Ένα νέο “φιλικό προς τους ανηλίκους” δωμάτιο για παιδιά-μάρτυρες ή θύματα ενδοοικογενειακής βίας εγκαινιάστηκε σήμερα, Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2025, στη Διεύθυνση Αστυνομίας Χανίων, στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.

Με πρωτοβουλία της Αστυνομικής Διεύθυνσης δημιουργήθηκε ένας ασφαλής, υποστηρικτικός χώρος για παιδιά που χρειάζεται να παραμείνουν προσωρινά στην αστυνομία έως την εξέτασή τους από ειδικούς.

Ένα περιβάλλον ασφάλειας και στήριξης για τα παιδιά

Κατά την παρουσίαση του νέου χώρου, ο Διευθυντής Αστυνομίας Χανίων, Ταξίαρχος Κανέλλος Νικολάου, τόνισε ότι η δημιουργία ενός τέτοιου δωματίου αποτελεί «ιδιαίτερη μέριμνα» για την προστασία των ανηλίκων κατά την παραμονή τους στις αστυνομικές υπηρεσίες στο πλαίσιο διερεύνησης περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας.

Υπενθύμισε ότι η 25η Νοεμβρίου καθιερώθηκε το 1999 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ως ημέρα δράσης και ευαισθητοποίησης για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών παγκοσμίως.

Οι ρίζες της έμφυλης βίας και οι καταστροφικές της συνέπειες

Ο Ταξίαρχος Νικολάου ανέδειξε το βαθύτερο κοινωνικό υπόβαθρο της έμφυλης βίας, επισημαίνοντας ότι στηρίζεται στη μη αναγνώριση της ισότητας των δύο φύλων και στην έλλειψη σεβασμού προς τις γυναίκες από μέρος της κοινωνίας.

«Με τα στερεότυπα του δυνατού και ισχυρού άντρα, της αδύναμης, ανίσχυρης και άβουλης γυναίκας, έχουν μεγαλώσει οι προηγούμενες γενιές…»

Όπως εξήγησε, αυτή η παρωχημένη αντίληψη εξακολουθεί να οδηγεί σε κακοποιητικές συμπεριφορές, ακόμη και σε γυναικοκτονίες:

«Ο θύτης ως υπερασπιστική γραμμή αναφέρει ότι ήταν μία κακιά στιγμή, ότι την υπεραγαπούσε και τη λάτρευε… θεωρεί ότι η δική του ζωή αξίζει περισσότερο απ’ τη ζωή του θύματος.»

Τα παιδιά: μάρτυρες, θύματα και φορείς τραύματος

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο βίωμα των παιδιών που μεγαλώνουν σε περιβάλλον ενδοοικογενειακής βίας:

«Σε αυτές τις καταστάσεις… τα παιδιά βιώνουν και μεγαλώνουν μέσα στη βία.»

Ο Ταξίαρχος περιέγραψε τη βαθιά επίδραση στις παιδικές ψυχές:

«Το παιδί μάρτυρας περιγράφει… ότι νιώθει μοναξιά, ότι είναι δυστυχισμένο, ότι κλείνεται στον εαυτό του… παρακαλάει τον μπαμπά να σταματήσει να χτυπάει τη μαμά του.»

Αναφέρθηκε και σε προσωπική εμπειρία του ως νέος αξιωματικός το 1999, όταν είχε αντικρίσει ένα τρομαγμένο κορίτσι τεσσάρων ετών στο προθάλαμο αστυνομικού τμήματος στην Αθήνα:

«Αυτές οι στιγμές παραμονής των παιδιών στα αστυνομικά τμήματα είναι στιγμές χαραγμένες στην ψυχή μας.»

Η αστυνομία στην πρώτη γραμμή — προκλήσεις και ανάγκες

Όπως εξήγησε ο Διευθυντής, οι αστυνομικοί είναι οι πρώτοι που ανταποκρίνονται στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Μετά τη διασφάλιση της προστασίας του θύματος και τη σύλληψη του δράστη, οφείλουν να σχηματίσουν τη δικογραφία, η οποία περιλαμβάνει και τις καταθέσεις των ανήλικων μαρτύρων, όπως ορίζει ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας.

Ωστόσο, μέχρι να φτάσει ειδικός ψυχολόγος, τα παιδιά χρειάζεται συχνά να παραμένουν για αρκετές ώρες σε τμήματα που δεν είναι σχεδιασμένα για αυτά:

«Δυστυχώς αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα…»

Νομικό και επιχειρησιακό πλαίσιο κατά της ενδοοικογενειακής βίας

Ο Ταξίαρχος αναφέρθηκε στις νομοθετικές αλλαγές των τελευταίων ετών (Ν. 3500/2006, Ν. 5090/2024, Ν. 5172/2025) και στη δημιουργία εξειδικευμένων Γραφείων Ενδοοικογενειακής Βίας σε όλη τη χώρα.

Επεσήμανε παράλληλα ότι η ΕΛ.ΑΣ. έχει αναπτύξει νέα εργαλεία, όπως εφαρμογές (B.I.C. Battle, Safe Youth) και «safe houses», ενώ επενδύει στην εκπαίδευση προσωπικού.

«Η Ελληνική Αστυνομία… διαθέτει βαθιά ανθρώπινη και ευαίσθητη πλευρά… Αυτή η ευαισθησία αποκαλύπτεται πλήρως, ειδικά όταν πρόκειται για παιδιά.»

