Του Κυριάκου Γ. Κώτσογλου
Ο Τζιμάρας, ο Πανούσης, χρησιμοποιούσε αστειευόμενος τη φράση τούτη για τον διάσημο ερμηνευτή, όταν του απαγορεύτηκε νομικά να χρησιμοποιεί το όνομά του. Το ίδιο θα κάνω κι εγώ, όχι για τον καλλιτέχνη, αλλά για τον υπέρ-τουρισμό, μήπως και το πάρουν «πρέφα» οι ανταγωνιστές μας κι αρχίσουν να επενδύουν απέναντι στο δικό μας «μειονέκτημα» με τη δική τους πράσινη – αειφόρα, τουριστική βιομηχανία!!!
Κι όσο κι αν ακούγεται περίεργο, θα επιχειρήσουμε από κοινού να διαμορφώσουμε τη φρασεολογία, όχι για μας ή γιατί μας υποχρεώνει κάποιος, αλλά γιατί εμείς, εδώ στην Κρήτη, θέλουμε τα πράγματα όσο γίνεται διάφανα, ξεκάθαρα και εν τέλει, είναι καλύτερο να συμφωνούμε παρά να διαφωνούμε, στο θέμα του ακατανόμαστου και τον τρόπο με τον οποίο θα εκφράζουμε όλοι, πολιτεία, φορείς ή στελέχη, το όλο θέμα.
«Δεν υπάρχει κανείς ακατανόμαστος, όλα είναι θέμα υποδομών και διαχείρισης, οι Δήμαρχοι κι η Περιφέρεια να κάνουν τη δουλειά τους», θα συγκολλήσω, συγγραφική αδεία, τις απόψεις της αγοράς τον τελευταίο καιρό! Επιτρέψτε μου να θυμίσω ότι ο ακατανόμαστος είναι φαινόμενο – αποτέλεσμα, ενώ οι υποδομές και η διαχείριση είναι αίτια, η απουσία των οποίων συνεισφέρει στη δημιουργία του ακατανόμαστου.
Αλήθεια είναι ότι οι Υποδομές μπορούν να συνεισφέρουν θετικά στον ακατανόμαστο. Χιλιάδες αυτοκίνητα μπορούν να είναι «πολλά» για ένα γερασμένο οδικό δίκτυο, αλλά μπορεί να γίνουν «λίγα» ή «ανεκτά» για ένα σύγχρονο δίκτυο, βλ. ΒΟΑΚ. Αλήθεια είναι, η διαχείριση μπορεί μετατρέψει μια «υπερβολική ροή» στο Μουσείο σε μια «άνετη ξενάγηση» και να βγάλει το υπέρ, από μια συγκέντρωση στο Κουρταλιώτικο φαράγγι.
Με την παραπάνω ματιά, τα αεροδρόμια και οι δρόμοι, τα φράγματα, οι μονάδες διαχείρισης στερεών αποβλήτων και οι βιολογικοί, τα ραντάρ και τα πάρκινγκ, μαζί με όλες τις άλλες υποδομές και μια αποτελεσματικότερη διαχείριση στις περιοχές υπέρ-συγκέντρωσης, μια χώρο-χρονική διευθέτηση των επισκεπτών, θα έλυνε το πρόβλημα του ακατανόμαστου. Είμαστε σύμφωνοι σε αυτό, φορείς και Περιφέρεια.
Υπάρχει και μια άλλη ματιά που «βλέπει» λίγο διαφορετικά… Θα φτάνει πάντα, ακόμα και το σωστά διαχειριζόμενο νερό για τους επισκέπτες μας; Ποια διαδικασία θα αποφορτίσει το Ελαφονήσι; Ένα καλό πάρκινγκ στον Μπάλο θα βοηθήσει ή το αντίθετο; Μήπως ένα εισιτήριο κάνει τον τόπο ακόμα πιο διάσημο και ποθητό, ένα φετίχ; Μήπως χρειάζεται ένας συνδυασμός υποδομών και διαδικασιών; Μήπως υπάρχουν (10) τοπωνύμια, θησαυροί της Κρήτης όπου πρέπει να γίνει «της Χρυσής»;
Και ας πούμε ότι καθόμαστε όλοι μαζί για να βρούμε τη λύση, αυτή είναι διαφορετική σε κάθε τοπωνύμιο. Άλλη στο Φαράγγι της Σαμαριάς όπου και οι 300.000 επισκέπτες δηλώνουν ευτυχισμένοι λόγω μεγέθους, άλλη στο Γαϊδουρονήσι, άλλη στα Μάταλα. Θα καθίσουμε όμως; Αν θεωρήσουμε ότι ένα τοπωνύμιο χρειάζεται διαχείριση, ομολογούμε την παρουσία ή τον κίνδυνο του ακατανόμαστου, ωχ! Το αντέχουμε αδέρφια; Αντέχουμε να δούμε τις περιοχές που θέλουν βοήθεια ή δεν υπάρχουν καν;
Και άραγε θα δούμε τη «συνεισφορά» της βραχυχρόνιας μίσθωσης πέρα του κοινωνικού ζητήματος, στην ποιότητα ζωής του ντόπιου; Γιατί τουρισμός δεν είναι μόνο ο επισκέπτης, είναι κι ο κάτοικος και βλέπετε πώς εκφράζεται αυτό παγκόσμια. Ποιες υποδομές θα διορθώσουν αυτό το θέμα; Ή θα ζήσουμε και θα πεθάνουμε με τις κλίνες και την υπέρ-οικοδόμηση που κάναμε; Ποια διαδικασία θα αναστρέψει το σήμερα; Μήπως έχουμε ήδη χάσει κάποια τραίνα; Ίσως, ίσως υπάρχει ακόμα χρόνος!
