Τον προηγούμενο Νοέμβριο, ο David καθόταν στο αμάξι του καθώς επέστρεφε σπίτι από τη δουλειά. Ξαφνικά ένοιωσε πλημμυρισμένος από τη συνειδητοποίηση ότι οτιδήποτε έχει βιώσει είναι ουσιαστικά φιλτραρισμένο μέσα από το μυαλό του, τελείως υποκειμενικά, και άρα δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά ένα κατασκεύασμα.
“Σίγουρα αυτή δεν είναι μία μοναδική ή βαθιά σκέψη, αλλά ένοιωσα ότι ο κόσμος μου εξαφανίστηκε από τα πόδια μου και ένοιωσα έναν πανικό και μία βεβαιότητα ότι, αν το επέλεγα, θα μπορούσα αυτή τη στιγμή να τρελαθώ”, μου είπε. Άνοιξε το παράθυρο του αυτοκινήτου και δυνάμωσε το ραδιόφωνο και με προσοχή επέστρεψε στο σπίτι του.
Εκείνο το βράδυ δε μπορούσε να κοιμηθεί. Θα κουραζόταν πάρα πολύ, θα έφτανε στο σημείο να κλείσει τα βλέφαρα και ξαφνικά ένοιωθε σα να τοον κτυπούσε ρεύμα και ξύπναγε. “Ήμουν κλονισμένος, υπέφερε με πόνους στο στήθος και ναυτία”, είπε. “Αυτό συνέχισε δίχως διακοπή για έξι ολόκληρες μέρες που κοιμήθηκα συνολικά μόλις 6 ώρες. Την Κυριακή το βράδυ πήρα στα επείγονται του νοσοκομείου”
Ο David είχε μία υποψία τι προκάλεσε τις κρίσεις πανικού: η πρακτική του διαλογισμού.
Ξεκίνησε τον διαλογισμό τον Αύγουστο του 2017 μέσω του βιβλίου του John Yates, the Mind Illuminated και το βιβλιο του Daniel Ingram, Mastering the Core Teachings of Buddha. Στην αρχή το πήρε χαλαρά. Την πρώτη βδομάδα έκανε διαλογισμό για περίπου 30 λεπτά κάθε μέρα, ένα μήνα αργότερα έκανε διαλογισμό 2 ώρες, μία ώρα το πρωί και μία ώρα το βράδυ.
“Ένα πράγμα που παρατήρησα είναι ότι απομακρυνόμουν. Λίγο – λίγο, αρχισα να χάνω το ενδιαφέρον για το ζωή. Σταμάτησα να παίζω κιθάρα, σταμάτησα να ακούω μουσική, σταμάτησα να μαγειρεύω για την οικογένειά μου που πλέον έμοιαζε περισσότερο σα κάτι που έπρεπε να κάνω και όχι σα κάτι που πραγματικά ήθελα”
Ο David σταμάτησε τον διαλογισμό μόλις άρχισε να βλέπει αυτές τις αλλαγές, όμως η κατάστασή του δε βελτιώθηκε. Η αϋπνία του ήταν μη διαχειρίσιμη δίχως φάρμακα, και συνέχισε να νοιώθει μία άγνωστη πηγή άγχους κατά τη διάρκεια της ημέρας.
