Όταν η Φινλανδία και η Σουηδία έδωσαν τις πρώτες ενδείξεις ότι σκέφτονταν να λάβουν την ιστορική απόφαση να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, περίμεναν μια σκληρή απάντηση από τη Μόσχα.
Ωστόσο, κατά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ με τους Φινλανδούς και Σουηδούς ομολόγους τους το περασμένο Σάββατο κι ενώ το κλίμα ήταν εορταστικό για τη μεγαλύτερη αλλαγή στην ευρωπαϊκή ασφάλεια εδώ και δεκαετίες, η Τουρκία επέδειξε σκληρή στάση, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ήταν «σε κατάσταση κρίσης», δήλωσε στο Reuters ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ για τη βραδινή συνάντηση στο Βερολίνο. Μια μέρα νωρίτερα, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, είχε σοκάρει τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ λέγοντας ότι δεν μπορούσε να υποστηρίξει την ένταξη ούτε της Φινλανδίας ούτε της Σουηδίας.
Ο Τσαβούσογλου όχι μόνο έθεσε όρους ώστε η Τουρκία να αποδεχθεί τις υποψηφιότητες για ένταξη, αλλά ύψωσε τη φωνή του στη Σουηδή Αν Λίντε, σε αυτό που τρεις διπλωμάτες του ΝΑΤΟ είπαν ότι ήταν μια «ντροπιαστική» διάρρηξη του πρωτοκόλλου.
«Για εμάς ήταν μια ιστορική στιγμή ωστόσο ο Τσαβούσογλου είπε ότι ήταν εκνευρισμένος με τη “φεμινιστική πολιτική” της Λίντε, φέρνοντας δραματικούς τόνους στη συνάντηση», είπε ένας άλλος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ, περιγράφοντας μια πολύ τεταμένη ατμόσφαιρα στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών στο Βερολίνο, ενώ πολλοί σύμμαχοι επέλεξαν τη σιωπή για να ηρεμήσει την κατάσταση.
«Προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι ήθελε ο Τούρκος συνάδελφός μας», είπε ο διπλωμάτης, ο οποίος όπως και άλλοι μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας του θέματος. «Ήταν ντροπιαστικό».
Τα κύρια αιτήματα της Άγκυρας είναι οι σκανδιναβικές χώρες να σταματήσουν την υποστήριξη προς τις κουρδικές μαχητικές ομάδες που βρίσκονται στο έδαφός τους και να άρουν τις απαγορεύσεις τους σε ορισμένες πωλήσεις όπλων στην Τουρκία.
Τουρκική διπλωματική πηγή είπε ότι ο Τσαβούσογλου είχε περιγράψει τη στάση της Τουρκίας με σεβασμό, απορρίπτοντας, όπως είπε, ισχυρισμό της Λίντε ότι η αντίθεσή της οφείλεται στη φεμινιστική εξωτερική πολιτική της Σουηδίας.
«Τα σχόλιά της δεν βοηθούν την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ενώ οι δηλώσεις που προέρχονται από τη Φινλανδία είναι προσεκτικά κατασκευασμένες», είπε η πηγή.
Η κλονισμένη διάθεση στη συνάντηση του Σαββάτου ήταν ακόμη πιο περίεργη επειδή διπλωμάτες του ΝΑΤΟ είχαν πει στο Reuters στις αρχές Μαΐου ότι και οι 30 σύμμαχοι υποστήριξαν την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη συμμαχία λόγω των πλεονεκτημάτων ασφαλείας που θα είχε.
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ ήθελαν να επισφραγίσουν την ένταξή τους σε χρόνο ρεκόρ ως τρόπο εδραίωσης της απάντησής τους στη Ρωσία, ωστόσο τη Δευτέρα, ο Ερντογάν είπε ότι η σουηδική και η φινλανδική αντιπροσωπεία δεν πρέπει να έρθουν στην Άγκυρα όπως είχε προγραμματιστεί.
Την Τετάρτη, η τουρκική προεδρία είπε ότι ένας βασικός σύμβουλος του Ερντογάν. ο Ιμπραήμ Καλίν, μίλησε με ομολόγους του από τη Σουηδία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πορεία της ένταξης στο ΝΑΤΟ ήταν δυνατή μόνο εάν ικανοποιηθούν οι προσδοκίες της Τουρκίας, ανέφερε.
Η Άγκυρα λέει ότι η απαγόρευση όπλων – που υιοθετήθηκε από τις σκανδιναβικές χώρες ως απάντηση στη στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας το 2019 στη βόρεια Συρία κατά Κούρδων μαχητών – είναι ακατάλληλη για τα υποψήφια μέλη ενός συμφώνου ασφαλείας.
Ο τουρκικός κρατικός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός TRT ανέφερε ότι η Σουηδία και η Φινλανδία δεν ενέκριναν το αίτημα της Τουρκίας για επαναπατρισμό 33 ατόμων που φέρονται να συνδέονται με ομάδες που θεωρεί τρομοκράτες. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του σουηδικού κοινοβουλίου, Κένεθ Φόρσλουντ, είπε ότι μια λύση μπορεί να βρεθεί, αλλά αλλού.
«Το ότι η Σουηδία θα αρχίσει να διώχνει ανθρώπους που δεν θεωρούνται τρομοκράτες σύμφωνα με τους καταλόγους τρομοκρατών που έχει η ΕΕ, αυτό είναι εντελώς αδιανόητο», είπε.
Συνάντηση Τσαβούσογλου – Μπλίνκεν
Ο Τσαβούσογλου συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν στη Νέα Υόρκη αργότερα την Τετάρτη.
«Βλέπουμε ξανά τους ανέμους του Ψυχρού Πολέμου», είπε ο Τσαβούσογλου σε μέλη της Τουρκοαμερικανικής κοινότητας αργά την Τρίτη.
Η πηγή που βρίσκεται κοντά στη διαδικασία είπε ότι ο Τσαβούσογλου ακολουθεί δημόσια σκληρή γραμμή, πιεσμένος από τον Ερντογάν, αλλά ότι υπάρχει κίνδυνος οι ξένοι σύμμαχοι να απομονώσουν την Τουρκία εάν το παρατραβήξει.
Στο εσωτερικό, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει κρίσιμες εκλογές μέχρι τα μέσα του 2023 και τα «χτυπήματά» του στην Ευρώπη παίζουν με το εγχώριο εθνικιστικό αίσθημα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ωστόσο εξακολουθούν να είναι βέβαιες για μια λύση. Ο Μπλίνκεν είπε σε συνέντευξη Τύπου την Κυριακή ότι οι συνομιλίες συνεχίζονται για τις διαφορές μεταξύ Τουρκίας, Φινλανδίας και Σουηδίας.
«Όσον αφορά τη διαδικασία ένταξης, είμαι πολύ βέβαιος ότι θα καταλήξουμε σε συναίνεση», είπε.