Το νέο δωμάτιο στα Χανιά: Ένα καταφύγιο για τα πιο ευάλωτα θύματα

Η παρουσίαση της νέας δομής αποτέλεσε σημείο αναφοράς στη σημερινή εκδήλωση:

«Παρουσιάζουμε μία ουσιαστική πρωτοβουλία… τη δημιουργία ενός ειδικά διαμορφωμένου δωματίου για την ολιγόωρη φιλοξενία παιδιών…»

Ο χώρος σχεδιάστηκε από αστυνομικούς, με μοναδικό στόχο να προσφέρει στα παιδιά αίσθημα ασφάλειας και ηρεμίας.

«Σε στιγμές μεγάλης έντασης και φόρτισης προσφέρει ένα περιβάλλον όπου ένα παιδί μπορεί να αισθανθεί ότι προστατεύεται… ότι υπάρχουν άνθρωποι που στέκονται δίπλα του.»

Για τις γυναίκες–θύματα, η ύπαρξη αυτού του χώρου αποτελεί κρίσιμο στήριγμα:

«Τα παιδιά σας θα είναι ασφαλή. Μπορείτε να κάνετε το επόμενο βήμα… να πει μια γυναίκα: “Φτάνει πια, θα μιλήσω”.»

Πέρα από μια νέα υποδομή — ένα κοινωνικό μήνυμα

Ο Ταξίαρχος Νικολάου τόνισε ότι η νέα δομή είναι πάνω απ’ όλα μήνυμα κοινωνικής ευαισθησίας και ευθύνης:

«Είναι ένα μήνυμα ότι τα παιδιά είναι στο επίκεντρο, ότι η κοινωνία μας δεν θα αφήσει καμία γυναίκα μόνη, ότι η αστυνομία στέκεται δίπλα σε όσους ζητούν βοήθεια…»

Υπογράμμισε ότι η αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας απαιτεί συντονισμένη δράση:

«Μόνο μέσα από τη συνεργασία όλων… θα πραγματοποιηθεί η μείωση των περιστατικών βίας.»

Η ανάγκη για βαθιές κοινωνικές αλλαγές

Η ομιλία έκλεισε με κάλεσμα προς την κοινωνία να αντιμετωπίσει ριζικά το φαινόμενο:

«Η εκπαίδευση των νέων… και η ευαισθητοποίηση του κοινού… θα μεταβάλλουν ριζικά τις κοινωνικές αντιλήψεις και θα εξαφανίσουν την όποια ανεκτικότητα στη βία.»

Και με ένα μήνυμα ελπίδας:

«Για μία κοινωνία που δεν ανέχεται τη βία. Για μία κοινωνία που δίνει χώρο στο παιδί για να νιώσει ξανά ασφαλές. Για μία κοινωνία όπου κάθε γυναίκα ξέρει ότι μπορεί να μιλήσει και να ακουστεί.»

Το μήνυμα του Αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ.: «Η μάχη κατά της βίας είναι καθημερινή ευθύνη»

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του νέου χώρου στα Χανιά, διαβάστηκε το επίσημο μήνυμα του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, Αντιστρατήγου Δημήτρη Μάλλιου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Ένα μήνυμα που λειτουργεί τόσο ως απολογισμός των δράσεων της ΕΛ.ΑΣ. όσο και ως υπενθύμιση της διαρκούς ευθύνης απέναντι στα θύματα.

Ο Αντιστράτηγος ξεκίνησε υπογραμμίζοντας τον ουσιαστικό χαρακτήρα της ημέρας:

«Η 25η Νοεμβρίου δεν είναι απλώς μια συμβολική μέρα. Είναι μια ευκαιρία να σταθούμε απέναντι στο έργο που έχουμε επιτελέσει και κυρίως απέναντι στην ευθύνη που συνεχίζουμε να φέρουμε.»

Τόνισε ότι η βία κατά των γυναικών παραμένει μια «σκληρή πραγματικότητα» που απαιτεί καθημερινή εγρήγορση, συστηματική δράση και αταλάντευτη προσήλωση στις θεμελιώδεις αξίες του σεβασμού, της αξιοπρέπειας και της ισότητας.

Η στρατηγική της ΕΛ.ΑΣ. και τα μετρήσιμα αποτελέσματα

Ο Αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. παρουσίασε τον σχεδιασμό της Ελληνικής Αστυνομίας στον τομέα της πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας:

«Στα πλαίσια της στρατηγικής κοινωνικής αστυνόμευσης και μηδενικής ανοχής στα φαινόμενα βίας, η Ελληνική Αστυνομία έχει χαράξει μια ξεκάθαρη και αποφασιστική πορεία…»

Τα αποτελέσματα αυτής της πορείας είναι — όπως ανέφερε — συγκεκριμένα και μετρήσιμα:

• Πάνω από 21.800 αστυνομικοί έχουν εκπαιδευτεί στον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων.

• 63 Γραφεία Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας λειτουργούν σήμερα σε όλη τη χώρα.

• Στο δεκάμηνο του 2025, οι αστυνομικοί χειρίστηκαν πάνω από 19.000 υποθέσεις, με 47 συλλήψεις ημερησίως κατά μέσο όρο.

