Που καταλήγουν τα σκισμένα και κατεστραμμένα ρούχα, αυτά που δεν θα αγόραζε κανείς;
Στις δυτικές κοινωνίες τα ρούχα σε σχετικά καλή κατάσταση δίνονται είτε ιδιωτικά, είτε μέσω φορέων, σε όσους έχουν ανάγκη ή, πωλούνται προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για καλό σκοπό.
Υπάρχουν ωστόσο, και τα σκισμένα και κατεστραμμένα ρούχα που δεν δίνονται, ρούχα που -για τα δικά μας μέτρα- δεν θα αγόραζε, ούτε θα φορούσε κανείς.
Σε κάθε περίπτωση όλα καταλήγουν στην Ινδία, στην καρδιά του παγκόσμιου εμπορίου μεταχειρισμένων, εκεί όπου κάθε χρόνο αγοράζονται και πωλούνται δισεκατομμύρια παλαιά ενδύματα από όλον τον κόσμο.
Το σημείο αναφοράς είναι το Panipat στη Βόρεια Ινδία, μια πόλη που είναι γνωστή και ως η «πρωτεύουσα των πεταμένων».
Κάθε μέρα φτάνουν στην Panipat εκατοντάδες τόνοι ρούχων κυρίως από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Έξω από την πόλη, το πρώτο που βλέπει κανείς είναι μεγάλες ουρές φορτηγών που περιμένουν στη σειρά. Έρχονται εδώ από το λιμάνι της πόλης Kandla στη δυτική ακτή της Ινδίας, όπου τα πλοία φέρνουν φορτία γεμάτα φθαρμένα ρούχα και υφάσματα.
Όπως γράφει το BBC, οι επιχειρηματίες τα ονομάζουν «ακρωτηριασμένα ρούχα» (mutilated clothing).
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η Ινδία είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας μεταχειρισμένων ενδυμάτων στον κόσμο. Βασικοί ανταγωνιστές της είναι η Ρωσία και το Πακιστάν.
Τα μεταχειρισμένα ενδύματα εισάγονται στην Ινδία χωρισμένα σε δύο κατηγορίες: Στα κατεστραμμένα και σε αυτά που θα μπορούσαν να φορεθούν.
Για να προστατευθούν οι τοπικοί κατασκευαστές ενδυμάτων, για την εισαγωγή της δεύτερης κατηγορίας απαιτείται άδεια από το κράτος. Η οποία άδεια εκδίδεται μόνο στην περίπτωση κατά την οποία ο αγοραστής εγγυηθεί ότι τα ρούχα δεν θα πωληθούν στην Ινδία, αλλά θα επανεξαχθούν.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών χρησιμοποιημένων ενδυμάτων στην Ινδία αφορά στην κατηγορία του κατεστραμμένου ρουχισμού, πολύ απλά, επειδή γι’ αυτήν δεν απαιτείται άδεια.
Το Shankar Woollen Mills είναι ένα από τα εργοστάσια ανακύκλωσης. Οι σωροί με τα μάλλινα είναι τεράστιοι. Όπως και τα βουνά από σακάκια, φούστες, ζακέτες, μπερέδες, ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς.
Ανάμεσα τους ρούχα από τις πιο ακριβές, τις πιο διάσημες φίρμες -τα περισσότερα από αυτά κάποτε δωρεά για φιλανθρωπικούς σκοπούς- αλλά και ρούχα σκισμένα και κατεστραμμένα που θα κατέληγαν στα σκουπίδια ή σε χώρους υγειονομικής ταφής. Πριν περάσουν από τις μεγάλες λεπίδες τεμαχισμού, οι εργάτες αφαιρούν τα πάντα -φερμουάρ, κουμπιά, ετικέτες.
Στη συνέχεια, τα τεμαχισμένα ρούχα αποθηκεύονται σε μεγάλους σωρούς ανάλογα με το χρώμα: Κόκκινα, μπλε, πράσινα και (πολλά) μαύρα. Αυτό είναι το πρώτο βήμα πριν γίνουν νήματα και στη συνέχεια, ύφασμα.
«Ένα μεγαλύτερο μηχάνημα αναμιγνύει μαλλί, μετάξι, βαμβάκι και οποιαδήποτε τεχνητή ίνα όπως ο πολυεστέρας και τροφοδοτεί μια μηχανή λαναρίσματος που αρχίζει να τα κάνει νήματα» λέει ο Ashwini Kumar, διευθυντής της Shankar Woolen Mills.
Τρεις τόνοι ρούχων παράγουν περίπου 1,5 τόνο νήματος. Το κοντό ύφασμα χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για να γίνουν κουβέρτες.
Πού πηγαίνουν οι κουβέρτες αυτές; «Σε ανθρώπους που πλήττονται από καταστροφές, σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές, τσουνάμι. Σε αυτούς διανέμονται» λέει ο Kumar.
Διαφορετικά, το ύφασμα πωλείται ως φθηνή κουβέρτα κάτι λιγότερο από 2 δολάρια το κομμάτι.
Ο μεγαλύτερος καταναλωτής των ανακυκλωμένων υφασμάτων είναι η Αφρική. Οι έμποροι επισκέπτονται τακτικά τις αγορές των αφρικανικών χωρών ξέροντας ότι θα βρουν νέους αγοραστές.
Υπάρχει και τοπική αγορά, αλλά είναι πολύ μικρότερη.
Παρά το γεγονός ότι το κόστος εισαγωγής των «υφαντουργικών αποβλήτων» είναι πολύ χαμηλό, ο Kumar θεωρεί ότι η κάποτε κερδοφόρα αυτή επιχείρηση γίνεται όλο και πιο δαπανηρή.
«Μόλις το φορτίο φτάσει στην Ινδία, οι τελωνειακοί δασμοί, η μεταφορά, η αποθήκευση, η ηλεκτρική ενέργεια και τα εργατικά χέρια, ανεβάζουν το κόστος κατακόρυφα. Οι καταναλωτές μας στην Αφρική θέλουν φθηνές κουβέρτες και εμείς προσπαθούμε να κρατήσουμε τις τιμές χαμηλές».
Η βιομηχανία έχει επίσης επηρεαστεί από τον ανταγωνισμό από φθηνότερες τεχνητές ίνες, όπως ο πολυεστέρας.
Ο Pawan Garg, πρόεδρος της All India Woollen & Shoddy Mills Association, λέει ότι η βιομηχανία έχει ήδη συρρικνωθεί δραματικά. «Κάποτε υπήρχαν πάνω από 400 μονάδες εδώ, τώρα είναι λιγότερες από 100. Παλαιότερα, τα εργοστάσια δούλευαν 24 ώρες το 24ωρο, τώρα μόλις και μετά βίας μια βάρδια την ημέρα» λέει και εξηγεί ότι εάν η βιομηχανία συνεχίσει να συρρικνώνεται, το πρόβλημα που θα προκύψει δεν θα αφορά μόνο την Ινδία. Μάλιστα, προτείνει η Δύση να βοηθήσει στη στήριξη της βιομηχανίας, αναφερόμενος στις επιπτώσεις που θα έχουν στο περιβάλλον τα τεράστια αυτά βουνά αποβλήτων.
«Στην Ινδία τίποτα δεν πάει χαμένο. Τα ρούχα μας πηγαίνουν σε εκείνους που τα έχουν ανάγκη. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα πετάξω ένα κομμάτι ύφασμα στον κάδο των απορριμμάτων».