Πέθανε προχθές (27 Φεβρουαρίου 2021), ένας διακεκριμένος Λέσβιος αλλά και ένας πανεπιστημιακός που συνδέθηκε άρρηκτα με την Κρήτη, ο Δημήτρης Μαρκής.
Γεννήθηκε στο Κεράμι Λέσβου το 1936 όντας το τέταρτο παιδί της οικογένειας του Κώστα Μαρκή από τη Σμύρνη και της Χρυσόθεμης Ιωάννου από το Κεράμι. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου μετακινείται με την οικογένεια του στην Αθήνα, όπου από τη νεαρή ηλικία των 12 ετών, ρίχτηκε στο «κουρμπέτι» της σκληρής ζωής. Έχοντας να παλέψει από μικρό παιδί ενάντια στις αντίξοες περιστάσεις λόγω φτωχικής καταγωγής, αγωνίστηκε να μετατρέψει την ύλη της ζωής του («το παιδί της σαλαμούρας») σε πνεύμα («φιλόσοφος της Κυψέλης»).
Έτσι, ως εργαζόμενος μαθητής αποφοίτησε από το Ζ’ Νυχτερινό Γυμνάσιο Παγκρατίου. Το 1954 μπήκε με υποτροφία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας και σπούδασε, δουλεύοντας παράλληλα, φιλοσοφία, κλασική φιλολογία και κοινωνιολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, λαμβάνοντας το πτυχίο του με άριστα 10.
“Πληρώνοντας αμαρτίες” προφανώς του πρόσφυγα εργάτη πατέρα μας, υπηρέτησε στον στρατό ως «μουλαράς», όπως σημειώνει με ανάρτηση του ο αδελφός του, επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Βασίλης Μαρκής.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία και πήρε το διδακτορικό (promotion) και το καθηγητικό του δίπλωμα (habilitation) από το Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. Ήταν τόσο λαμπρές οι επιδόσεις του, ώστε μέσα σε λίγα χρόνια έγινε τακτικός καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστήμιου της Φρανκφούρτης όπου και δίδαξε για πολλά χρόνια.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 επέστρεψε στην Ελλάδα και διετέλεσε, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Τμήμα Διεθνών Ευρωπαϊκών Οικονομικών και Πολιτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχόλης και πρώτος εκλεγείς πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, θέση που υπηρέτησε για δυο συνεχείς περιόδους. Τέλος ήταν επισκέπτης καθηγητής του Πανεπιστημίου του Tübingen.
Ο Δημήτρης Μαρκής ήταν μαθητής του διεθνούς φήμης κοινωνιολόγου, φιλόσοφου, μουσικολόγου, και συνθέτη, Τέοντορ Αντόρνο όπως και του Γερμανού φιλοσόφου και κοινωνιολόγου, ιδρυτή και πρωτοπόρου στοχαστή της «Κριτικής θεωρίας», Μαξ Χορκχάιμερ.
Παρουσίασε αξιόλογο, διεθνές αναγνωρισμένο έργο, εστιασμένο στα πεδία της μεταφιλοσοφίας, της φιλοσοφίας της γνώσης και της πολιτικής φιλοσοφίας και συγκαταλέγεται στους αναθεωρητικούς εκπροσώπους της κριτικής θεωρίας.
Τα κυριότερα βιβλία του είναι:
Quine und das Problem der Übersetzung, Alber-Broschur 1979
Protophilosophie, Shurkamp 1980
Έλλογος κατακραυγή, Σμίλη 1990
Υπό την σκιάν του Πλάτωνος, Στάχυ 1996
Το τέλος της σοφίας, Στάχυ 1999
Η κατασκευή της Ευρώπης, Κριτική 2000
Η πάλη των αξιών στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης, Κριτική 2002
Μαθήματα εισαγωγής στη φιλοσοφία, Πολύτροπον 2005
Ερμηνευτική της μεταφιλοσοφίας, Παπαζήσης 2007
«Η ζωή του πρέπει να είναι παράδειγμα για όλους τους νέους της πατρίδας μας γιατί ο αείμνηστος αδελφός μου απέδειξε ότι και ένα φτωχόπαιδο από ένα μικρό χωριό της Λέσβου, μπορεί, με μοναδικά εφόδια την εργατικότατα, το ήθος, την επιμονή και την υπομονή ,να μεγαλουργήσει στον επιστημονικό τομέα που επέλεξε και να εκπληρώσει όλα του τα όνειρα» τονίζει αποχαιρετώντας τον αδελφό του ο Βασίλης Μαρκής.
«Αιώνια η μνήμη σου αδελφέ μου και υπόδειγμα μου από τότε που άρχισα να αισθάνομαι τον εαυτό μου. Εύχομαι να αναπαυτείς στα χώματα της δεύτερης πατρίδας σου της Γερμανίας, που σε βοήθησε να αναδείξεις όλα τα προσόντα σου».
Η Ομοσπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ) εκφράζει τα ειλικρινή της συλλυπητήρια προς την οικογένεια και τους οικείους του εκλιπόντος, άξιου τέκνου της Λεσβιακής γης, επισημαίνοντας την απώλεια ενός “ελεύθερου και ανήσυχου” πνεύματος, όπως ήταν ο Δημήτρης Μαρκής.
Δείτε παρακάτω ένα ΣΠΑΝΙΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ:
Η συζήτηση του Δημήτρη Μαρκή μαζί με τον Κορνήλιο Καστοριάδη και τους πανεπιστημιακούς, Παντελή Μπασάκο και Κοσμά Ψυχοπαίδη.
Από το 22.45, η τοποθέτηση του Λέσβιου πανεπιστημιακού στη συζήτηση με τον σπουδαίο Έλληνα φιλόσοφο, οικονομολόγο και ψυχαναλυτή, Κορνήλιο Καστοριάδη.
Έρευνα-επιμέλεια υλικού: Νεκτάριος Βακάλης