Το μεγάλο «αγκάθι» της ακρίβειας, ο πληθωρισμός, η οικονομική ανασφάλεια, καθώς και η αδυναμία των ελληνικών νοικοκυριών να καλύψουν τις ανάγκες των παιδιών τους, οδήγησαν στο πολυπαραγοντικό φαινόμενο της ραγδαίας αύξησης στις άδειες εργασίας ανηλίκων, σε ποσοστό άνω του 60% σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές, κυρίως στους κλάδους της εστίασης και του τουρισμού.
Χιλιάδες ανήλικοι, από την τρυφερή ηλικία των 16 ετών και άνω, επισκέφθηκαν συνοδεία των κηδεμόνων τους, τα τμήματα Επιθεώρησης Εργασίας, προκειμένου να εκδώσουν το σχετικό βιβλιάριο εργασίας ανηλίκου, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τις καλοκαιρινές διακοπές τους, οι οποίες αποτέλεσαν ένα όνειρο θερινής νυκτός. Σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Χότζογλου, πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό και Τουρισμό, το φαινόμενο παρουσίασε «έκρηξη» κυρίως σε μεγάλους τουριστικούς προορισμούς, όπως η Ρόδος, η Κρήτη και η Χαλκιδική, ενώ η ίδια εικόνα επικρατεί και στο παραλιακό μέτωπο της Αττικής, όπου οι ανήλικοι σήκωσαν τα μανίκια τους και έπιασαν τους δίσκους.
«Στην Ελλάδα, παραδοσιακά, τα παιδιά συνεισέφεραν στην οικογενειακή επιχείρηση, όμως πλέον πρόκειται για μία κατάσταση τελείως διαφορετική, καθώς πολλοί ανήλικοι εργάζονται για κάποιον ξένο εργοδότη. Πηγαίνουν στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας της περιοχής τους, υπογράφουν τα σχετικά έγγραφα, παίρνουν την σχετική έγκριση και ρίχνονται στην ζούγκλα της αγοράς με πενιχρό μεροκάματο. Διαπιστώσαμε ότι περίπου το 40% των ανηλίκων, εργάζονταν στην εστίαση και στον τουρισμό, δηλαδή καφετέριες που λειτουργούν με ξαπλώστρες στις παραλίες, ή beach bar».
Βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, οι ανήλικοι επιτρέπεται να εργαστούν μετά τα 15 έτη, με μοναδική εξαίρεση καλλιτεχνικές εργασίες και παρεμφερείς απασχολήσεις. Οι διατάξεις περί ανηλίκων δεν εφαρμόζονται για περιστασιακές και σύντομης διάρκειας ελαφριές εργασίες που αφορούν τις οικογενειακού χαρακτήρα γεωργικές, δασικές και κτηνοτροφικές εργασίες, και με την προϋπόθεση ότι οι εργασίες αυτές εκτελούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επίσης, οι ανήλικοι δεν επιτρέπεται να απασχολούνται σε εργασίες επικίνδυνες, βαριές ή ανθυγιεινές, καθώς και σε εργασίες που βλάπτουν την ψυχική τους υγεία και γενικά εμποδίζουν την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Πιο αναλυτικά, οι προϋποθέσεις για να εκδοθεί ένα βιβλιάριο εργασίας σε ανήλικο, ηλικίας 15-18 ετών, είναι:
- Ο χρόνος εργασίας των εφήβων δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τις 8 ώρες την ημέρα και 40 ώρες την εβδομάδα.
- Ο χρόνος εργασίας των εφήβων που δεν έχουν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας τους, καθώς και των εφήβων που φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια κάθε τύπου, τεχνικές ή επαγγελματικές σχολές, δημόσιες ή ιδιωτικές αναγνωρισμένες από το Κράτος, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τις 6 ώρες την ημέρα και τις 30 ώρες την εβδομάδα.
- Ο χρόνος που διαθέτει ο έφηβος όταν εργάζεται σε επιχείρηση, στα πλαίσια ενός συστήματος εναλλάξ θεωρητικής ή/και πρακτικής κατάρτισης ή πρακτικής άσκησης ή μαθητείας, συνυπολογίζεται στο χρόνο εργασίας.
- Όταν ο έφηβος απασχολείται από περισσότερους εργοδότες, οι ημέρες εργασίας και οι ώρες εργασίας που πραγματοποιεί αθροίζονται.