Όμως πίσω από τους αριθμούς, όπως τόνισε, βρίσκονται πραγματικές ζωές:

«Πίσω από κάθε αριθμό υπάρχει μία ιστορία. Υπάρχει ένας ανθρώπινος πόνος. Μία γυναίκα που χρειάστηκε βοήθεια. Ένας αστυνομικός που ανταποκρίθηκε.»

Οι αστυνομικοί στην πρώτη γραμμή: “αποφασιστικότητα και ευαισθησία”

Ο Αντιστράτηγος Μάλλιος στάθηκε ιδιαίτερα στον ρόλο των αστυνομικών που έρχονται πρώτοι σε επαφή με τα θύματα:

«Είστε εσείς τα στελέχη μας που βρίσκεστε στην πρώτη γραμμή, που με αποφασιστικότητα και ευαισθησία ανταποκρίνεστε σε μία από τις πιο σύνθετες, ευαίσθητες και ανθρώπινες αποστολές που έχει να επιτελέσει η αστυνομία μας.»

Χαρακτήρισε τη μάχη κατά της βίας «διαρκή αγώνα», όπου κάθε θετικό αποτέλεσμα έχει πραγματικό αντίκτυπο:

«Κάθε γυναίκα που σώζεται, κάθε παιδί που προστατεύεται, είναι μια μάχη που αξίζει να δώσουμε.»

Ενίσχυση υποδομών, εκπαίδευση και συνεργασία με την κοινωνία

Ο Αρχηγός τόνισε ότι η Ελληνική Αστυνομία συνεχίζει να αναβαθμίζει τις υπηρεσίες της:

«Η Ελληνική Αστυνομία συνεχίζει να ενισχύει τις υποδομές και την ανταπόκριση της, να εκπαιδεύει το προσωπικό της, να ανοίγει δρόμους συνεργασίας με την κοινωνία και να λειτουργεί με σεβασμό στα δικαιώματα και τις ανάγκες των θυμάτων.»

Διευκρίνισε ότι η εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών δεν αποτελεί μόνο καθήκον των θεσμών, αλλά:

«Είναι κοινή μας υπόθεση. Είναι υπόθεση όλων μας.»

Aνάγκη παροχής ενός περιβάλλοντος που προάγει την ασφάλεια

Επιπλέον, ο ψυχολόγος της Γενικής Περιφερειακής Αστυνομικής Διεύθυνσης Κρήτης Αστυνόμος Α΄ Γρηγόρης Μαυριδάκης, αναφέρθηκε στις ψυχολογικές επιπτώσεις που μπορεί να υφίστανται οι ανήλικοι κατά τη διαδικασία διαχείρισης σχετικών περιστατικών, επισημαίνοντας την ανάγκη παροχής ενός περιβάλλοντος που προάγει την ασφάλεια και τη συναισθηματική τους υποστήριξη.

Χαιρετισμό απεύθυνε ο Βοηθός Γενικού Περιφερειακού Αστυνομικού Διευθυντή Κρήτης Ταξίαρχος Εμμανουήλ Παπαδάκης ο οποίος συνεχάρη για αυτή την πρωτοβουλία όσους εργάστηκαν για την υλοποίηση της, τονίζοντας τη σπουδαιότητα ύπαρξης ενός υποστηρικτικού και φιλικού για τα παιδιά χώρου, καθ΄όλη τη διάρκεια που απαιτείται η παραμονή τους στις αστυνομικές υπηρεσίες,  για τη διευθέτηση υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας και λοιπών συναφών εγκλημάτων.

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, φορέων και συλλόγων της πόλης, καθώς και στελέχη της Διεύθυνσης Αστυνομίας Χανίων.

Η Ελληνική Αστυνομία, με  αποφασιστικότητα και υψηλό αίσθημα ευθύνης, ανταποκρίνεται άμεσα σε κάθε περιστατικό βίας. Μέσα από τον επαγγελματισμό και τη συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού της, καθώς και μέσω της συνεργασίας με αρμόδιους φορείς και υποστηρικτικές δομές, εργάζεται με σεβασμό για δικαιώματα και  τις ανάγκες των θυμάτων, διασφαλίζοντας την παροχή ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής προστασίας.

Με «καπέλο» εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι ένα ακόμα μεγάλο έργο υποδομών, η κατασκευή του οποίου συνοδεύτηκε από καθυστερήσεις ακολουθώντας την κακή παράδοση σχεδόν του συνόλου των κατασκευών στην Ελλάδα.

Ο λόγος για το νέο διεθνές αεροδρόμιο του Ηρακλείου που κατασκευάζεται στο Καστέλι, ο λογαριασμός του οποίου «φορτώνεται» ήδη πριν ολοκληρωθεί με πρόσθετο ποσό ύψους 363,8 εκατ. ευρώ, δηλαδή με άλλο …μισό αεροδρόμιο δεδομένου ότι ο αναθεωρημένος προυπολογισμός του ανέρχεται σε 625 εκ. ευρώ.

Η αναπροσαρμογή του συνολικού προυπολογισμού οφείλεται σε σειρά απρόβλεπτων επιβαρύνσεων χωρίς ευθύνη του αναδόχου, μεταξύ των οποίων αρχαιολογικά ευρήματα, περιβαλλοντικές απαιτήσεις, η ανάγκη προσθήκης νέας οδικής σήραγγας, αλλά και η επέκταση του τερματικού σταθμού κατά 34%, προκειμένου το αεροδρόμιο να ανταποκρίνεται στις αυξημένες τουριστικές ροές των επόμενων δεκαετιών.