“Είχα ναυτία, στομαχόπονους και πόνους στο στήθος, και ένα αίσθηση υπαρξιακού φόβου. Ήταν σα να είχε κλείσει κάποιος τον διακόπτη του συναισθηματικού μου κόσμου. Ένοιωθα συντετριμμένος. Είχα μια δουλειά, μια γυναίκα, δύο πολύ όμορφα παιδιά, και όμως αισθανόμουν ότι δε θα μπορούσα να ξανααισθανθώ χαρά”
Δεν είναι ο διαλογισμός αυτή η αρχαία πρακτική που ήρθε για να θεραπεύσει όλες τις μοντέρνες ανησυχίες μας; Πέραν του ότι προσφέρει ένα κοσμικό τρόπο προς την πνευματικότητα, ο διαλογισμός έχει τη βάση του στην επιστήμη, με στοιχεία να δείχνουν ότι πράγματα έχει θετικές επιπτώσεις στην υγεία. Υπάρχουν παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του στρες, των εξαρτήσεων, του χρόνιου πόνου, ψυχιατρικών προβλημάτων που βασίζονται στον διαλογισμό. Τα κινητά είναι γεμάτα apps για τον διαλογισμό. Διάολε, ο διαλογισμός μπορεί να βελτιώσει και τη σεξουαλική ζωή σου.
Πάραυτα, πέρα από τη μόδα, μερικές φορές ο διαλογισμός πάει πολύ στραβά. Για μία μειοψηφία ανθρώπων που δοκιμάζουν τον διαλογισμό, οδηγεί σε αλλαγές στην προσωπικότητα και στη διάθεση. Καθώς ο διαλογισμός εισέρχονται στη ζωή και στην υγεία των ανθρώπων, και ειδικά καθώς όλο και παραπάνω άνθρωποι κάνουν διαλογισμό μόνοι τους, κάποιοι ειδικοί σημειώνουν ότι μπορεί να κάνει και κακό στον ανθρώπινο ψυχισμό.
Η κ. Willoughby Britton, Διευθύντρια του Εργαστηρίου Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο Brown, εξετάσει μία ομάδα ανθρώπων σαν τον David, ανθρώπων για τους οποίους ο διαλογισμός προκάλεσε ψυχολογική και φυσική κρίση. Κάθε βδομάδα δέχεται όλο και παραπάνω emails από ανθρώπους που ψάχνουν για βοήθεια. “Βλέπω πολλούς ανθρώπους να τραυματίζονται από τη διαδικασία”, είπε.
Περισσότερο από 75% των ερευνών που γίνονται στον διαλογισμό δεν καταμετρούν τα αρνητικά αποτελέσματα που προκαλεί, μου είπε η Britton. Πρόσφατα, δημοσιεύσει τη μεγαλύτερη έρευνα στα προβλήματα που δημιουργεί ο διαλογισμός, παίρνοντας συνέντευξη από 100 δασκάλους διαλογισμούς που είχαν προσωπική γνώση για τα συγκεκριμένα θέματα.
Σε αυτή την έρευνα, καθώς και σε μία άλλη που ακολουθεί και στην οποία δουλεύει τώρα, μου είπε ότι υπάρχουν κάποια κοινά συμπτώματα. Υπάρχει υπερ-διέγερση: Αύξηση του άγχους, του φόβου, του πανικού, της αϋπνίας, τραυματικές εμπειρίες που επανέρχονται στην επιφάνεια και συναισθηματική αστάθεια. Μπορεί να υπάρξει επίσης υπερευαισθησία αισθήσεων, ή ευαισθησία στο φως και στον ήχο. Στην αρχή, μπορεί να είναι ευχάριστο. Τα χρώματα γίνονται πιο ζωντανά. Το άτομο αρχίζει να παρατηρεί περισσότερα πράγματα. “Όταν αυτό όμως δε σταματά, τότε ξαφνικά οι ήχοι γίνονται πολύ ενοχλητικοί, ή δε μπορείς να βγεις από το σπίτι γιατί ακούς τα πάντα και αυτά σου αποσπά διαρκώς την προσοχή”, είπε.
Το εκκρεμές όμως πάει και από την άλλη πλευρά, και ένα άτομο μπορεί να αισθανθεί υπο-διέγερση. Αυτό μπορεί να μοιάζει σα αποσύνδεση από την πραγματικότητα και το σώμα. Ένα άτομο θα αισθανθεί σα να είναι έξω από το σώμα του, ή ότι δε μπορούν να αισθανθούν το σώμα, ή ότι δεν έχουν καθόλου σώμα. “Οι άνθρωποι περιγράφουν μία απώλεια αισθήματος πέρα από αυτό που θέλανε, και μία απώλεια κινήτρου ή ευχαρίστησης”, λέει η Britton.
