Του Νότη Μαριά *
Έκανε την ανάγκη φιλοτιμία για άλλη μια φορά ο Τζο Μπάιντεν καθώς κάτω από την πίεση των αμερικανών ολιγαρχών αναγκάστηκε να συναντηθεί με τον κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ στο Σαν Φρανσίσκο στις 15/11/2023 στα πλαίσια της Συνόδου Κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC).
Κατά την τετράωρη συνάντηση των δύο πλευρών αναδείχθηκε κατά κύριο λόγο η τεράστια απόσταση που χωρίζει ΗΠΑ και Κίνα λόγω του νέου ψυχρού πολέμου που εγκαινίασε η Δύση ενάντια στο Πεκίνο.
Άλλωστε κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει ότι ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας η Δύση φρόντισε να αναδείξει ακόμη και τη γεωπολιτική διάσταση του κορονοεμβολίου προωθώντας στην ουσία «τα εμβόλια του ΝΑΤΟ» και αποκλείοντας παντελώς το κινεζικό εμβόλιο.
Στη συνέχεια ο Μπάιντεν με το περίφημο «America is back» διεμήνυσε σε όλους τους τόνους ότι «the game is over» σε σχέση με το οικονομικό φλερτ προς την Κίνα καλώντας τις ηγεσίες των χωρών της Δύσης να επιστρέψουν άμεσα και άνευ όρων στο «δυτικό οικονομικό μαντρί».
Γεγονός το οποίο καθόρισε και τις εξελίξεις στο δυτικό γίγνεσθαι καθώς ο Μπάιντεν έθεσε σε εφαρμογή το περίφημο «Πας μη ων μεθ‘ ημών, καθ‘ ημών» μιας και για την Ουάσιγκτον βασικός πλέον αντίπαλος ήταν η Κίνα.
Στο πλαίσιο αυτό το 2021 η επίσκεψη Μπάιντεν στην Ευρώπη σηματοδότησε σημαντικές εξελίξεις στο γεωστρατηγικό παίγνιο. Έτσι το διάστημα 11-13 Ιουνίου 2021 ο Μπάιντεν συμμετείχε στην Σύνοδο Κορυφής των G7 στην Κορνουάλη της Αγγλίας, εν συνεχεία στη Σύνοδο των ηγετών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες στις 14 Ιουνίου, κατόπιν στη συνάντηση κορυφής ΕΕ-ΗΠΑ στις 15 Ιουνίου επίσης στις Βρυξέλλες. Και η αντικινεζική πολιτική της Δύσης κορυφώθηκε με την γνωστή πρωτοβουλία AUKUS στις 16 Σεπτεμβρίου 2021.
Οι παραπάνω συναντήσεις των ηγετών των χωρών του Δυτικού κόσμου μέσω σχημάτων μεταβλητής γεωμετρίας όπως οι G7, το ΝΑΤΟ και η διατλαντική συνάντηση κορυφής ΗΠΑ-ΕΕ άφησαν το αντικινεζικό αποτύπωμά τους στην οικονομία και όχι μόνο.
Ενδεικτικό των αντικινεζικών προθέσεων του ΝΑΤΟ ήταν και το μακροσκελέστατο κοινό Ανακοινωθέν εκτάσεως 14.405 λέξεων στα αγγλικά που υιοθέτησε η Σύνοδος των ηγετών των 30 κρατών μελών του ΝΑΤΟ που έλαβε χώρα στις 14 Ιουνίου 2021 στις Βρυξέλλες.
Το κύριο συμπέρασμα από τη συνάντηση των 30 ηγετών των χωρών του ΝΑΤΟ ήταν ότι μαζί με το «America is back» του Τζο Μπάιντεν είχαμε και το «cold war is back». Έτσι το ΝΑΤΟ υπό την σκληρή αμερικανική καθοδήγηση ενέτεινε την ψυχροπολεμική του πολιτική και ενίσχυσε την αντικινεζική ρητορία.
Ειδικότερα για την Κίνα το εν λόγω Ανακοινωθέν του ΝΑΤΟ επισήμανε ότι «οι δεδηλωμένες φιλοδοξίες της Κίνας και η επιθετική συμπεριφορά της εγείρουν συστημικές προκλήσεις για την θεμελιωμένη σε κανόνες διεθνή τάξη και σε τομείς που επηρεάζουν την ασφάλεια της Συμμαχίας» (παράγραφος 55).
Στο ίδιο κλίμα και το Ανακοινωθέν του ΝΑΤΟ που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση των ηγετών της Συμμαχίας στο διάστημα 28-30 Ιουνίου 2022 στη Μαδρίτη όπου τονίστηκε: «Αντιμετωπίζουμε συστημικό ανταγωνισμό από εκείνους, συμπεριλαμβανομένης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, που αμφισβητούν τα συμφέροντα, την ασφάλεια και τις αξίες μας και επιδιώκουν να υπονομεύσουν την διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες» (https://infognomonpolitics.gr 30/6/2022).