Οι καθυστερήσεις έχουν ήδη οδηγήσει στην παράταση της περιόδου μελέτης και κατασκευής για δύο χρόνια – έως τις 6 Φεβρουαρίου 2027 με το Δημόσιο να καλείται πλέον να καλύψει μέσω αποζημιώσεων τις συνέπειες αυτών των ανατροπών, στο πλαίσιο της Σύμβασης Παραχώρησης. Έτσι, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ενέκρινε την Παρασκευή πρόθεση χρηματοδότησης ύψους 525 εκατ. ευρώ για αποζημιώσεις έργων παραχώρησης, εκ των οποίων 161 εκατ. ευρώ αφορούν τον αυτοκινητόδρομο Ε65 και κυρίως την περαίωση του βόρειου τμήματος του έργου εντός του χρονικού πλαισίου του Ταμείου Ανάκαμψης προκειμένου να μην χαθούν οι χρηματοδοτικοί πόροι.

Τα υπόλοιπα 363,8 εκατ. ευρώ αφορούν το αεροδρόμιο στο Καστέλι και είναι αποζημιώσεις του Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης (ΔΑΗΚ) για:

απώλεια εσόδων της εταιρείας παραχώρησης και αποζημίωση του κατασκευαστή λόγω παράτασης κατά δύο έτη του χρόνου κατασκευής του έργου (Τ1), μετά την προσθήκη επιπλέον τ.μ. το 2022, χωρίς να υπάρχει ισόχρονη παράταση της περιόδου εκμετάλλευσης (Τ2).

Πρόβλεψη δαπάνης για κατασκευή σήραγγας 3 χλμ. στην οδό πρόσβασης στο αεροδρόμιο για περιβαλλοντικούς λόγους.

Αποζημιώσεις για την περίοδο COVID-19 και συγκεκριμένα, για τη μείωση εσόδων λόγω περιορισμού της επιβατικής κίνησης από το προβλεπόμενο από την Σύμβαση Παραχώρησης τέλος αναχωρούντων επιβατών στο λειτουργούν αεροδρόμιο της πόλης «Νίκος Καζαντζάκης».

Στο ποσό αυτό έχουν ενσωματωθεί και οι αποζημιώσεις ύψους άνω των 185 εκ. ευρώ που είχαν συμφωνηθεί μεταξύ του υπουργείου και του αναδόχου στις αρχές της χρονιάς. Το συγκεκριμένο συμφωνητικό αφορούσε προβλήματα και καθυστερήσεις έως τα τέλη του 2022. Η ΔΑΗΚ είχε καταθέσει αίτημα αποζημίωσης ύψους 365,7 εκ. ευρώ με το ποσό να «κλειδώνει» χαμηλότερα καθώς παρέμειναν σε εκκρεμότητα τα διαφυγόντα έσοδα από την διετή παράταση στην ολοκλήρωση των εργασιών χωρίς επιμήκυνση της περιόδου παραχώρησης. Οι τμηματικές καταβολές της αποζημίωσης ξεκίνησαν στα τέλη του περασμένου Μαρτίου.

Με βάση το συμφωνητικό, η εταιρεία παραιτείται από νέες αξιώσεις για τα ίδια πραγματικά περιστατικά, διατηρεί όμως δικαιώματα για γεγονότα καθυστέρησης ή ανωτέρας βίας μετά το τέλος του 2022. Να σημειωθεί ότι μετά τις 31/12/2022 σε εκκρεμότητα παρέμεναν ο διαγωνισμός της ΥΠΑ για την προμήθεια και εγκατάσταση του εξοπλισμού αεροναυτιλίας, ενώ ανοιχτά ζητήματα υπήρχαν και με την αρχαιολογική υπηρεσία, τα δίκτυα κοινωνικής ωφέλειας, κλπ.

Ο προυπολογισμός του έργου

Μέχρι σήμερα η συνολική πρόοδος του έργου ξεπερνά το 65%, με το ανάδοχο σχήμα να δεσμεύεται για δοκιμαστικές πτήσεις εντός του 2027, κάτι το οποίο πάντως δεν θα ανοίξει αυτόματα τον δρόμο και για την έναρξη των εμπορικών. Κι αυτό γιατί μπορεί οι κτιριακές εργασίες να προβλέπεται να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2026, αλλά η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας εξαρτάται από δύο βασικές εκκρεμότητες: την κατάληξη της προσφυγής για το ραντάρ στον λόφο Παπούρα και τη διαγωνιστική διαδικασία που θα πρέπει να «τρεξει» η ΥΠΑ για την προμήθεια και εγκατάσταση των συστημάτων αεροναυτιλίας.

Υπενθυμίζεται ότι το έργο αναπτύσσεται από την «Διεθνής Αερολιμένας Ηρακλείου Κρήτης Α.Ε.», με τη συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου (45,9%), της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (32,46%) και του ινδικού ομίλου GMR (21,64%). Την κατασκευή έχει αναλάβει η ΤΕΡΝΑ Α.Ε.

