Έχοντας καταστρέψει την τουρκική οικονομία και αφού εξαθλίωσε τη μεσαία τάξη που ο ίδιος είχε στηρίξει, ο Ταγίπ Ερντογάν σέρνει τώρα τη χώρα του σε έναν περιττό πόλεμο και χειραγωγεί τα δικαστήρια εναντίον των αντιπάλων του, αναφέρει σε άρθρο του το Politico, κάνοντας λόγο για μια αδίστακτη προσπάθειά του να προσκολληθεί στην εξουσία.
“Οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, που πρόκειται να διεξαχθούν στις 23 Ιουνίου, είναι αναμφισβήτητα η πιο σημαντική —αν και σε καμία περίπτωση η δικαιότερη— ψηφοφορία στον κόσμο φέτος. Θα καθορίσει εάν αυτό το έθνος των 85 εκατομμυρίων πολιτών, στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, θα συνεχίσει να κινείται προς το δρόμο για να γίνει μια αυταρχική, επεκτατική δύναμη ή αν θα επιλέξει έναν πιο φιλελεύθερο, πλουραλιστικό δρόμο” τονίζεται στο δημοσίευμα.
“Για πρώτη φορά από τότε που το συντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία το 2002, υπάρχει μια σοβαρή προοπτική πολιτικής αλλαγής. Ο πληθωρισμός είναι πάνω από 80% ετησίως, η τουρκική λίρα έχει πέσει κατακόρυφα έναντι του δολαρίου και η δημοτικότητα της κυβέρνησης έχει βυθιστεί καθώς οι οικονομικές δυσκολίες έχουν αυξηθεί.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο Ερντογάν, ο οποίος κυβέρνησε με ολοένα και πιο αυταρχικό τρόπο μετά την τροποποίηση του συντάγματος για να δημιουργήσει ένα προεδρικό σύστημα στα μέτρα του, αντιμετωπίζει σοβαρά πολιτικά προβλήματα, με το AKP να λαμβάνει μόλις το 30%. Φυσικά, η απάντησή του υπήρξε χαρακτηριστικά βάναυση τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές μέτωπο.
Παρά την αντίθεση τόσο από την Ουάσιγκτον όσο και από τη Μόσχα, ο Ερντογάν απειλεί με αποστολή τανκς στη Συρία, επιδιώκοντας να απομακρύνει τις κουρδικές πολιτοφυλακές που συμμάχησαν με τη Δύση στον αγώνα κατά των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους, αλλά που η Άγκυρα θεωρεί ότι συνδέεται με το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Φαίνεται αποφασισμένος να ολοκληρώσει μια ουδέτερη ζώνη στην άλλη πλευρά των νότιων συνόρων της Τουρκίας.
Εν τω μεταξύ, ο Τούρκος πρόεδρος απειλεί επίσης να χτυπήσει τη σύμμαχο του ΝΑΤΟ, Ελλάδα, εν μέσω διαφωνιών για τη γεώτρηση φυσικού αερίου, την Κύπρο και την υποτιθέμενη «στρατιωτικοποίηση» των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο – αν και το διεθνές οικονομικό και πολιτικό κόστος οποιασδήποτε τέτοιας ενέργειας την καθιστά ιδιαίτερα απίθανη.
Από τότε που ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Ερντογάν έχει τοποθετήσει την Τουρκία ως μεσολαβητή μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, ενώ κατάφερε επίσης να υποστηρίξει την Ουκρανία – μεταξύ άλλων με στρατιωτικές πωλήσεις drone – διατηρώντας παράλληλα εμπορικούς και ενεργειακούς δεσμούς με τη Ρωσία και χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την προσωπική του σχέση με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ή να υποστεί την οργή της Δύσης.
Εν τω μεταξύ, πίσω στην πατρίδα του, ο Τούρκος πρόεδρος χρησιμοποίησε ένα σύστημα δικαιοσύνης, που δεν είναι αρκετά γνωστό για την ανεξαρτησία του, για να προσπαθήσει να αποκλείσει τους πιο ισχυρούς πιθανούς αντιπάλους του. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, μια δημοφιλής προσωπικότητα του κοσμικού κεντροαριστερού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), που θα μπορούσε να είναι ενοποιητικός υποψήφιος για την προεδρία της αντιπολίτευσης, μόλις καταδικάστηκε σε περισσότερα από δύο χρόνια φυλάκιση. Προς το παρόν, οι εκκρεμείς προσφυγές της απόφασης έχουν ανασταλεί, αλλά ο Ερντογάν μπορεί να προσπαθήσει να επισπεύσει τη δικαστική διαδικασία, επομένως ο αντίπαλός του απαγορεύεται να είναι υποψήφιος.
