Του Φώτη Ποντικάκη *
Τι κι αν το Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP) κάνει λόγο για τριπλή περιβαλλοντική κρίση (κλιματική, απώλεια βιοποικιλότητας, ρύπανση και απόβλητα) και τονίζει τη σημασία της εκπαίδευσης για την αντιμετώπισή της; Τι κι αν από τον Ιούνιο του 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απευθύνει Σύσταση προς τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να προωθήσουν την Εκπαίδευση για την Πράσινη Μετάβαση και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης με ενεργό συμμετοχή μαθητών κι εκπαιδευτικών κινητοποιώντας αντίστοιχα εθνικά και ευρωπαϊκά κονδύλια; Τι κι αν η UNESCO προωθεί μια Συμμαχία για το Πρασίνισμα της Εκπαίδευσης;
Στην Ελλάδα, η εγκατάλειψη κι υποβάθμιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι κάτι παραπάνω από γεγονός: Απουσία κρατικής χρηματοδότησης, ελλείψεις εκπαιδευτικών και υποστελέχωση των θεσμών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, πρωτοφανής καθυστέρηση (είμαστε στη μέση της σχολικής χρονιάς!) στην προκήρυξη από το Υπουργείο δυνατότητας επισκέψεων σχολείων στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης κοκ.
- Λιγότεροι από τους μισούς είναι οι εκπαιδευτικοί που έχουν απομείνει στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε σχέση με αυτούς που προβλέπει η νομοθεσία (υπηρετούν 141 στα 58 ΚΕΠΕΑ, ενώ θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 290).
- Παράλληλα, σε αρκετές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης δεν υπάρχουν Υπεύθυνοι/ες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή Σχολικών Δραστηριοτήτων που αρμοδιότητά τους είναι να στηρίζουν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα σχολεία (θα έπρεπε να υπάρχει ένας/μία Υπεύθυνος/η σε κάθε Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας κι ένας/μία σε κάθε Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας).
- Επιπλέον, καμία χρηματοδότηση δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή για τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, τα οποία είναι πιθανότατα η μόνη δημόσια σχολική δομή που δεν παίρνει έστω και ένα (1) ευρώ για κάλυψη των λειτουργικών της εξόδων. Κάθε σχολείο παίρνει μια μικρή επιχορήγηση για τα έξοδα λειτουργίας του από τον κρατικό προϋπολογισμό (η οποία αποδίδεται από την κυβέρνηση στον τοπικό Δήμο και αυτός τη διαθέτει στο σχολείο). Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, παρότι η νομοθεσία προβλέπει χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω επιχορήγησης προς τον τοπικό Δήμο, δεν παίρνουν καμία κρατική επιχορήγηση για τη λειτουργία τους, καθώς μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί η χρηματοδότηση αυτή στους Δήμους. Ένα κατάλοιπο της μνημονιακής περιόδου, η κατάργηση της κρατικής επιχορήγησης για τη λειτουργία των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ζει και βασιλεύει ακόμη και σήμερα, που υποτίθεται ότι έχουμε ξεπεράσει τα μνημόνια.
- Επιπρόσθετα, καμία χρηματοδότηση δεν προβλέπεται για τα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων, τα οποία είναι εθελοντικά και στην προμνημονιακή περίοδο χρηματοδοτούνταν τόσο με μικρή κρατική επιχορήγηση αλλά και με ευρωπαϊκά κονδύλια.
Η πραγματικότητα που ζούμε όμως κραυγάζει για την ανάγκη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των πολιτών: ακραία καιρικά φαινόμενα, κλιματική κρίση με καύσωνες και καταρρακτώδεις βροχές που οδηγούν σε πλημμύρες και περιβαλλοντικούς πρόσφυγες ακόμη και στη χώρα μας (πχ Θεσσαλία), καταστροφικές μεγα-πυρκαγιές (Έβρος, Ρόδος), σκουπίδια παντού, καταστροφή χώρων πρασίνου στις πόλεις, αδέσποτα και κακοποίηση ζώων, καταστροφές και καταπατήσεις ακτών, ενεργειακή φτώχεια, ανάγκη αλλαγών στον αγροτικό τομέα για να επιβιώσουν οι αγρότες και να έχουμε υγιεινά τοπικά προϊόντα διατροφής, υπερτουρισμός κ.ά.
Όλα αυτά δεν αντιμετωπίζονται απλά με νομοθετικές παρεμβάσεις, ούτε μόνο με επιπλέον διαφημιστικά σποτάκια στα ΜΜΕ. Απαιτούν συνολική αλλαγή πολιτικής και τεράστιο ρόλο στην αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων παίζει η ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών. Η χώρα μας έχει ένα μοναδικό πανευρωπαϊκά δίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (58 συνολικά σε όλη τη χώρα), το οποίο έχει αναγνωριστεί από την UNESCO ως καλή πρακτική που πρέπει να αντιγραφεί διεθνώς, και θεσμούς όπως οι Υπεύθυνοι και τα Σχολικά Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που μπορούν να στηρίξουν και να πολλαπλασιάσουν την ευαισθητοποίηση των πολιτών, μικρών και μεγάλων κατοίκων της χώρας.
Ας στηρίξουμε λοιπόν έμπρακτα την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με χρηματοδότηση και προσωπικό. Αφορά το παρόν και το μέλλον μας, την επιβίωσή μας σε αυτό τον πλανήτη!
* Υπεύθυνος του Κέντρου Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ/ΚΠΕ) Βάμου