Ο αρχικός προϋπολογισμός της 35ετούς παραχώρησης ήταν 520 εκατ. ευρώ, ωστόσο η επέκταση των χώρων του αεροδρομίου στη μετα-COVID εποχή που ζητήθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο πρόσθεσε άλλα 105 εκατ. ευρώ, ανεβάζοντας το σύνολο στα 625 εκατ. ευρώ με τη συνολική επένδυση στη διάρκεια της παραχώρησης να εκτιμάται σε 1,5 δισεκ. υρώ.

Παρά την αποζημίωση των 363,8 εκ. ευρώ, πάντως, τα «αγκάθια» που απειλούν να αυξήσουν περαιτέρω τον τελικό λογαριασμό δεν έχουν εκριζωθεί πλήρως. Ενα από τα βασικά ζητήματα, το οποίο προκαλεί σοβαρές αναταράξεις στο έργο είναι η εγκατάσταση του ραντάρ του νέου αεροδρομίου στον λόφο Παπούρα, η οποία έχει οδηγηθεί προς επίλυση ύστερα από προσφυγή συλλόγων αρχαιολόγων και του δήμου Μινώα Πεδιάδας στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) και παραμένει άγνωστο πότε θα συζητηθεί.

Παράλληλα την περίοδο κατασκευής υπήρξε σημαντική εκτροπή της αρχικής χάραξης της οδικής σύνδεσης με το Αεροδρόμιο μήκους 18 χλμ. καθώς στην τοποθεσία Πετριανός Λάκκος η ανακάλυψη σημαντικού αρχαιολογικού ευρήματος και η ανάγκη προστασίας του φυσικού κάλλους της περιοχής υποχρέωσαν στην κατασκευή δίδυμης σήραγγας μήκους περίπου τριών χιλιομέτρων. Από αυτήν έχουν ήδη υλοποιηθεί τα πρώτα 500 μέτρα. Η παράδοση της σήραγγας τοποθετείται το φθινόπωρο του 2028, κάτι που ωστόσο δεν αναμένεται να επηρεάσει τη λειτουργία του αεροδρομίου, καθώς υπάρχουν ήδη εναλλακτικές οδικές προσβάσεις μέσω Αρκαλοχωρίου αλλά και του υφιστάμενου τοπικού δικτύου.

ethnos.gr

«Βιομηχανία βρεφών» είχε στήσει το οργανωμένο κύκλωμα σε μονάδα ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στα Χανιά αποκομίζοντας εκατομμύρια από το εμπόριο ωαρίων και τις παράνομες εξωσωματικές.

Με τις εικονικές εξωσωματικές εξαπατήθηκαν 298 γυναίκες, με το κόστος για κάθε εξωσωματική γονιμοποίηση να ανέρχεται από 10.000 έως 45.000 ευρώ, ενώ το συνολικό ποσό που κατέβαλε ζευγάρι για ένα μωρό μέσω παρένθετης μητέρας ανερχόταν σε περίπου 120.000-150.000 ευρώ, αποφέροντας κέρδη στο κύκλωμα που εκτιμώνται από 1,5 έως 8,5 εκατ. ευρώ.

Οπως αποκαλύπτεται από πολυσέλιδο βούλευμα, πρόκειται για μία από τις πιο σκοτεινές υποθέσεις που έχουν απασχολήσει τη Δικαιοσύνη, με θύματα χιλιάδες ζευγάρια και ευάλωτες γυναίκες που «ψάρευαν» ειδικά εκπαιδευμένες μεσίτριες για την… αφαίρεση των ωαρίων ή και για να γίνουν παρένθετες μητέρες.

Η οργάνωση λειτουργούσε με ξεκάθαρη ιεραρχική δομή, πολυεπίπεδους ρόλους και τουλάχιστον είκοσι μέλη. Στον πυρήνα της, σύμφωνα με το βούλευμα, βρίσκονταν γυναικολόγοι, εμβρυολόγοι, διοικητικά στελέχη, μεσίτριες και βοηθητικό προσωπικό που λειτουργούσαν υπό την καθοδήγηση ηγετικών προσώπων της κλινικής. Ο ρόλος τους εκτεινόταν από την εξεύρεση ωαρίων και δοτριών μέχρι τη «διαχείριση» παρένθετων μητέρων και τη διασφάλιση ότι η παράνομη διαδικασία θα εμφανίζεται ως απολύτως νόμιμη.

152 παθούσες

Πίσω από τις σκληρές νομικές διατυπώσεις του βουλεύματος αποκαλύπτεται και μια άλλη, εξίσου σκληρή πραγματικότητα. Αυτή των χρημάτων που πλήρωσαν δεκάδες γυναίκες πιστεύοντας ότι αγοράζουν μια σοβαρή ιατρική υπηρεσία, ενώ στην πράξη πλήρωναν για «κύκλους» εξωσωματικής και «κρυοσυντηρημένα» έμβρυα που, σύμφωνα με τη Δικαιοσύνη, σε πολλές περιπτώσεις δεν υπήρξαν ποτέ.

Από τα επίσημα στοιχεία προκύπτει ότι μόνο για τις «μαϊμού» εξωσωματικές 152 παθούσες κατέβαλαν συνολικά 554.103 ευρώ σε κλινικές υπηρεσίες και άλλα 184.661 ευρώ σε φάρμακα και εξετάσεις. Συνολική ζημιά: 738.764 ευρώ μόνο για την υποομάδα των περιστατικών που εξετάζονται αναλυτικά στο βούλευμα και αφορούν τις εξωσωματικές.