Η Britton είναι πολύ σκεπτική με την όλο και πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη τάση να χρησιμοποιεί ο δυτικός άνθρωπος τον διαλογισμό σα ένα τύπου γενικής πολυβιταμίνης. “Δε βλέπω τα apps ή οι άνθρωποι που διδάσκουν διαλογισμό να λαμβάνουν την ευθύνη για τους ανθρώπους τους οποίους οδηγούν στον διαλογισμό”, είπε. “Αν παίρνουν εμένα τηλέφωνο, σημαίνει ότι δεν λαμβάνουν τη βοήθεια που χρειάζονται από τους ανθρώπους ή τα προγράμματα που τους διδάσκουν”.
Είναι πολύ καλά ντοκουμενταρισμένο ότι ο διαλογισμός μπορεί να οδηγήσει σε ένα μείγμα πολύ διαφορετικών αισθήσεων – Οι βουδιστικές παραδόσεις αναφέρονται συχνά στα αποτελέσματα του διαλογισμού. “Ο όρος nyams αναφέρεται σε ένα εύρος εμπειριών που προκύπτουν από τον διαλογισμό – από την αίσθηση ευλογίας και σε οράματα στα εντονότατο σωματικό πόνο, ψυχολογικές διαταραχές, παράνοια, θλίψη, θυμό και φόβο”, γράφει η Britton. “Οι παραδόσεις του Ζεν έχουν αναγνωρίσει εδώ και καιρό την πιθανότητα για συγκεκριμένες πρακτικές να οδηγήσουν σε αρρώστια την οποία ονομάζουν “αρρώστια Ζεν” ή “αρρώστια διαλογισμού”.
Κάποιοι διαλογιστές αναφέρονται στην αρρώστια ως τη “Σκοτεινή Νύχτα”, γράφει ο Shinzen Young, ένας δάσκαλος διαλογισμού και σύμβουλος νευροεπιστήμης που δουλεύει με πανεπιστήμια.
“Είναι βέβαιο ότι ο οποιοσδήποτε ασχοληθεί με τον διαλογισμό σε περάσει περιόδους με αρνητικά συναισθήματα, σύγχυση, αποπροσανατολισμό και υπερευαισθησία εξωτερικά και εσωτερικά. Αυτό το φαινόμενο, σύμφωνα με τη Βουδιστική παράδοση, περιγράφεται ως η πτώση στον “Γκρεμό του Κενού”. Εμπεριέχει μία αυθεντική και μη αναστρέψιμη ματιά στην Κενότητα και στην Ανυπαρξία του Εαυτού. Αυτό που το κάνει προβληματικό είναι ότι το άτομο που βιώνει ως ένα κακό ταξίδι. Αντί να νοιώσει ενδυνάμωση και ολοκλήρωση – όπως το περιγράφει η Βουδιστική βιβλιογραφία – είναι το ακριβώς αντίθετο. Κατ’ ένα τρόπο είναι ο σκοτεινός δίδυμος αδελφός του Διαφωτισμού”.
Ο Young υποστηρίζει ότι για τους περισσότερους ανθρώπους η εμπειρία είναι διαχειρίσιμη μέσω της καθοδήγησης από έναν ικανό δάσκαλο, κι ενώ μπορεί να πάρει μήνες ή και χρόνια για να το ξεπεράσει, το τελικό αποτέλεσμα είναι “σχεδόν πάντα πάρα πολύ θετικό”. Αλλά γι’ αυτούς που κάνουν διαλογισμό όχι με σκοπό να αφοσιωθούν σε αυτόν “το να πέφτεις στο “Γκρεμό του Κενού” δεν είναι αυτό που περιμένουν να βρουν.