- Η ημερήσια εργασία των νέων που φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια κάθε τύπου, σε δημόσιες ή ιδιωτικές αναγνωρισμένες από το κράτος τεχνικές ή επαγγελματικές σχολές, αρχίζει ή λήγει δύο τουλάχιστον ώρες μετά τη λήξη ή πριν από την έναρξη των μαθημάτων αντιστοίχως.
- Απαγορεύεται η υπερωριακή απασχόληση των εφήβων.
- Απαγόρευση νυχτερινής εργασίας εφήβων
- Απαγορεύεται η εργασία των εφήβων από 22.00 έως και 6.00 ώρας.
- Οι έφηβοι δικαιούνται ελάχιστη ανάπαυση 12 συνεχών ωρών για κάθε περίοδο 24 ωρών .
- Οι έφηβοι δικαιούνται εβδομαδιαία ελάχιστη ανάπαυση 2 συνεχών ημερών εκ των οποίων η μία να συμπίπτει με Κυριακή
- Σε περίπτωση που ο ημερήσιος χρόνος εργασίας υπερβαίνει τις 4,5 ώρες, παρέχεται στους νέους διάλειμμα τριάντα τουλάχιστον συνεχών λεπτών.
Για την έκδοση βιβλιαρίου εργασίας απαιτείται ιατρική πιστοποίηση ότι από την απασχόληση, που επέλεξαν οι ανήλικοι, δεν διατρέχει κίνδυνο η υγεία τους ή η σωματική ή η πνευματική ανάπτυξή τους. Η πιστοποίηση γίνεται από υγειονομικές υπηρεσίες ύστερα από ιατρικές εξετάσεις, ενώ η παραπομπή στις υγειονομικές υπηρεσίες γίνεται από την Επιθεώρηση Εργασίας. Οι ιατρικές εξετάσεις των ανηλίκων ενεργούνται δωρεάν και περιλαμβάνουν γενικές εξετάσεις, καθώς και κάθε ειδικότερη εξέταση κατά την κρίση του αρμόδιου ιατρού για την έκδοση της ιατρικής πιστοποίησης.
«Η νομοθεσία έχει ορισμένους κανόνες, οι οποίοι, αποδεδειγμένα έχουν πάει “περίπατο”. Σε επισκέψεις που κάναμε σε νησιά, αλλά και στην Αττική, παρατηρήσαμε να δουλεύουν παιδιά, επί ώρες, κάτω από τον καυτό ήλιο, ενώ στο κλείσιμο του εκάστοτε καταστήματος, είχαν την υποχρέωση να μαζεύουν τις ξαπλώστρες και να συμμαζεύουν γενικότερα το μαγαζί, ενώ την ίδια ώρα το εισόδημά τους είναι πενιχρό, που αγγίζει τα 400-500 ευρώ. Όλη αυτή η κατάσταση αποδεικνύει το χαμηλό βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων. Κατηγορώ και τους γονείς για αυτό το φαινόμενο, αλλά από την άλλη δεν μπορώ να πω πως δεν τους καταλαβαίνω, με τις υποχρεώσεις που καλούνται να καλύψουν καθημερινά. Όλο αυτό υπήρχε και τις προηγούμενες χρονιές, αλλά σε ένα λογικό πλαίσιο. Αυτό που είδαμε φέτος πραγματικά δεν έχει προηγούμενο. Φτάσαμε στο σημείο να χρησιμοποιήσουμε τα παιδιά μας, για να καλύψουμε τα κενά εργασίας, και αυτό είναι απαράδεκτο».
Μειώθηκαν τα φιλοδωρήματα
Παράλληλα, ο κ. Χότζογλου επισημαίνει στο enikos.gr πως την ίδια ώρα υπάρχει μεγάλη μείωση στα φιλοδωρήματα, ενώ αυξάνονται συνεχώς οι τιμές στον κλάδο της εστίασης.
«Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνονται τα tips προς το προσωπικό, αφενός γιατί πλέον το φαγητό σε ένα εστιατόριο κοστίζει πανάκριβα, αφετέρου γιατί έχουμε την εισαγωγή της κάρτας. Για παράδειγμα, όταν ένας πελάτης πληρώνει με την κάρτα του και λέει “βάλε +5 ευρώ για tip”, αυτά τα χρήματα πηγαίνουν κατευθείαν στην επιχείρηση, ή ζητάει μερίδιο ο ιδιοκτήτης».