Οι γυναίκες αυτές δεν πλήρωναν απλώς για μια επίσκεψη ή μια εξέταση. Σύμφωνα με όσα έχουν καταγραφεί, κατέβαλαν χιλιάδες ευρώ κάθε φορά για πλήρεις κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης, για ωοληψίες, για εμβρυομεταφορές, για κρυοσυντήρηση εμβρύων, για «αποθήκευση» γενετικού υλικού που υποτίθεται ότι θα χρησιμοποιούνταν σε επόμενες προσπάθειες.

Σε αρκετές περιπτώσεις, τα ποσά που δαπανήθηκαν μόνο προς την κλινική ξεπερνούσαν κατά πολύ τις 10.000 ευρώ ανά άτομο, ενώ υπήρξαν γυναίκες που έφτασαν να δώσουν 15.000, 18.000, ακόμα και 35.000 ευρώ για επαναλαμβανόμενους κύκλους. Και όλα αυτά, χωρίς να υπολογίζονται τα επιπλέον ποσά για φαρμακευτική αγωγή και εξειδικευμένες εξετάσεις, που σε ορισμένα περιστατικά άγγιζαν ή ξεπερνούσαν τις 5.000-10.000 ευρώ.

Πέρα από τις εξωσωματικές το κύκλωμα «έτρεχε» και το πρόγραμμα της παρένθετης μητρότητας, όπου γονείς κατέβαλλαν 30.000 ευρώ ως προκαταβολή, άλλα 30.000 ευρώ με τον πρώτο υπέρηχο όπου ακουγόταν ο καρδιακός παλμός του εμβρύου, στάδιο που, σύμφωνα με τα στοιχεία της δικογραφίας, συχνά παρουσιαζόταν ψευδώς, και ακόμη 30.000 ευρώ κατά τον τοκετό. Μόνο η βασική αυτή τριμερής καταβολή έφθανε τα 90.000 ευρώ για κάθε υπόθεση, πριν προστεθούν τα επιμέρους ποσά για ιατρικές πράξεις, εξετάσεις, νομικές υπηρεσίες και «ενδιάμεσες» αμοιβές.

Τα έξοδα των διαδικασιών κύησης και τοκετού, χωρίς φάρμακα, κυμαίνονταν σε 29.000 έως 30.000 ευρώ, ενώ η αμοιβή των δικηγόρων για τον φάκελο και τη δικαστική έγκριση κυμαινόταν μεταξύ 2.000 και 5.000 ευρώ.

Για να γίνει αντιληπτό το πραγματικό εύρος της οικονομικής ζημιάς, αξίζει να παρουσιαστούν ορισμένα ενδεικτικά περιστατικά που καταγράφονται στο βούλευμα και αφορούν γυναίκες οι οποίες κατέβαλαν υπέρογκα ποσά, πιστεύοντας ότι συμμετέχουν σε κανονικούς κύκλους εξωσωματικής, με υλικό που θα χρησιμοποιούνταν για τη δημιουργία ή τη μεταφορά εμβρύων. Πρόκειται για περιπτώσεις όπου τα ποσά έφτασαν ή και ξεπέρασαν τις δεκάδες χιλιάδες ευρώ, χωρίς ωστόσο να προκύψει κανένα πραγματικό ιατρικό αποτέλεσμα.

€47.000 για έμβρυα «καλής ποιότητας»

Σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές υποθέσεις, μια γυναίκα έδωσε συνολικά περίπου 47.000 ευρώ. Από αυτά, τα 35.000 καταβλήθηκαν απευθείας στην κλινική για κύκλους εξωσωματικής, ωοληψίες και υποτιθέμενες κρυοσυντηρήσεις, ενώ άλλα 12.000 ευρώ αφορούσαν φαρμακευτική αγωγή και συμπληρωματικές εξετάσεις. Καθ’ όλη τη διάρκεια των προσπαθειών ενημερωνόταν ότι υπάρχουν έμβρυα «καλής ποιότητας», έτοιμα προς μεταφορά ή κατεψυγμένα για μελλοντική χρήση. Οταν έγινε ο έλεγχος, κανένα από τα στοιχεία αυτά δεν επιβεβαιώθηκε.

Αντίστοιχα, σε άλλη περίπτωση, η συνολική ζημιά ξεπέρασε τις 25.000 ευρώ. Η παθούσα πλήρωσε 20.000 ευρώ στην κλινική για διαδοχικούς «κύκλους» και σχεδόν 6.000 ευρώ για φαρμακευτική αγωγή. Παρά τις επαναλαμβανόμενες ενημερώσεις περί δήθεν γονιμοποιημένου υλικού, δεν υπήρξε ποτέ πραγματικό έμβρυο προς μεταφορά. Το μοτίβο ήταν το ίδιο: κάθε αποτυχημένος κύκλος συνοδευόταν από νέες υποσχέσεις για επόμενη προσπάθεια με νέα χρέωση.