Δεν θα βάλω φωτογραφίες που αποδεικνύουν τα παραπάνω, ούτε θα αναφερθώ σε άρθρα που γράφονται αυτό τον καιρό ανά τον κόσμο και προκαλούν διαφωνίες, ως εικονομάχοι και εικονολάτρες. Όμως, δεν θέλω να κλείσουμε και τα μάτια την ώρα που γίνεται «ο χαμός» σε ένα τοπωνύμιο, επειδή στην κορυφή του Ψηλορείτη είναι άδειο το εκκλησάκι ή ο μέσος όρος είναι άριστος, ανάμεσα σε Μάλια και Αστερούσια!
Και ξέρω καλά ότι υπάρχουν κλάδοι, επαγγελματίες και ειδικότητες που δηλώνουν ότι «ας έρθουν άλλοι τόσοι», ενώ θα έπρεπε να λένε «ας έρθουν δέκα φορές τόσοι, απλά ας πάμε ομαλά με τις υποδομές και τη σωστή διαχείριση κι εκεί που ξεπερνάμε την αντοχή, εκεί που οι πόροι δεν φτάνουν, όπου είναι αυτό, σε (10) μέρη, ας κάνουμε μια προσπάθεια για να βρούμε τα μέτρα ώστε να προστατευθούν και αυτά».
Τα τοπωνύμια, τα σημεία εκείνα που κάνουν διάσημη την Κρήτη, δεν είναι έργα του ανθρώπου, είναι έργα της φύσης και για το λόγο αυτό οι Μονές έχουν καταλάβει κάποια από αυτά κι εκεί νιώθουμε πιο ήρεμοι. Όμως τα τοπωνύμια είναι εκείνα που θέλουν ένα παραπάνω την προσοχή και την αγάπη μας, γιατί αυτά δεν λειτουργούν «εγωιστικά», αλλά συλλογικά και αποτελούν πολλαπλασιαστές για όλους και για όλα…
Δεν ισχύει αυτό που λένε οι φανατικοί κρεατοφάγοι, ότι τα χόρτα δεν έχουν τίποτα, δεν ισχύει αυτό που λένε οι φανατικοί χορτοφάγοι, ότι τα χόρτα έχουν όσα το κρέας. Με τον ίδιο τρόπο δεν ισχύει ότι η Κρήτη είναι υπέρ-τουριστική, αλλά δεν ισχύει κι η «ετυμηγορία» ότι δεν υπάρχουν στην Κρήτη σημεία που σε συγκεκριμένες περιοχές, χρόνο και ώρες εμφανίζουν υπερβολικές ροές, αποτέλεσμα του ακατανόμαστου και με αίτια την έλλειψη υποδομών, διαδικασιών ή και την υπερβολική ροή επισκεπτών!
Το αν καθίσουμε να το συζητήσουμε και να το λύσουμε ή αν απλά θα το ξορκίσουμε, είναι αυτό που θα μας κάνει να ξεχωρίσουμε από το «όσα βλέπει η πεθερά», από την υπόλοιπη Ελλάδα και τις περιοχές που βολτάρει ο ακατανόμαστος. Κρίσιμο είναι να μη μας προλάβουν οι εξελίξεις, το νέο αεροδρόμιο, οι αυξανόμενες – δόξα τω Θεώ – ροές, οι νέες τουριστικές τάσεις προς την εμπειρία κι όχι μόνο τη διαμονή. Η διάχυση του τουρισμού μας στο χώρο, το χρόνο και τον τρόπο, μαζί με την ολιστική Κρήτη, αναζητούν, εκτός την Περιφέρεια ή τους Δήμους, τους Κρητικούς αναδόχους φορείς.
Για να μη φτάσουμε να χορταίνουμε, να νιώθουμε πλήρεις, αλλά να διαπιστώσουμε κάποια στιγμή, ότι εκείνο που μας χόρτασε ήταν ένα κομμάτι, από το ίδιο μας το χέρι.
* Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης, MSc, PhD
Αντιπεριφ/ρχης Τουρισμού Περιφέρειας Κρήτης