Ο Nick, ένας 25χρονος από τη Μινεσότα, ξεκίνησε διαλογισμό μετά που διάβασε το βιβλίο του Σαμ Χάρις Waking Up: A Guide to Spirituality Without Religion. Κατέβασε το app Calm και ξεκίνησε να κάνει διαλογισμό στο σπίτι του. Το φθινόπωρο του 2016 πήγε για 10 ημέρες σε ησυχαστήριο για διαλογισμό.
“Μετά τις δέκα ημέρες αισθάνθηκε ότι έζησα μία εμπειρία που άλλαξε τη ζωή μου”, λέει ο Nick. Το προηγούμενο καλοκαίρι ξεκίνησε να δουλεύει εθελοντικά στο ησυχαστήριο κάνοντας διαλογισμό για 3 ή 4 ώρες ημερησίως. Τον Μάρτη αποφάσισε να ξαναπάει για άλλες δέκα ημέρες. “Δε μπορούσα να δω πως μπορούσε κάτι να πάει στραβά, αφού άλλωστε το είχα ξανακάνει”, είπε.
Όμως κάτι πήγε στραβά. Είπε ότι είχε ένα τραυματικό ατύχημα όταν ήταν 13 ετών και ο διαλογισμός το ξαναέφερε στην επιφάνεια. Και η μνήμη του ατυχήματος δεν έφυγε όταν επέστρεψε σπίτι του.
Αισθάνθηκε ότι ήταν ξανά 13 ετών. Δε μπορούσε να κοιμηθεί. “Το μυαλό μου άρχισε να σκέφτεται διαρκώς κομμάτια του σώματός μου και αυτό ήταν μία εξαιρετικά ισχυρή σε ένταση αίσθηση. Άρχισα να γίνομαι εμμονικός. Κάθε φορά που κατάπινα άκουγα το αυτί μου να κάνει κλικ και μετά ένοιωθα παγιδευμένος σε αυτό την εμμονή του να καταπίνω και να ακούω τον εαυτό μου, ερμηνεύοντας αυτό που αισθανόμουν ως πρόβλημα”.
Περίμενα ένα περίπου μήνα μήπως και έφευγε η αίσθηση, μέχρι που άρχισε να γίνεται αυτοκτονικός. Βρήκε την Britton και ζήτησε τη βοήθειά της.
“Αυτό ήταν κάτι το οποίο με βοήθησε τόσο πολύ τα προηγούμενα χρόνια και ήμουν πολύ παθιασμένος. Αισθανόμουν ότι μου έδινε ένα σκοπό στη ζωή και τώρα μου προκαλούσε τόσο πόνο. Αυτός τον χρόνο αισθάνομαι πιο αυτοκτονικός από οποιαδήποτε άλλη περίοδο στη ζωή μου”.
Μόλις τώρα αρχίζει να ξαναστέκεται στα πόδια του. Έχει χάσει τη δουλειά του και είναι δύσκολο να βρει άλλη όσο συμμετέχει σε προγράμματα υποστήριξης. Προς το παρών κάνει ψυχοθεραπεία και συμμετέχει στην ομάδα της καθηγήτριας Britton.
Όταν τον ρωτω τι πιστεύει για τον διαλόγισμο περιέργως είναι αρκετά γενναιόδωρος:
“Νομίζω ότι αν οι άνθρωποι το δοκιμάσουν έστω και για λίγα λεπτά, ή αν δοκιμάσουν τον διαλογισμό με καθοδήγηση, θα τους πρότεινα να το κάνουν. Αλλά θα τους έλεγα να είναι πολύ προσεκτικοί αν θέλουν να κάνουν κάτι με μεγαλύτερη ένταση, και ότι αν αισθανθούν κάτι, έστω και για λίγα λεπτά, να σταματήσουν και να μιλήσουν σε κάποιον για αυτό που αισθάνθηκαν”.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο από το VICE.COM
μετάφραση: agonaskritis.gr