Μια άλλη παθούσα έχασε περίπου 17.300 ευρώ. Πλήρωσε 10.000 ευρώ για ιατρικές υπηρεσίες και άλλα 7.300 ευρώ για φαρμακευτικές αγωγές. Εκείνη λάμβανε συνεχείς διαβεβαιώσεις για πολλαπλά έμβρυα, για «καλές ποιότητες» και για κρυοσυντηρημένο υλικό που, σύμφωνα με τη δικαστική έρευνα, δεν υπήρξε ποτέ. Η οικονομική διάσταση αυτής της εξαπάτησης αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι πολλές γυναίκες εμφανίζονται με επαναλαμβανόμενες ημερομηνίες: η ίδια παθούσα χρεώνεται για κύκλο τον Μάρτιο, ξανά τον Μάιο, ξανά τον Ιούλιο, ξανά τον Δεκέμβριο.

Κάθε φορά, το μοτίβο είναι ίδιο: καταβολή σημαντικών ποσών στην κλινική, επιπλέον έξοδα για φάρμακα, νέα υπόσχεση για έμβρυα που είτε δεν δημιουργήθηκαν ποτέ είτε, όπως περιγράφει το βούλευμα, δεν μεταφέρθηκαν. Υπάρχουν περιπτώσεις με τρεις, τέσσερις, πέντε, ακόμη και έξι διαδοχικούς κύκλους, με το συνολικό ποσό να εκτοξεύεται, χωρίς όμως να υπάρχει αντίστοιχο ιατρικό αποτέλεσμα.

Πόσα έπαιρναν

Στο πρόγραμμα της παρένθετης μητρότητας υπήρχε ένα καλά οργανωμένο σύστημα μεσιτείας, όπου μεσάζοντες συγκεκριμένων εθνικοτήτων, ανάμεσά τους μια μεσίτρια από χώρα της πρώην Σοβιετικής Ενωσης και μία από τη Ρουμανία, λάμβαναν εφάπαξ αμοιβές από 3.000 έως 5.000 ευρώ για την εξασφάλιση κάθε κυοφόρου.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρχε και επιπλέον αμοιβή 1.000 έως 3.000 ευρώ προς συνεργάτιδα που στρατολογούσε γυναίκες από τη Ρουμανία, εκμεταλλευόμενη την ευάλωτη οικονομική τους θέση.

Επιπρόσθετα, μία από τις μεσίτριες λάμβανε μηνιαία αμοιβή περίπου 300 ευρώ για την «εποπτεία» κάθε παρένθετης μητέρας καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης, ποσό που προερχόταν από τα χρήματα των γονιών. Ταυτόχρονα, εισέπραττε μια δεύτερη μηνιαία αμοιβή από την κλινική όπου εμφανιζόταν ως γραμματειακή υπάλληλος, κάτι που ουσιαστικά δημιουργούσε δύο παράλληλες ροές χρηματοδότησης για το ίδιο άτομο.

Οι παρένθετες μητέρες, συνήθως γυναίκες από χώρες χαμηλού εισοδήματος ή Ελληνίδες που βρίσκονταν σε ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική κατάσταση, λάμβαναν πολύ μικρότερο ποσό από εκείνο που πλήρωναν οι γονείς. Από τη συζήτηση της αίτησης έως τον τοκετό, η μηνιαία αποζημίωση που υποσχόταν το κύκλωμα στις γυναίκες ήταν 583 έως 750 ευρώ. Για τις περιπτώσεις που στρατολογούνταν μέσω της μεσίτριας από τη Ρουμανία, η αποζημίωση προς τις γυναίκες ανερχόταν στα 1.000 ευρώ μηνιαίως, ωστόσο οι γονείς πλήρωναν 1.300 ευρώ, διαφορά που κατέληγε στα ταμεία της οργάνωσης.

Και ομόφυλα ζευγάρια

Στο δεύτερο στάδιο, δηλαδή μετά τον τοκετό, οι παρένθετες μητέρες λάμβαναν εφάπαξ αποζημίωση που κυμαινόταν από 10.000 έως 18.000 ευρώ, ανάλογα με το εάν επρόκειτο για μονήρη ή δίδυμη κύηση. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία της δικογραφίας, σε πολλές περιπτώσεις οι μεσίτριες πίεζαν για χαμηλότερα ποσά εκμεταλλευόμενες τη δυσμενή θέση των γυναικών. Ενδεικτικά, υπήρξαν περιπτώσεις όπου υποσχέθηκαν 15.000 ευρώ αντί για 10.000, παρουσιάζοντας στους γονείς ότι δήθεν επρόκειτο για «πιο συμφέρουσα συμφωνία».

Ενα ακόμη κρίσιμο στοιχείο που απεικονίζει το επίπεδο ελέγχου που ασκούσε η οργάνωση είναι η χρήση προπληρωμένων καρτών. Οι ενδιαφερόμενοι γονείς εξέδιδαν prepaid cards για τα μηνιαία έξοδα της παρένθετης μητέρας, αλλά οι κάρτες βρίσκονταν στην κατοχή και διαχείριση των μελών του κυκλώματος, όχι της ίδιας της γυναίκας που κυοφορούσε.

