Το Τρίτο Μνημόνιο της κυβέρνησης Τσίπρα θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα για τον αγροτικό τομέα. Δεν υπάρχουν ούτε «ισοδύναμα», ούτε παράλληλο πρόγραμμα». Το Μνημόνιο δένει τη χώρα χειροπόδαρα και προκαλεί όλεθρο στα μικρομεσαία αγροτικά στρώματα.
Kαταστροφικά μέτρα
Η κυβέρνηση έχει ήδη ψηφίσει σκληρά μνημονιακά μέτρα για τους αγρότες, όπως προκατοβολή 55% του φόρου στα εισοδήματα με αναδρομική ισχύ για το 2014 και εν συνεχεία αύξηση στο 75% για το 2016 και στο 100% για το 2017. Θα υπάρξει επίσης αύξηση του συντελεστή φορολογίας από 13% σε 20% για τα εισοδήματα του 2016 και σε 26% για τα εισοδήματα του 2017, ενώ αυξήθηκε ο ΦΠΑ από το 13% σε 23% στα αγροτικά μέσα, εφόδια και υπηρεσίες (φάρμακα, λιπάσματα, σπόρους, ζωοτροφές).
Η μνημονιακή λογική επέβαλε ακόμη δραστική μείωση της επιστροφής φόρου στο πετρέλαιο με αύξηση του συντελεστή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης του αγροτικού πετρελαίου από τα 0,066% ευρώ στα 0,330 ευρώ στο λίτρο μέχρι την 1η Οκτωβρίου 2016. Επέβαλε, τέλος, απελευθέρωση των ημερών φρέσκου γάλακτος που θα καθορίζονται από τον παρασκευαστή, σε βάρος των εγχώριων παραγωγών και καταναλωτών και υπέρ του εισαγόμενου γάλακτος από τις βόρειες χώρες της ΕΕ.
Με τα προτεινόμενα στο ασφαλιστικό τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα. Προβλέπεται αύξηση συνταξιοδοτικών εισφορών από 7% σε 10% μέχρι το τέλος του 2016 (με αναδρομική ισχύ από 1 Ιουλίου 2015) και στόχο να φθάσουν κλιμακωτά στο 20% μέχρι το 2019. Οι υφιστάμενες ασφαλιστικές κατηγορίες καταργούνται από 1ης Ιανουαρίου 2017 και η ασφαλιστική εισφορά υπολογίζεται ως ποσοστό επί του φορολογητέου εισοδήματος: 14% το 2017, 17% το 2018 και 20% το 2019.
Επιπλέον ορίζεται εισφορά υπέρ υγειονομικής περίθαλψης σε ποσοστό 6,95% επί του ασφαλιστέου εισοδήματος των αγροτών που θα βαρύνει εξολοκλήρου τους ασφαλισμένους και θα προστεθεί στο 20% της φορολογίας, Το κατώτατο ασφαλιστέο εισόδημα για τους αγρότες ορίζεται στα 468,8 ευρώ τον μήνα, κάτι που θα ισχύει ακόμη και σε περίπτωση μειωμένης πραγματικής παραγωγής, π.χ. λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Το Τρίτο Μνημόνιο επιδεινώνει τις δυσλειτουργίες του αγροτικού τομέα
Είναι κοινός τόπος ότι ο αγροτικός τομέας στην Ελλάδα έχει πλήθος προβλημάτων και απαιτεί ολική μεταρρύθμιση. Η συγκέντρωση της ιδιοκτησίας και της χρήσης γης σε λίγα χέρια έχει προχωρήσει με γρήγορους ρυθμούς και οι μικροί και μεσαίοι αγρότες βρίσκονται σε κατάσταση ασφυξίας. Υπάρχει όντως τεράστιο κοινωνικό ζήτημα φοροαποφυγής, ιδίως για τους μεγάλους αγρότες, όπως και τεράστιο ζήτημα μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών. Οι μικρομεσαίοι αγρότες αισθάνονται αποδυναμωμένοι και δύσπιστοι λόγω της αποτυχίας των συνεταιρισμών, με την εκτεταμένη διαφθορά που παρατηρήθηκε για χρόνια.
Επιπλέον, η συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ έφερε την εξάρτηση από τις επιδοτήσεις που κυμαίνονται στα 2-3 δις ευρώ το χρόνο. Η διασπάθιση του κοινοτικού χρήματος και η κληρονομική μεταβίβαση των δικαιωμάτων στην επιδότηση είναι καταστάσεις που πνίγουν τους νέους αγρότες. Τέλος, η σκανδαλώδης πώληση της (βαθιά προβληματικής) ΑΤΕ έχει αφήσει τον αγροτικό τομέα χωρίς εξειδικευμένο πιστωτικό θεσμό.
Υπάρχει όμως κανείς που σοβαρά πιστεύει ότι τα φορολογικά και ασφαλιστικά μέτρα του Τρίτου Μνημονίου στοχεύουν, ή βοηθούν με οποιονδήποτε τρόπο στην ανασυγκρότηση του ελληνικού αγροτικού τομέα; Τα μέτρα έχουν εισπρακτικό χαρακτήρα με στόχο να επιτευχθούν τα πλεονάσματα για τα οποία δεσμεύτηκε για μια ακόμη φορά η χώρα. Τα αποτελέσματά τους θα είναι καταδίκη για τους μικρομεσαίους αγρότες που ήδη βρίσκονται στα όρια.
