σπήλαιο των Στερνών, εφόσον η εξερεύνηση σε μεγαλύτερο βάθος επιβεβαιώσει σχετική σύνδεση.
Επιστήμη
Η εξερεύνηση σπηλαίων φέρνει κοντά επιστήμονες και κυρίως πολίτες–επιστήμονες με
ενδιαφέροντα σε ποικίλους κλάδους. Η φετινή αποστολή συγκέντρωσε, και πάλι, σπηλαιοεξερευνητές με περιέργεια και ενδιαφέρον για διαφορετικές πτυχές του φυσικού πλούτου των Λευκών Ορέων, με αποτέλεσμα τη συλλογή χρήσιμων δεδομένων για άλλους ερευνητές.
- Μετρήσεις γεωλογικών χαρακτηριστικών ρηγμάτων που εντοπίζονται στα τρία υπό μελέτη σπήλαια πραγματοποιήθηκαν με τις δύο γεωλογικές πυξίδες της αποστολής. Οι μετρήσεις αυτές έλαβαν χώρα σε πολλά σημεία στις Στέρνες, στην τελευταία σειρά πηγαδιών στο Τριπλοταφκι, στο ρήγμα της Βομβοσπηλιάς, καθώς και σε διάφορες επιφανειακές θέσεις.
- Μετρήσεις της θερμοκρασίας του αέρα πραγματοποιήθηκαν με επιστημονικά θερμόμετρα ακρίβειας δεύτερου δεκαδικού ψηφίου, τόσο στις Στέρνες όσο και αλλού. Η θερμοκρασία του αέρα στο εσωτερικό των σπηλαίων μπορεί να ενισχύσει άλλες πληροφορίες που συλλέγονται με διαφορετικές μεθόδους, συμβάλλοντας στην εξαγωγή συμπερασμάτων για τη μορφολογία τους και ιδίως για την πιθανή ύπαρξη ανεξερεύνητων τμημάτων. Πέρα από τα φορητά θερμόμετρα, τα μέλη της αποστολής συνέλεξαν δεδομένα από τους τρεις καταγραφείς tinytag που είναι εγκατεστημένοι στο σπήλαιο από το Οι καταγραφείς αυτοί ανήκουν στο ερευνητικό έργο «Palaeolus», με το οποίο συνεργάζεται η αποστολή. Τα δεδομένα του 2024 έχουν ήδη δώσει ενδιαφέροντα αποτελέσματα, ενώ αναμένουμε ότι και τα φετινά θα ενισχύσουν περαιτέρω την κατανόηση του σπηλαίου. Προσδοκία μας είναι να επεκταθεί το δίκτυο αισθητήρων με την εγκατάσταση πρόσθετων συσκευών στο μέλλον..
- Η συνεργασία με το έργο Life Grecabat του Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών (ΙΝΣΠΕΕ) και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης (ΜΦΙΚ) οδήγησε στην τοποθέτηση τριών επιπλέον αισθητήρων/καταγραφέων στο σπήλαιο. Τοποθετήθηκε αισθητήρας ανέμου Trogloair στο παρακλάδι Beautiful Rosa, προκειμένου να καταγράφεται η ταχύτητα και η κατεύθυνση του αέρα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, καθώς φαίνεται ότι εκεί συγκλίνει σημαντικός όγκος αέρα από όλο το σπήλαιο. Επιπλέον, το έργο Life Grecabat παρείχε δύο συσκευές Troglowater για την καταγραφή της αγωγιμότητας και της θερμοκρασίας του νερού στο Ιχώρ και στο ConCrete Canyon.
- Η ομάδα κρατούσε επίσης φορητούς αισθητήρες pH και αγωγιμότητας, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για μετρήσεις στο ConCrete Canyon, με ενδιαφέροντα αποτελέσματα: το νερό εμφανίζεται πιο βασικό από το αναμενόμενο. Παράλληλα, συλλέχθηκαν δείγματα νερού, τα οποία θα παραδοθούν στο έργο IGCP 715 «Μια νέα προσέγγιση καρστικής μοντελοποίησης κατά μήκος διαφορετικών τεκτονικών επαφών», ώστε να συμβάλουν στη μελέτη της επώθησης των Παχνών (Pachnes Thrust). Πρόκειται για ένα γεωλογικό φαινόμενο που έχει προταθεί από την ερευνητική ομάδα του IGCP 715, για να ερμηνεύσει συγκεκριμένα ευρήματα τόσο στην επιφάνεια όσο και στο εσωτερικό του σπηλαίου. Δεδομένα από προηγούμενες αποστολές έχουν ήδη αξιοποιηθεί για την τεκμηρίωση αυτής της υπόθεσης.