Επίσης, περισσότεροι από 100 πολιτικοί από το κύριο φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) παραμένουν υπό δίκη για φερόμενα τρομοκρατικά αδικήματα, τα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην απαγόρευση του κινήματος.
Ο Ερντογάν, πρώην δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, δέχτηκε ο ίδιος παρόμοια δικαστική παρενόχληση πριν θριαμβεύσει το ΑΚΡ το 2002. Καταδικάστηκε σε ένα χρόνο φυλάκιση επειδή διάβασε ένα υποτιθέμενο ισλαμιστικό ποίημα, του απαγόρευσαν να είναι υποψήφιος για το αξίωμα και αναγκάστηκε να περιμένει πριν γίνει πρωθυπουργός. Ωστόσο, μένει να δούμε πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει αυτός ο τρομερός αγωνιστής αυτή τη φορά όσον αφορά την πραγματική στρατιωτική δράση για να παίξει το εθνικιστικό χαρτί στον αγώνα του για επανεκλογή.
Σε 20 χρόνια, ο Ερντογάν έχει ξεφύγει από μια πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» στην ανοιχτή ή λανθάνουσα σύγκρουση με τη Συρία, την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και την Αρμενία. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, άρχισε μια προσέγγιση με αρκετούς από αυτούς τους αντιπάλους – εν μέρει επειδή η αποτυχία των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης που υποστηρίχθηκε από την Τουρκία τον ανάγκασε να προσαρμόσει την εξωτερική του πολιτική, αλλά και επειδή χρειάζεται απεγνωσμένα αραβικό και δυτικό κεφάλαιο για να στηρίξει την οικονομία που πλήττεται από την απερίσκεπτη πολιτική του να διατηρεί χαμηλά επιτόκια.
Ενώ η κοινή γνώμη είναι έντονα εθνικιστική στην Τουρκία, μια χερσαία εισβολή στη Συρία που προκάλεσε μια αντίδραση των ΗΠΑ ή της Ρωσίας, αναγκάζοντας την Άγκυρα να υποχωρήσει, θα μπορούσε να του γυρίσει μπούμερανγκ — όπως και η ωμή χρήση του δικαστικού σώματος για να παραγκωνίσει την αντιπολίτευση. Από την άλλη πλευρά, μια περιορισμένη διασυνοριακή επιχείρηση με λίγες τουρκικές απώλειες θα μπορούσε πράγματι να γίνει αποδεκτή από τους ψηφοφόρους, με τον ίδιο τρόπο που τα τακτικά πλήγματα του Ισραήλ στη Γάζα ως αντίποινα για τις επιθέσεις με πυραύλους της Παλαιστινιακής Χαμάς θεωρούνται αστυνομικές επιχειρήσεις και όχι πόλεμοι.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι έτσι γεμάτοι πολεμικές κινήσεις, κυρίως για να σηματοδοτήσουν την 100ή επέτειο από την ίδρυση από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ μιας σύγχρονης, κοσμικής δημοκρατίας πάνω από τις στάχτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο Ερντογάν θα θέλει να προβάλει την αποκατεστημένη επιρροή της Τουρκίας σε έναν πολυπολικό κόσμο όπου οι μεσαίες δυνάμεις μπορούν να ασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή, καθώς οι ΗΠΑ και η Ρωσία είναι λιγότερο πρόθυμες ή λιγότερο ικανές να ενεργήσουν ως παγκόσμιοι αστυνομικοί. Αλλά μετά από επεμβάσεις στη Λιβύη και για υποστήριξη του Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας, μπορεί κάλλιστα να σταματήσει μια χερσαία επίθεση στη Συρία, εάν οι μεγάλες δυνάμεις συνεχίσουν να τον προειδοποιούν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, δυστυχώς, είναι πιθανό να είναι θεατής και όχι δύναμη μετριοπάθειας ή αλλαγής. Το μπλοκ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, αλλά έχει χάσει την επιρροή της στην Άγκυρα, καθώς η διαδικασία ένταξης της χώρας στην ΕΕ είναι “ετοιμοθάνατη” και οι Βρυξέλλες πρέπει να εξαγοράζουν τακτικά την Τουρκία με βοήθεια για να κρατήσουν σχεδόν 4 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες στο έδαφός της αντί να τους αφήσουν να πλημμυρίσουν στην Ελλάδα.
Η Δύση αναμφίβολα θα ανακουφιζόταν βλέποντας την πλάτη του Ερντογάν. Αλλά οι κυβερνήσεις αντισταθμίζουν τα στοιχήματά τους, διατηρούν ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας με τον ισχυρό άνδρα στον Βόσπορο και προσφέρουν λίγη δημόσια βοήθεια στην αντιπολίτευση, παρόλο που προσεύχονται σιωπηλά για μια πιο μετριοπαθή, φιλοδυτική Τουρκία τον Ιούνιο“.