Αναδιάρθρωση του αγροτικού τομέα εκτός ΟΝΕ
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν θα βρεθεί εναλλακτική λύση για τον αγροτικό τομέα όσο η χώρα θα βρίσκεται σε καθεστώς Μνημονίων. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι η απόρριψη των Μνημονίων σημαίνει απαραίτητα έξοδο από το ευρώ, η οποία μπορεί να γίνει η απαρχή μιας επαναδιαπραγμάτευσης της σχέσης της χώρας με την ΕΕ, ώστε να αλλάξει το υφιστάμενο παραγωγικό μοντέλο και να προσαρμοστεί στις πραγματικές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας. Είναι καθαρή τρομοκρατία να λέγεται ότι ο αγροτικός τομέας θα χάσει τις επιδοτήσεις, αν βγούμε από την ΟΝΕ. Αντίθετα, μπορεί να επωφεληθεί από την αποδέσμευση από το ευρώ και να τονώσει τις εξαγωγικές του δυνατότητες, όπως και τις δυνατότητες υποκατάστασης των αγροτικών εισαγωγών.
Η επιθυμητή αναδιάρθρωση του αγροτικού τομέα είναι εφικτή μόνο με συνολικό εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης στο πλαίσιο της εξόδου από την ΟΝΕ. Το σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει την αναδημιουργία από μηδενική βάση ενός αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου για τους μικρομεσαίους αγρότες, όπως Συνεταιρισμούς και Ομάδες Παραγωγών. Πρέπει επίσης να προβλέπει επαρκή χρηματοδότηση των αγροτών μέσα από ένα νέο εξειδικευμένο φορέα, δηλαδή τη δημιουργία μιας νέας ΑΤΕ με δημόσιο χαρακτήρα που δεν θα πάσχει από τις στρεβλώσεις και τα λάθη του παρελθόντος.
Η αγροτική αναδιάρθρωση είναι αδύνατη χωρίς ενίσχυση της έρευνας σε θέματα παραγωγικής διαδικασίας, νέων τεχνικών στις καλλιέργειες, καλλιεργητικών εφοδίων, αντιστρέφοντας τη μνημονιακή αποδυνάμωση οργανισμών, όπως ο ΕΘΙΑΓΕ, που μπορούν να συμβάλλουν στη σωστή κατεύθυνση. Η αναζωογόνηση του αγροτικού τομέα, τέλος, απαιτεί την άρση των επιβαρύνσεων με την μορφή φόρων και τελών στο κόστος παραγωγής, όπως του παράλογου ΕΝΦΙΑ σε ακίνητα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία: καλλιεργήσιμη γη, αποθήκες συγκέντρωσης, συσκευασίας, μεταποίησης και διάθεσης προϊόντων, σταβλικές και αλιευτικές εγκαταστάσεις.
Η αλλοπρόσαλλη μνημονιακή πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο δε βοηθάει στην ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα, αλλά την κάνει δυσκολότερη. Τρία παραδείγματα αρκούν. Πρώτον, ο νέος φόρος στο κρασί για να μην ανεβεί ο ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση πλήττει ευθέως ένα από τα δυναμικότερα κομμάτια της ελληνικής γεωργίας. Δεύτερο, η έλλειψη σχεδίου για την Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης αποθαρρύνει την παραγωγή τεύτλων στον κάμπο της Μακεδονίας και αλλού. Τρίτο, η διστακτικότητα στην επαναλειτουργία της κλωστοϋφαντουργίας δεν βοηθάει – όπως όφειλε – στην παραγωγική αξιοποίηση του ελληνικού βάμβακα, αλλά τον αφήνει να εξάγεται ως πρώτη ύλη στην Τουρκία και αλλού.
Η ελληνική γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία, με τους έμπειρους ανθρώπους που διαθέτουν, έχουν σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης, οι οποίες όμως απαιτούν σχέδιο για να γίνουν πραγματικότητα. Με μνημονιακά εισπρακτικά μέτρα, «τακτοποιήσεις» εκκρεμοτήτων υπό συνεχή πίεση και εξάρτηση από τις επιδοτήσεις δεν θα υπάρξει πρόοδος. Χρειάζονται κίνητρα για την εγκατάσταση νέων ανθρώπων στο αγροτικό επάγγελμα με μέριμνα για την συνεχή επιμόρφωση τους στις νέες πρακτικές και τεχνολογίες.
Χρειάζεται επίσης ένα νέο μοντέλο διαχείρισης του γεωργικού προϊόντος από τη συγκομιδή, τη μεταφορά, την τυποποίηση, την επεξεργασία, έως και την διάθεση στον τελικό καταναλωτή. Η περιορισμένη παρουσία του ελληνικού αγροτικού προϊόντος στις ευρωπαϊκές αγορές, για παράδειγμα, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αδυναμία αποτελεσματικής εμπορίας σε συνεργασία με τις μεγάλες αλυσίδες του εξωτερικού. Χωρίς νέες και υγιείς συνεταιριστικές οργανώσεις, το πρόβλημα δε μπορεί να λυθεί.
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αποδείχθηκε παντελώς αναξιόπιστη και η πολιτική που ακολουθεί είναι καταστροφική για τη χώρα. Οι αγρότες δικαιολογημένα έχουν ξεσηκωθεί. Δεν φτάνει όμως η διαμαρτυρία. Τώρα είναι η ώρα για ουσιαστικές προτάσεις ανασυγκρότηση του ελληνικού αγροτικού τομέα. Οι αλλαγές είναι εφικτές με τις δικές μας δυνάμεις. Αρκεί να ξεφύγουμε από το ασφυκτικό μνημονιακό πλαίσιο που μας επιβάλλουν ξένοι και εγχώριοι παράγοντες, πλήττοντας την κοινωνική και εθνική μας υπόσταση.