- Ένας ανιχνευτής ραδονίου εγκαταστάθηκε τόσο στο Μπιβουάκ 1 όσο και στο Μπιβουάκ 3, με στόχο την εκτίμηση της συγκέντρωσης ραδονίου στο εσωτερικό του σπηλαίου. Πρόσθετες μετρήσεις λήφθηκαν σε άλλα σημεία, εντός και εκτός σπηλαίου, για σκοπούς σύγκρισης. Τα έως τώρα δεδομένα υποδεικνύουν ότι θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η πραγματοποίηση μακροχρόνιων μετρήσεων.
- Τέλος, στο πλαίσιο της προσπάθειας κατανόησης των οικοσυστημάτων που αναπτύσσονται στο ιδιαίτερα φτωχό σε οργανικό άνθρακα περιβάλλον των σπηλαίων της
«υψηλής ερήμου» των Λευκών Ορέων, η αποστολή τοποθέτησε παγίδες για ασπόνδυλα στις Στέρνες και συνέλεξε επιπλέον δείγματα με το χέρι τόσο εκεί όσο και στη Βομβοσπηλιά. Τα δείγματα θα μεταφερθούν για μελέτη στο Ηράκλειο. Οι παγίδες στις Στέρνες είχαν ως δόλωμα διάφορες δύσοσμες ουσίες, αλλά φαίνεται ότι τελικά βγήκαν σχεδόν άδειες. Παρόλα αυτά, απαιτείται περαιτέρω εξέταση, σε περίπτωση που συλλέχθηκαν μικροσκοπικά δείγματα μη ορατά επί τόπου. Αντιθέτως, η χειρωνακτική συλλογή είχε σημαντική επιτυχία, με αρκετά δείγματα αραχνιδίων, κολεόπτερων και ισόποδων τόσο στις Στέρνες όσο και στη Βομβοσπηλιά. Επιπλέον, συλλέχθηκαν και ορισμένες γερανόμυγες (Tipula) και τριχόπτερα (Trichoptera), οι οποίες φαίνεται πως παρεξέκλιναν σοβαρά από τη συνηθισμένη τους πορεία, καθώς εντοπίστηκαν στα –500 και –135 μέτρα αντίστοιχα στις Στέρνες.
Η ομάδα
Όλα τα παραπάνω κατέστησαν δυνατά χάρη στη συνεχή και επίπονη δουλειά της ομάδας εθελοντών του ΣΠ.Ο.Κ. και των άλλων σπηλαιολογικών συλλόγων της Κρήτης. Πολλοί από όσους προσφέρουν τον χρόνο και την προσπάθειά τους το κάνουν χωρίς καν να πατήσουν το πόδι τους στα Λευκά Όρη μαζί μας. Η υποστήριξη όλων των συλλόγων της Κρήτης υπήρξε, για ακόμη μία χρονιά, καθοριστικής σημασίας. Πολύτιμη ήταν η συμβολή της σπηλαιολογικής ομάδας του ΕΟΣ Χανίων στα δυτικά, του τοπικού τμήματος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας στο Ρέθυμνο και του ΦΟΡΣ Σητείας στα ανατολικά της Κρήτης. Οι σύλλογοι αυτοί συνεισέφεραν τόσο με εθελοντική εργασία όσο και με εξοπλισμό.
Από την πρώτη χρονιά που ο ΣΠ.Ο.Κ. ανέλαβε τη διοργάνωση της αποστολής, περισσότεροι από 160 άνθρωποι έχουν συμμετάσχει, ο καθένας από τους οποίους πρόσθεσε το δικό του λιθαράκι στην πρόοδο της εξερεύνησης. Φέτος, όπως και πέρυσι, μας συνόδευσε ο Jef Gaucher, επικεφαλής των αποστολών 1990–1992 και πρώτος χαρτογράφος του σπηλαίου. Την αποστολή επισκέφθηκε επίσης ο Κώστας Αδαμόπουλος, ο οποίος είχε συντονίσει τις αποστολές του ΣΕΛΑΣ το 2005 και την περίοδο 2009–2012.
Η αποστολή υποστηρίχθηκε από διαδοχικές δημοτικές αρχές των Σφακίων από το 2017. Φέτος, για πρώτη φορά, ο Δήμαρχος Σφακίων επισκέφθηκε την κατασκήνωση βάσης και την είσοδο του σπηλαίου. Η παρουσία του υπογραμμίζει τη διαχρονική στήριξη του Δήμου και το ενδιαφέρον του για την επιτυχία της αποστολής. Μαζί με τον αντιδήμαρχο και δύο δημοτικούς συμβούλους, ο Δήμαρχος Σφακίων, κ. Ιωάννης Ζερβός, εξέφρασε το σταθερό ενδιαφέρον του Δημοτικού Συμβουλίου και των δημοτών για τη συνέχιση και την επιτυχή έκβαση των μελλοντικών προσπαθειών.
