Το Φοινικόδασος του Βάι στη Σητεία, το μοναδικό στην Ευρώπη, το οποίο επισκέπτονται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες κινδυνεύει με αφανισμό.
Οι προσδοκίες επιστημόνων και υπηρεσιών ότι το κόκκινο σκαθάρι που δεν προσβάλλει τους φοίνικες του Θεόφραστου δεν θα χτυπήσει το περίφημο φοινικόδασος που αποτελείται από αυτό το είδος, δυστυχώς διαψεύστηκαν καθώς τουλάχιστον 16 φοίνικες εντός του δάσους δίπλα στην παραλία ξεράθηκαν όπως διαπίστωσε τη Δευτέρα κλιμάκιο της Διεύθυνσης Δασών Λασιθίου με επικεφαλής τον Διευθυντή της υπηρεσίας κ. Μανόλη Κουδουμά(βλέπε φωτό)
Όπως μετέδωσε αποκλειστικά το Ράδιο Κρήτη και η εκπομπή του Λευτέρη Βαρδάκη, το έντομο χτύπησε για πρώτη φορά το φοινικόδασος και μάλιστα εν μέσω χειμώνα. Κλιμάκιο της Διεύθυνσης Δασών Λασιθίου που πραγματοποίησε αυτοψία διαπίστωσε ότι εντός του δάσους τουλάχιστον 16 φοίνικες είχαν προσβληθεί από το σκαθάρι και έχουν ξεραθεί.
Αμέσως σήμανε συναγερμός και σήμερα συνεργείο με ειδικό γερανοφόρο όχημα όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες που δημοσιεύει το ekriti.gr, με την εφαρμογή ειδικής τεχνικής έκαναν έγχυση ειδικού φαρμάκου προκειμένου να φτάσει στην καρδιά των δέντρων στο σημείο όπου μεγαλώνουν οι προνύμφες του κόκκινου σκαθαριού και να εξοντώσουν το έντομο που τον κατατρώει μέχρι να ξεραθεί, για να σωθούν οι υπόλοιποι.
Παράλληλα οι 16 φοίνικες που έχουν ξεραθεί θα καούν ενώ ο κ. Κουδουμάς απέστειλε κατεπείγον έγγραφο στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προκειμένου να εκπονηθεί σχέδιο δράσης έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί να αποτραπεί με αποτελεσματικό τρόπο η επέκταση της προσβολής του σκαθαριού και να προστατευθεί το μοναδικού φυσικού κάλους φοινικόδασος.
Το δάσος του Βάι μέχρι σήμερα επιβίωσε από το σκαθάρι αφού το έντομο δεν προτιμούσε το συγκεκριμένο είδος φοίνικα του Θεόφραστου λόγω της σκληρότητας του κορμού ωστόσο φαίνεται ότι βρήκε τρόπο να εισχωρήσει όπως συνέβη τον περασμένο Σεπτέμβριο και σε μεγάλο φοίνικα στο πάρκινγκ του φοινικόδασους με αποτέλεσμα να τον καταστρέψει.
Το σκαθάρι έχει καταστρέψει χιλιάδες φοίνικες τα τελευταία χρόνια
στην Κρήτη παρά τις προσπάθειες για την καταπολέμησή του. Εμφανιζόταν κυρίως από την άνοιξη και έπειτα λόγω των υψηλών θερμοκρασιών. Τώρα όμως εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και του ήπιου χειμώνα που διανύουμε το σκαθάρι συνεχίζει το καταστροφικό του έργο και μάλιστα σε ένα είδος φοίνικα που έμοιαζε να είναι απρόσβλητο από το έντομο
Το Κόκκινο σκαθάρι του φοίνικα
Το κόκκινο σκαθάρι είναι ένα κολεόπτερο με μήκος 3-4 εκατοστά, τρία ζεύγη ποδιών, χρώμα κόκκινο-πορτοκαλί με μαύρες κηλίδες στο κεφάλι, στα φτερά έχει μαύρες παράλληλες γραμμές και στο κεφάλι του προβάλει μια κόκκινη προβοσκίδα.
Ο κύκλος ζωής τους είναι : αυγά-προνύμφη-νύμφη-τέλειο έντομο.
Τα θηλυκά γεννάνε 300-500 αυγά σε οπές του κορμού και στις μασχάλες των φύλλων στη στεφάνη. Οι προνύμφες αφού εκκολαφθούν αρχίζουν να σκάβουν στοές μέσα στον κορμό στην καρδιά όπου και συνεχίζουν να αναπτύσσονται τρεφόμενες από το μαλακό ξύλο και τους χυμούς του φοινικόδεντρου. Η προνύμφη σε πλήρη ανάπτυξη έχει μήκος 4-5 εκατοστά, χρώμα άσπρο με σκούρο κεφάλι και μαλακό κορμό.
