Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προσπάθησε να επιβραδύνει μια επίσημη έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επικρίνει την Ιταλία για την υποχώρηση της ελευθεροτυπίας, καθώς ζητά τη στήριξη της Ρώμης για μια δεύτερη θητεία ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους, μια έρευνα της Επιτροπής υπογραμμίζει την καταστολή των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης στην Ιταλία από τότε που η ακροδεξιά πρωθυπουργός Τζόρτιζα Μελόνι ανέλαβε τα καθήκοντά της το 2022. Η ετήσια έκθεση που αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες της ΕΕ σέβονται το κράτος δικαίου αναμενόταν να εγκριθεί στις 3 Ιουλίου, αλλά θα καθυστερήσει μέχρι να διοριστεί ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής, ανέφεραν δύο αξιωματούχοι.
Η καθυστέρηση είναι ασυνήθιστη και ο κίνδυνος για τη φον ντερ Λάιεν είναι ότι θα φανεί πολιτικά υποκινούμενη: Αυτή τη στιγμή ζητά την υποστήριξη ηγετών της ΕΕ όπως η Μελόνι για την προσπάθειά της να εξασφαλίσει μια δεύτερη πενταετή θητεία στην εκτελεστική εξουσία του μπλοκ.
Η κυβερνητική παρέμβαση στα μέσα ενημέρωσης και οι αγωγές που στοχεύουν δημοσιογράφους έχουν γίνει πιο συχνές τα τελευταία δύο χρόνια, προειδοποιούν οι ενώσεις Τύπου. Δημοσιογράφοι του κρατικού τηλεοπτικού σταθμού της Ιταλίας RAI προχώρησαν σε απεργία τον Μάιο για να διαμαρτυρηθούν για την προσπάθεια «να μετατραπεί η RAI σε φερέφωνο της κυβέρνησης». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέκρινε ήδη την Ιταλία πέρυσι στην έκθεσή της για το κράτος δικαίου σχετικά με το πώς η νομοθεσία της για τη δυσφήμιση χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για τη δίωξη δημοσιογράφων.
Τώρα, «υπάρχει εμφανώς μια προθυμία να βάλει φρένο σε ζητήματα που σχετίζονται με την Ιταλία και το κράτος δικαίου», είπε ένας αξιωματούχος της Επιτροπής, ο οποίος, όπως και τρεις άλλοι αξιωματούχοι, επεσήμανε τις προσπάθειες επανεκλογής της φον ντερ Λάιεν ως λόγο για την καθυστέρηση της έκθεσης για το κράτος δικαίου.
Ξεχωριστά, τουλάχιστον δύο αξιωματούχοι της Επιτροπής εκτός από εκείνους που μίλησαν για την έκθεση για το κράτος δικαίου ζήτησαν από τους δημοσιογράφους τις τελευταίες τρεις εβδομάδες να μην κάνουν ερωτήσεις σχετικά με τη θέση της Κομισιόν σχετικά με αυτό που περιγράφεται ως «η κατάσταση στην Ιταλία», δηλαδή στα μέτρα που απειλούν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και τις απεργίες των δημοσιογράφων.
Οι κινήσεις της προέδρου να αποφύγει την ανοιχτή κριτική κατά της Ιταλίας για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης έχουν εξοργίσει το προσωπικό εντός της Επιτροπής, δήλωσαν τρεις από τους αξιωματούχους.
Μια τέτοια παρέμβαση θα ήταν επιζήμια, καθώς η φον ντερ Λάιεν στο ρόλο της ως πρόεδρος της Επιτροπής καθώς και όλες οι υπηρεσίες της Επιτροπής υποτίθεται ότι δεν θα ανακατεύονται στη διαδικασία εκλογής της για δεύτερη θητεία.