Μέχρι σήμερα, ο Δήμος έχει στηρίξει την αποστολή παρέχοντας τις απαραίτητες μεταφορές από την Ανώπολη προς την κατασκήνωση βάσης, ένα έργο που εκτελούν εδώ και χρόνια οι αδελφοί Γλυμενάκη. Η αδελφή τους, Γεωργία, έχει επίσης στηρίξει την αποστολή με αρτοσκευάσματα· φέτος, μάλιστα, επισκέφθηκε για πρώτη φορά η ίδια την κατασκήνωση βάσης για να μας προσφέρει μια εξαιρετική πορτοκαλόπιτα (μεταξύ άλλων). Ο Σφακιανός Φούρνος του Γ. Ορφανουδάκη συνεχίζει επίσης, αδιάλειπτα από την πρώτη αποστολή, να μας προμηθεύει με αρτοσκευάσματα.
Χορηγοί
Εκτός από τον Δήμο Σφακίων, η φετινή αποστολή κατάφερε να εξασφαλίσει την υποστήριξη μιας σειράς σημαντικών χορηγών και υποστηρικτών, οι οποίοι συνέβαλαν ο καθένας με τον τρόπο του στις προσπάθειές μας. Σε αυτούς περιλαμβάνονται: το CDC (σπηλαιολογικός εξοπλισμός), η Creta Farms (προϊόντα καθημερινής διατροφής), οι Αφοί Γιαννακάκη (εργαλεία), οι Αφοί Ζουμπουλάκη (γκάζι), η Cretan Bites (μπάρες δημητριακών και σνακ), η El Sabor (τορτίγιες), η Fresh Snack (κρουασάν και άλλα σνακ), το Mountainclub (σπηλαιολογικός εξοπλισμός), καθώς και η Χαλκιαδάκης Α.Ε. (τρόφιμα). Και, φυσικά, η Avax Computer Applications στα Χανιά, η οποία μας παρείχε πρόσβαση στον έξω κόσμο μέσω δορυφορικής διαδικτυακής σύνδεσης.
Τα μέλη της αποστολής από τις ΗΠΑ εξασφάλισαν επίσης επιχορήγηση από την NSS (την σπηλαιολογική ομοσπονδία τους), η οποία αξιοποιήθηκε για την αγορά των υπνόσακων και των υποστρωμάτων του τρίτου Μπιβουάκ. Επιπλέον, μέλη της αποστολής δώρισαν δύο ηλιακούς συλλέκτες με μπαταρία και μετατροπέα, επιτρέποντας στην αποστολή να απολαμβάνει καθαρή ηλεκτρική ενέργεια για τη φόρτιση μπαταριών, τη λειτουργία του δορυφορικού συστήματος και ακόμη και για την προβολή διαφανειών και ταινίας την τελευταία βραδιά, με τη χρήση προτζέκτορα στην κατασκήνωση. Ευγνωμονούμε επίσης την αποστολή Γουργούθακας–Λιοντάρι 2025, η οποία μας δάνεισε τις ενσύρματες τηλεφωνικές συσκευές της και προσέφερε τρόφιμα.
Τέλος, εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας στις τοπικές επιχειρήσεις που υποστήριξαν την αποστολή με δωρεές: ΦΡΑΓΚΙΟΥΔΑΚΗΣ ΓΙΩΤΙΝΓΚ Ν.Ε.Π.Α., FIBREMAX, Κ.Κ. ΣΗΦΑΚΗΣ Α.Ε., AIOLOS CRUISES και ΚΑΝΑΚΑΚΗΣ Μ. ΣΙΑ Ο.Ε.
Ο Σπηλαιολογικός Όμιλος Κρήτης – ΣΠ.Ο.Κ.
Ο ΣΠ.Ο.Κ. ιδρύθηκε το 1999 από σπηλαιολόγους με σκοπό την εξερεύνηση και την προστασία των σπηλαίων και του καρστ της Κρήτης, καθώς και του ευρύτερου φυσικού περιβάλλοντος. Πέρα από τον τακτικό κύκλο εκδηλώσεων, αποστολών και εκπαιδευτικών σεμιναρίων για αρχάριους, ο σύλλογος διοργανώνει από το 2017 τακτικές διεθνείς αποστολές στο σπήλαιο Στερνών. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αποστολή ή τον ΣΠ.Ο.Κ., μπορείτε να επικοινωνήσετε στο info@spok.gr ή το sternes-expe@spok.gr.