Η προνύμφη είναι αυτή που προκαλεί την κύρια ζημιά αφού καταστρέφει την καρδιά του φοίνικα.
Οι προνύμφες όταν ολοκληρώσουν την ανάπτυξή τους, γίνονται νύμφες πλέκοντας κουκούλι από το εσωτερικό των φύλλων και ζουν μέσα σ’ αυτό για αρκετές ημέρες. Από τα κουκούλια αυτά θα αναπτυχθούν τα τέλεια έντομα.
Αποτέλεσμα της δραστηριότητας των προνυμφών και των νυμφών είναι τα νεότερα φύλλα (αυτά που αναπτύχθηκαν τελευταία) να αδυνατίζουν στη βάση τους και να κάμπτονται προς τα κάτω.
Καθώς προχωράνε πιο βαθιά τρώγοντας την καρδιά του φοίνικα, αρχίζουν σιγά σιγά όλα τα φύλλα να κάμπτονται και να ξεραίνονται. Τα φύλλα αρχίζουν να πέφτουν και να φαίνονται σαν να αποκολλώνται από τον κορμό. Το δέντρο αρχίζει να μοιάζει σαν ομπρέλα και τότε είναι το σημείο που έχει σαπίζει και τελικά καταστρέφεται δια παντός. Χαρακτηριστική είναι και η έντονη δυσοσμία που βγαίνει από την καρδιά του φοίνικα σε αυτό το σημείο.
Κόκκινο Σκαθάρι του Φοίνικα πως αντιμετωπίζεται
Τα αποτελέσματα της προσβολής ενός φοίνικα από το κόκκινο σκαθάρι δεν είναι αμέσως ορατά. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η προσβολή αρχίζει να φαίνεται στο σημείο που τα φύλλα πέφτουν και το δέντρο αρχίζει να μοιάζει με ομπρέλα.
Γι’ αυτό η αντιμετώπιση θα πρέπει να είναι κατά βάση προληπτική ώστε να μην προλάβουν οι προνύμφες να καταστρέψουν την καρδιά του φοίνικα. Σε περίπτωση που υπάρχει ήδη προσβολή, αρχίζουν δηλαδή να φαίνονται τα πρώτα συμπτώματα, οι επεμβάσεις θα πρέπει να γίνουν όσο το δυνατόν συντομότερα.
Αν το δέντρο έχει χάσει όλα τα φύλλα του , δηλαδή έχουν ξεραθεί και έχουν κλίση προς το έδαφος και η καρδιά του δέντρου είναι εντελώς ανοιχτή, τότε καμία αντιμετώπιση δεν μπορεί να γίνει αφού το δέντρο έχει καταστραφεί.
Η προληπτική αντιμετώπιση υγειών φοινίκων γίνεται με ψεκασμούς ορισμένων κατάλληλων μη τοξικών φυτοφαρμάκων στην στεφάνη του δέντρου και στα νεότερα φύλλα. Πρώτα θα πρέπει να έχει κλαδευτεί το δέντρο έτσι ώστε το διάλυμα του φαρμάκου να φτάνει στην καρδιά του.
Γενικότερα τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για το κόκκινο σκαθάρι του φοίνικα είναι :
Παρακολούθηση των φύλλων για τυχόν φαγώματα και οπές. Τακτική παρακολούθηση των δέντρων για συμπτώματα προσβολής.
Κλάδεμα των φύλλων κατά την διάρκεια του χειμώνα που τα έντομα δεν είναι δραστήρια.
Κάψιμο ή κόψιμο και απομάκρυνση των κορμών και φύλλων των φοινικόδεντρων που έχουν καταστραφεί από το κόκκινο σκαθάρι με σκοπό να μην μεταφερθούν τα έντομα σε γειτονικά δέντρα.
Ειδοποίηση των ιδιωτών ή δημόσιων φορέων για τυχόν προσβολές σε φοινικόδεντρα που τους ανήκουν
Τοποθέτηση παγίδων σύλληψης εντόμων με φερομονικές ουσίες για έλεγχο δραστηριότητας της περιοχής.
Τακτικοί προληπτικοί ψεκασμοί με τα κατάλληλα φυτοφάρμακα καθ΄όλη την διάρκεια του έτους
Αγορά φοινικόδεντρων από φυτώρια που συνοδεύονται από φυτουγειονομικό διαβατήριο, δηλαδή επίσημο έγγραφο το οποίο πιστοποιεί ότι τα φυτά είναι απαλλαγμένα από το έντομο.