Οι Γιατροί Χωρίς σύνορα, σε μια κίνηση που προκάλεσε έκπληξη, αρνήθηκαν μια γενναία προσφορά ενός εκατομμυρίου εμβολίων κατά της πνευμονίας.
Γιατί όμως προέβησαν σε μια τέτοια, φαινομενικά «εκτός λογικής», ενέργεια;
Η πνευμονία, το εμβόλιο PCV-13 και η απρόσιτη τιμή του
Η πνευμονία αποτελεί μια από τις πιο επικίνδυνες ασθένειες για τα παιδιά μικρής ηλικίας, με τα ποσοστά θανάτου να ανέρχονται στα 1.4 εκατομμύρια ετησίως. Μάλιστα, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι το βακτήριο Streptococcus pneumoniae που ευθύνεται άμεσα, αλλά το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα των νεαρών οργανισμών.
Οταν το βακτήριο φτάσει στον πνεύμονα τότε ο οργανισμός προσπαθώντας να το καταπολεμήσει ενεργοποιεί έναν μηχανισμό που «μπλοκάρει» τις κυψελίδες, δημιουργώντας σημαντικά αναπνευστικά προβλήματα. Για να αποφευχθεί αυτή η δυσλειτουργία του οργανισμού, πριν από μερικές δεκαετίες οι ερευνητές βρήκαν έναν τρόπο ώστε να «μάθουν» τους οργανισμούς των νεαρών παιδιών έναν ασφαλέστερο τρόπο καταπολέμησης του βακτηρίου, χωρίς η ανοσοποιητική λειτουργία να γυρίζει… μπούμερανγκ προκαλώντας ακόμα σοβαρότερα προβλήματα.
Αυτό έγινε με ένα εμβόλιο, του οποίου η νεώτερη έκδοση παράγεται από την μεγάλη βιο-φαρμακευτική εταιρία Pfizer, με όνομα PCV-13. Δημιουργημένο για να προστατέψει βρέφη και μικρά παιδιά από την πνευμονία, το PCV-13 αποδείχθηκε πραγματικά αποτελεσματικό. Στις Η.Π.Α, από την κυκλοφορία του και έπειτα, το ποσοστό θανάτων έπεσε κατά 88%. Σε άλλες χώρες του δυτικού κόσμου τα ποσοστά είναι αντίστοιχα.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλές χώρες που δεν έχουν πρόσβαση στο εμβόλιο, με αποτέλεσμα η πνευμονία να μαστίζει ακόμα ένα μεγάλο αριθμό παιδιών. Περιοχές της Αφρικής και της νοτιοανατολικής Ασίας βρίσκονται ακόμα σε μεγάλο κίνδυνο.
Γιατί αρνήθηκαν οι ΓΧΣ; – Το κείμενο που εξηγεί την απόφαση τους
Αν αναλογιστεί κάποιος τα παραπάνω δεδομένα, η άρνηση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα φαίνεται από ανούσια έως και… ανεύθυνη. Αυτό ακριβώς ισχυρίζεται και η Pfizer, με τον εκπρόσωπο της εταιρίας να εξηγεί ότι στόχος είναι το εμβόλιο να προσφερθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο (εξ ου και η δωρεά), τονίζοντας ταυτόχρονα πως η άρνηση των ΓΧΣ αψηφά την λογική.
Για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, οι δωρεές έχουν ιδιαίτερα μεγάλη αξία. Ωστόσο, όπως φαίνεται, αυτή τη φορά οι ΓΧΣ αποφάσισαν να αρνηθούν, στέλνοντας με αυτό το τρόπο ένα μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση.
«Δωρίζοντας το εμβόλιο κατά της πνευμονίας φαρμακευτικές εταιρείες αποκτούν μια δικαιολογία για το γεγονός ότι οι τιμές παραμένουν εξαιρετικά υψηλές για τους υπολοίπους, ακόμα και για άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις ή και αναπτυσσόμενες χώρες που δεν μπορούν να το προμηθευτούν. Οι τελευταίες, εξακολουθούν να διαμαρτύρονται για τις υψηλότατες τιμές των νέων εμβολίων όπως το PCV-13, διεκδικώντας χαμηλότερο κόστος για να διασφαλίσουν την υγεία των παιδιών τους» τόνισε ο εκτελεστικός διευθυντής της οργάνωσης Jason Cone σε απόσπασμα από το κείμενο-επεξήγηση για την άρνηση των ΓΧΣ.
Πέραν αυτού όμως, όπως φαίνεται η ανθρωπιστική οργάνωση έρχεται αντιμέτωπη με τον δεοντολογικό της κώδικα αφού, όπως αναλύεται μέσα στο κείμενο, η εταιρίες μετά από μια δωρεά συνηθίζουν να ασκούν πλήρη έλεγχο στον τρόπο με τον οποίο κατανέμονται τα φάρμακα, παρεμβαίνοντας στο έργο των γιατρών.
Αντίδραση και… «θυσία» – Τι ήθελαν οι ΓΧΣ από την φαρμακευτική
Μπορεί να φαίνεται παράλογο, αλλά σύμφωνα με τα λεγόμενα των ΓΧΣ μια δωρεά μπορεί τελικά να έχει αρνητική επίδραση, κοστίζοντας περισσότερες ζωές από αυτές που θα σώσει. Κάπως σαν την… λειτουργία του ανοσοποιητικού στο βακτήριο της πνευμονίας. «Τέτοιες κινήσεις καταλήγουν να κάνουν ακόμα πιο απρόσιτα τα εμβόλια και τα φάρμακα, αυξάνοντας τις τιμές τους και διατηρώντας το μονοπώλιο, αφού η πατέντα ανήκει στην εταιρία» εξηγεί ο κ. Cone.
Δεν είναι σαφές ποια είναι η αντικειμενική αξία ενός εμβολίου κατά της πνευμονίας, αλλά οι τιμές που διαφέρουν ανά χώρα προκαλούν αίσθηση. Εδώ προκύπτει μάλλον και η ρίζα της παρεξήγησης μεταξύ Pfizer και ΓΧΣ. Η οργάνωση, πριν από την δωρεά της Pfizer, είχε απευθυνθεί στην εταιρία ζητώντας να χαμηλώσει τις τιμές τις για την Παγκόσμια Συμμαχία για τα Εμβόλια, κάτι που δεν προχώρησε ποτέ. Κάπως έτσι, η δωρεά που προσφέρθηκε μετά, ακούστηκε σαν… κοροϊδία τα αυτιά των ΓΧΣ.
Φυσικά, το άμεσο αποτέλεσμα φαίνεται να είναι αρνητικό, αφού αν εστιάσουμε καθαρά στους αριθμούς, χάθηκαν ένα εκατομμύριο δωρεάν εμβόλια. Ωστόσο, η κίνηση των ΓΧΣ, όχι μόνο δεν είναι κάτι ανατρεπτικό, αλλά ακολουθεί μάλιστα της ξεκάθαρες προτροπές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που είναι ενάντια στην αποδοχή αντίστοιχων δωρεών από φαρμακευτικές.
Μια κίνηση που δεν μπορεί εύκολα να χαρακτηριστεί ως «θετική» ή «αρνητική», αλλά δείχνει την διάθεση των ανθρωπιστικών οργανώσεων να αντιπαρατεθούν στις φαρμακευτικές, έχοντας ομολογουμένως ένα… ηθικό πλεονέκτημα.