Οι Επίτροποι επρόκειτο να συζητήσουν και να εγκρίνουν την έκθεση στις αρχές Ιουλίου, αλλά τώρα αναμένεται να δημοσιευτεί μόνο αφού το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δώσει την τελική του υποστήριξη στον νέο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που πρότειναν οι ηγέτες της ΕΕ, δήλωσαν δύο αξιωματούχοι. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί το νωρίτερο στα μέσα Ιουλίου και μπορεί να περιμένει μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Η έκθεση εξακολουθεί να βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη για τις 3 Ιουλίου στο τελευταίο έγγραφο προγραμματισμού για τη συνεδρίαση του Σώματος της Επιτροπής, με ημερομηνία 11 Ιουνίου, αλλά δύο αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο χρόνος αναμένεται να ενημερωθεί σύντομα.
«Δόλωμα» για την υποστήριξη της Μελόνι
Η Φον ντερ Λάιεν έχει κρατήσει ανοιχτή την πόρτα στο ακροδεξιό κόμμα της Μελόνι, Brothers of Italy και στην ομάδα Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στη συζήτηση για την υποψηφιότητά της — ακόμη και αποκαλώντας τη Μελόνι «υπέρ του κράτους δικαίου».
Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα συναντηθούν για άτυπο δείπνο τη Δευτέρα και επίσημο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 27-28 Ιουνίου.
Ένας αξιωματούχος υπερασπίστηκε την καθυστέρηση της έκθεσης για το κράτος δικαίου, λέγοντας ότι στόχος ήταν να αποφευχθεί η εντύπωση ότι συνδέεται με τις συνεχιζόμενες πολιτικές συζητήσεις για την επανεκλογή της φον ντερ Λάιεν.
«Περιορίζουμε τη δράση μας για να μην κατηγορηθούμε ότι πολιτικοποιούμε πάρα πολλά πράγματα», είπε ο αξιωματούχος. «Ό,τι και να κάνει τώρα, για οποιονδήποτε λόγο, θα κατηγορηθεί ότι είναι πολιτική».
Το κράτος δικαίου της Ρώμης διολισθαίνει
Η Ιταλία δέχεται πίεση στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, καθώς και στα LGBTQ+ και στα δικαιώματα των γυναικών υπό την ακροδεξιά κυβέρνηση της Μελόνι. Η ΕΕ και οι διεθνείς εταίροι, συμπεριλαμβανομένου του Καναδού πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό στην περσινή σύνοδο κορυφής της G7, επέκριναν τις κινήσεις της κυβέρνησης να αλλάξει τους κανόνες για τη νόμιμη κηδεμονία των ομόφυλων γονέων. Η φετινή σύνοδος κορυφής της G7 αποκάλυψε νέα διαμάχη σχετικά με την αφαίρεση από την τελική διακήρυξηαναφοράς σε «ασφαλείς και νόμιμες» αμβλώσεις.
Οι ενώσεις του Τύπου έχουν προειδοποιήσει ότι οι κυβερνητικές παρεμβάσεις και οι αγωγές που στοχεύουν δημοσιογράφους έχουν γίνει πιο συχνές τα τελευταία δύο χρόνια. Η Ιταλία έπεσε επίσης πέντε θέσεις στην 46η θέση στον τελευταίο Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (RSF).
Η επικεφαλής του κράτους δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βέρα Γιούροβα, δήλωσε αυτόν τον μήνα ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί στενά τις «αρνητικές τάσεις» για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ιταλία μαζί με άλλες χώρες όπως η Σλοβακία.
«Θέλω απλώς να πω, ειδικά για αυτήν την κατάσταση των μέσων ενημέρωσης στην Ιταλία, αλλά και αλλού, στη Σλοβακία και σε ορισμένα άλλα κράτη, ότι παρακολουθούμε διαφορετικές αρνητικές τάσεις και ότι λυπούμαστε που ο νόμος για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης δεν είναι ακόμη εφαρμόσιμος» είπε η Γούροβα σε δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες, απαντώντας σε ερώτηση του POLITICO σχετικά με την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ιταλία.
Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (EFJ) και πέντε άλλες μη κερδοσκοπικές οργανώσεις κάλεσαν τη Γιούροβα τον Μάιο να ερευνήσει την παρέμβαση της κυβέρνησης Μελόνι στα μέσα ενημέρωσης.
«Υπήρχε μια ανησυχία ότι η Επιτροπή δεν θα το πάρει αρκετά σοβαρά, ότι δεν θα υπάρξουν κυρώσεις», δήλωσε η Ρενάτε Σρέντερ, διευθύντρια της EFJ, σε εκδήλωση στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα.
«Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αυτή τη στιγμή παίζει, κατά τη γνώμη μου, ένα επικίνδυνο παιχνίδι με κάποιο κόμμα», είπε η Σρέντερ, αναφερόμενη στις προτροπές της φον ντερ Λάιεν προς τη Μελόνι.
Η Σλοβακία και η Ελλάδα στο επίκεντρο
Η έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου είναι μια ετήσια έκθεση που εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι εθνικές κυβερνήσεις σέβονται τις κοινές αξίες της ΕΕ για την προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, τη διασφάλιση της δικαστικής ανεξαρτησίας, την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη διατήρηση ελέγχων και ισορροπιών στην κυβέρνηση.
Η έκθεση είναι εξαιρετικά ευαίσθητο πολιτικό ζήτημα. Τα προηγούμενα χρόνια, πυροδότησε διαμάχες μεταξύ της ΕΕ και χωρών μελών όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και άλλες για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, τις δικαστικές μεταρρυθμίσεις και την καταστολή της προστασίας των μειονοτήτων.
Ένας αξιωματούχος της Επιτροπής είπε ότι η φετινή καθυστέρηση ενδέχεται να μην συνδέεται μόνο με την Ιταλία αλλά και με άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σλοβακίας και της Ελλάδας.
Η ελληνική κυβέρνηση, υπενθυμίζει το Politico, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο είχε εμπλακεί σε σκάνδαλο για χρήση λογισμικού υποκλοπών για την παρακολούθηση πολιτικών αντιπάλων και δημοσιογράφων στη χώρα.
Ο Μητσοτάκης είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος της φον ντερ Λάιεν που έχει υποστηρίξει σθεναρά την επανεκλογή της και την περασμένη εβδομάδα δήλωσε στο Bloomberg ότι ήταν «απόλυτα πεπεισμένος ότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα συνεχίσει να είναι πρόεδρος της Επιτροπής».
Στη Σλοβακία, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο προσπάθησε να πατάξει την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και να παρεμποδίσει την καταπολέμηση της διαφθοράς. Τα μέτρα του Φίτσο είχαν προηγουμένως επικρίνει την Επιτροπή, με τον επικεφαλής της Δικαιοσύνης της ΕΕ Ντιντιέ Ρέιντερς να στέλνει επιστολή τον περασμένο Δεκέμβριο ζητώντας από την κυβέρνηση να μην καταργήσει το γραφείο του εισαγγελέα. Η Γιούροβα επέκρινε επίσης τον Μάρτιο την πρωτοβουλία της κυβέρνησης να διαλύσει τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό σταθμό της χώρας.
Στην πρώτη της θητεία, η φον ντερ Λάιεν έκανε τον αγώνα για ζητήματα κράτους δικαίου βασικό σημείο της εκστρατείας της — ξεκινώντας τη διαδικασία ετήσιας έκθεσης για το κράτος δικαίου και δέσμευση κεφαλαίων που προορίζονταν για την Ουγγαρία λόγω ανησυχιών ότι περιόριζε τη δικαστική ανεξαρτησία.
Η Επιτροπή στην ετήσια έκθεσή της είχε προηγουμένως επικρίνει άλλες κυβερνήσεις επειδή δεν πέτυχαν το στόχο, συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας, της Κροατίας και της Ισπανίας.