Η αντικινεζική δράση βεβαίως των δυτικών δυνάμεων δεν περιορίστηκε μόνο στο στρατιωτικό πεδίο αλλά συμπληρώθηκε με μια εκτεταμένης κλίμακας οικονομική διπλωματία των χωρών της G-7 με στόχο να αποκόψουν την σημαντική κινεζική επιρροή.
Στο πλαίσιο αυτό όπως έχουμε ήδη αναλύσει από τη στήλη αυτή στις αρχές Δεκεμβρίου 2021 η ΕΕ σε συνεννόηση με τις ΗΠΑ ενεργοποιεί την «Παγκόσμια Πύλη» (Global Gateway) προκειμένου να μπορέσει η Δύση να απαντήσει στην κινεζική οικονομική πρωτοβουλία «Μια Ζώνη Ένας Δρόμος» (www.political.gr 4/12/2021, σελ. 14).
Μάλιστα οι G7 ανακοίνωσαν στην συνάντηση στις 26-28 Ιουνίου 2022 στο Σλος Ελμάου, στη νότια Γερμανία πρόγραμμα 600 δισ. δολαρίων ως αντίβαρο στον κινεζικό δρόμο του μεταξιού (www.capital.gr 27/6/2022).
Η αντικινεζική στάση της Δύσης συμπληρώθηκε επίσης με οικονομικές κυρώσεις κατά της Κίνας και με άλλα μέτρα αποκλεισμού κατά των κινεζικών επιχειρήσεων για λόγους «εθνικής ασφάλειας». Έτσι η πολιτική του «decoupling», δηλαδή της αποσύνδεσης της οικονομίας της Δύσης από την κινεζική οικονομία έγινε κυρίαρχη.
Όμως καθώς η σκληρή αντικινεζική στάση των ΗΠΑ αλλά και των άλλων χωρών της G-7 είχε σημαντικές συνέπειες στο πεδίο της οικονομίας, οι ολιγάρχες της Δύσης με επικεφαλής τον Έλον Μάσκ έστειλαν μήνυμα στον Μπάιντεν ότι δεν συμφωνούν με τον νέο ψυχρό πόλεμο ο οποίος μειώνει τα υπερκέρδη τους καθώς τόσα χρόνια είχαν συνηθίσει να θησαυρίζουν ελέω παγκοσμιοποίησης. Για τον λόγο αυτόν ο Μάσκ λίγες εβδομάδες πριν τη σύνοδο των G-20 στο Μπαλί δήλωσε ότι η διεθνής οικονομία δεν μπορεί να είναι όμηρος των εξελίξεων λόγω Ταιβάν και Ουκρανίας. Και για μεν την Ουκρανία ζήτησε επίλυση της διαφοράς ακόμη και με απώλεια ουκρανικών εδαφών, για δε την Ταϊβάν, που ενδιαφέρει την Ουάσιγκτον ακόμη πιο πολύ, κάλεσε τις ΗΠΑ αλλά και την Κίνα να δεχθούν μια λύση τύπου Χονγκ-Κονγκ (www.bbc.com 10/10/2022), λύση την οποία χαιρέτισε με ενδιαφέρον το ίδιο το Πεκίνο (https://edition.cnn.com 12/10/2022).
Έτσι ο Μπάιντεν αναγκάστηκε να συναντηθεί με τον Σι Τζινπίνγκ στο περιθώριο της Διάσκεψης Κορυφής των G-20 που έλαβε χώρα στις 15-16 Νοεμβρίου 2022 στο εξωτικό Μπαλί της Ινδονησίας. Στην τρίωρη συνάντησή τους οι δύο ηγέτες φαίνεται ότι ξεκαθάρισαν τις αμοιβαίες κόκκινες γραμμές.
Ακολούθησε σειρά επισκέψεων δυτικών ολιγαρχών στην Κίνα μεταξύ των οποίων ο Μπιλ Γκέιτς που συναντήθηκε με τον Σι Τζινπίνγκ στο Πεκίνο στις 16 Ιουνίου 2023 (www.nytimes.com 16/6/2023).
Όμως παρά τις πιέσεις των δυτικών ολιγαρχών προς την Ουάσιγκτον να τα βρει με το Πεκίνο προκειμένου να μπορέσει να ανακάμψει η διεθνής οικονομία και να αυξήσουν βέβαια και τα υπερκέρδη τους, ο Τζο Μπάιντεν πιεζόμενος από το στρατιωτικοβιομηχανικό κατεστημένο των ΗΠΑ το οποίο τρέφεται οικονομικά από τον νέο ψυχρό πόλεμο δεν δίστασε να «του κλείσει πονηρά το μάτι», χαρακτηρίζοντας τον Σι Τζινπίγκ δικτάτορα σε συνέντευξή που έδωσε την επομένη της συνάντησής του με τον κινέζο ηγέτη (https://edition.cnn.com 16/11/2023) προκαλώντας έτσι την σφοδρή αντίδραση της Κίνας (https://www.politico.com 16/11/2023).
«Ένα βήμα μπρος δυο βήματα πίσω» λοιπόν η τακτική του Τζο Μπάιντεν μετά τη συνάντηση με τον Σι Τζινπίνγκ στο Σαν Φρανσίσκο.
* Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ – Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής, notismarias@gmail.com