Η δράση, όπως περιγράφεται από τα θύματα, ξεκινούσε με την εκδήλωση ενδιαφέροντος για απόκτηση τέκνου. Στην κλινική προσέφευγαν ζευγάρια που δεν μπορούσαν να αποκτήσουν παιδί με άλλον τρόπο, αλλά και μοναχικοί άνδρες ή ομόφυλα ζευγάρια, πολλοί από τους οποίους δεν πληρούσαν τις νόμιμες προϋποθέσεις. Παρ’ όλα αυτά, γνώριζαν ότι εκεί θα έβρισκαν «λύση», καθώς το κύκλωμα είχε αναπτύξει έναν μηχανισμό υπέρβασης κάθε νομικού, ηθικού ή άλλου εμποδίου. Οταν δεν υπήρχε διαθέσιμο «στοκ» ωαρίων, δίνονταν, σύμφωνα με το πόρισμα της έρευνας, εντολές για άμεση εξεύρεση δότριας ώστε να δημιουργηθούν έμβρυα ακριβώς τη στιγμή που χρειαζόταν για τα περιστατικά των ενδιαφερόμενων γονέων.

Περιγράφεται ένας μηχανισμός «κατά παραγγελία» ωαρίων και εμβρύων που είχε μετατρέψει την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σε καθαρή εμπορική διαδικασία, όπου το ανθρώπινο βιολογικό υλικό αντιμετωπιζόταν ως εμπόρευμα. Κεντρικό εργαλείο του κυκλώματος ήταν το δίκτυο μεσιτριών. Μέσω αυτού, τα μέλη της οργάνωσης εντόπιζαν γυναίκες από την Ουκρανία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία, τη Γεωργία και την Αλβανία, οι οποίες βρίσκονταν σε ιδιαίτερα δυσμενή οικονομική και κοινωνική κατάσταση.

Με την υπόσχεση μιας σχετικά μικρής αμοιβής, χαμηλότερης από τα ποσά που προβλέπει ο νόμος, τις έπειθαν να ταξιδέψουν στα Χανιά για να χρησιμοποιηθούν ως δότριες ωαρίων.

Οπως προκύπτει από το βούλευμα, σε αρκετές περιπτώσεις το στάδιο του προληπτικού ιατρικού ελέγχου φέρεται να παραλείφθηκε ή να μην τηρήθηκε όπως προβλέπεται, ενώ καταγράφονται και ψευδείς καταχωρήσεις στο Εθνικό Μητρώο δοτριών ωαρίων ώστε να συγκαλυφθεί η επαναλαμβανόμενη λήψη ωαρίων από τις ίδιες γυναίκες. Τα ωάρια αυτά χρησιμοποιούνταν σε κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης τόσο για τις ίδιες τις ενδιαφερόμενες γυναίκες-μελλοντικές μητέρες όσο και για παρένθετες που κυοφορούσαν για λογαριασμό τους.

Από την άλλη πλευρά, οι υποψήφιοι γονείς φέρεται να κατέβαλλαν ποσά που, κατά το βούλευμα, έφταναν έως και τις 120.000 ευρώ ανά περίπτωση, χρήματα που κατέληγαν στα ταμεία της οργάνωσης. Το κύκλωμα, σύμφωνα πάντα με το δικαστικό σκεπτικό, δεν περιοριζόταν στην εξεύρεση ωαρίων. Είχε αναπτύξει και ένα παράλληλο σύστημα στρατολόγησης παρένθετων μητέρων. Και σε αυτή την περίπτωση, μέσω μεσιτριών, εντοπίζονταν αλλοδαπές γυναίκες από τις ίδιες χώρες, οι οποίες εγκατέλειπαν τον τόπο διαμονής τους για να μεταφερθούν στα Χανιά.

Εκεί διέμεναν σε οικήματα που είχε εξασφαλίσει η οργάνωση, μαζί με άλλες παρένθετες, υπό την επίβλεψη στελεχών του κυκλώματος. Τα μέλη της οργάνωσης, όπως καταγράφεται, μεριμνούσαν για τη στέγαση, τον εξοπλισμό των κατοικιών, τη μεταφορά των γυναικών σε κλινικές όταν χρειαζόταν, ακόμη και για την παραλαβή των ταξιδιωτικών τους εγγράφων και την προμήθειά τους με νέες τηλεφωνικές συνδέσεις ώστε να ελέγχεται απόλυτα η επικοινωνία και η κίνησή τους.

Παράλληλα, για να δοθεί επίφαση νομιμότητας στη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, το κύκλωμα φέρεται να προχωρούσε σε κατάρτιση εικονικών ή ψευδών δικαιολογητικών και στην κατάθεσή τους σε πρωτοδικεία ανά την επικράτεια, με κριτήριο, όπως σημειώνεται, την ταχύτερη δυνατή έκδοση εγκριτικών δικαστικών αποφάσεων και την τυπικότητα του ελέγχου των φακέλων.

Στο βούλευμα αναφέρεται ότι σε ορισμένες περιπτώσεις κατατέθηκαν πολλαπλές αιτήσεις από το ίδιο ζευγάρι με διαφορετικά στοιχεία παρένθετης, ενώ η ίδια γυναίκα εμφανιζόταν ως παρένθετη σε αιτήσεις διαφορετικών ζευγαριών μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Σε κάποιες περιπτώσεις, γυναίκες που στρατολογήθηκαν ως παρένθετες είχαν προηγουμένως χρησιμοποιηθεί και ως δότριες ωαρίων χωρίς να λάβουν πρόσθετη αποζημίωση, σε πλήρη αντίθεση με το ισχύον νομικό πλαίσιο.

protothema.gr