Πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία τη Τετάρτη 28 Σεπτέμβρη η εκδήλωση που διοργάνωσαν οι Τ.Ο. της Πόλης και της Υπαίθρου Χανίων του Κ.Κ.Ε. στο Νεροχώρι Αποκορώνου προς τιμή του αγωνιστή του ΔΣΕ και συγγραφέα Λευτέρη Ηλιάκη, και των δολοφονημένων Νεροχωριανών Παπά Νίκο Αποστολάκη, Ηλία και Άγγελο Ηλιάκη και Δημήτρη Μπολιουδάκη.
Η εκδήλωση αυτή εντάσσεται στις εκδηλώσεις που είναι αφιερωμένες στα 70χρονα του ΔΣΕ, στα πλαίσια του εορτασμού των 100 χρόνων του ΚΚΕ. Παραβρέθηκε αντιπροσωπεία της ΕΠ Κρήτης με επικεφαλής τον γραμματέα της ΕΠ Σάββα Βασιλειάδη.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην πλατεία του χωριού με κεντρικό ομιλητή τον Γιώργο Μαργαρίτη, καθηγητή της σύγχρονης ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε ο Μπάμπης Πετράκης, πρόεδρος του παραρτήματος Χανίων της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ.
Ακολούθησαν ριζίτικα τραγούδια από το συγκρότημα Κρητικές Μαδάρες ενώ προβλήθηκαν και αποσπάσματα από δύο ντοκιμαντέρ που γυρίζονται αυτό το διάστημα σχετικά με την ζωή του Λευτέρη Ηλιάκη και του παπα-Νίκου Αποστολάκη.
Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης ο γραμματέας της ΤΕ Υπαίθρου Χανίων και μέλος του ΓΠ Κρήτης, Αλέκος Μαρινάκης, ο οποίος ήταν και συντονιστής της εκδήλωσης, αναφέρθηκε σε βιογραφικά στοιχεία των τιμώμενων αγωνιστών.
Ιδιαίτερη στιγμή ήταν όταν τον λόγο πήρε ο Λευτέρης Ηλιάκης ο οποίος αναφέρθηκε σε πλευρές της καθημερινότητας των μαχητών του ΔΣΕ καθώς και των πολιτικών κρατουμένων, πως οργάνωναν την μόρφωση τους, την πολιτική διαφώτιση και την εκμάθηση διάφορων τεχνών. Τραγούδησε επίσης δύο σπάνια τραγούδια, το ένα το τραγουδούσαν οι πολιτικοί κρατούμενοι στην Γαύδο και το άλλο οι μαχητές του ΔΣΕ.
Στη συνέχεια έγιναν τα αποκαλυπτήρια της πλάκας που στήθηκε προς τιμή των αγωνιστών.
Στον χώρο υπήρχε έκθεση για την δράση του ΔΣΕ στην Κρήτη και βιβλιοπωλείο με αντίστοιχες εκδόσεις, καθώς επίσης και dvd με τίτλο « Από τον Δεκέμβρη του ’44 μέχρι τον ΔΣΕ σε Αποκόρωνα και Σφακιά», το οποίο κυκλοφόρησε η Τομεακή Επιτροπή Υπαίθρου Χανίων, και έχει πλούσιο υλικό σε σχέση με την δράση και την ζωή των μαχητών του ΔΣΕ στις δύο αυτές επαρχίες.
Ομιλία Γιώργου Μαργαρίτη
Τιμή στον Λευτέρη Ηλιάκη
Και στην γενιά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας
Φίλες και φίλοι,
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ για να τιμήσουμε τον Λευτέρη Ηλιάκη, παλαίμαχο αγωνιστή του λαϊκού κινήματος, της Αντίστασης, του αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού, του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.
Συγκεντρωθήκαμε εδώ για να μνημονεύσουμε τον αγώνα και τον μαρτυρικό θάνατο αγωνιστών που έδωσαν ως και τη ζωή τους την ίδια στους αγώνες για τη λευτεριά, το δίκηο, την αξιοπρέπεια. Αγωνιστών που έζησαν σε τούτο εδώ το χωριό –το Νεροχώρι- και χάραξαν με την παρουσία και τη δράση τους την ιστορία του τόπου.
Του ιερέα Παπα-Νίκου Αποστολάκη, που δολοφονήθηκε μετά από ανείπωτα βασανιστήρια απο τραμπούκους στο Κόκκινο Χωριό τον καιρό της τρομοκρατίας.
Τον Ηλία Ηλιάκη που δολοφονήθηκε από Χωροφύλακες κοντά στους Άγιους Πάντες, την άνοιξη του 1948.
Τον Αγγελή Ηλιάκη, τελευταίο νεκρό του Δημοκρατικού Στρατού στην Κρήτη που δολοφονήθηκε τον Νοέμβριο του 1954 στον «Σοπωτό» στην Κάινα από Χωροφυλάκους.
Τον Δημήτρη Μπολιουδάκη που τραυματίστηκε βαριά στις συγκρούσεις που ακολούθησαν την προδοτική επίθεση των Γυπαραίων κατά των οργανώσεων της Αντίστασης τον Μάρτιο του 1945 και πέθανε λίγο αργότερα.
Να θυμηθούμε και να τιμήσουμε και άλλους, όπως τον Γιάννη Ηλιάκη, τον αδελφό του Λευτέρη, που τον έσερνε ανάπηρο –με κομμένο απο ψηλά το πόδι του- στις φυλακές και τις εξορίες η «τάξη» των νικητών του εμφυλίου.
Μαζί τους θέλουμε να θυμηθούμε και να τιμήσουμε όλους τους αγωνιστές τους γνωστούς και τους άγνωστους που έκτισαν –με το αίμα και τη ζωή τους- με το πείσμα του και την βαθιά αίσθηση του δίκηου που τους διέκρινε, το μεγάλο λαϊκό κίνημα.
@@
Φίλες και φίλοι,
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Έχουν περάσει 75 ολόκληρα χρόνια από τα 1941, έτος ίδρυσης (σαν χθές στις 27 Σεπτέμβρη) του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου του ΕΑΜ και αφετηρίας της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης.
Έχουν περάσει 70 χρόνια από την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (στις 28 Οκτωβρίου) και την αφετηρία του μεγάλου πολύχρονου αγώνα του.
Η χώρα και ο λαός μας από τότε ως τα σήμερα έζησαν και ζουν το καθεστώς που επέβαλαν οι νικητές –με τη βοήθεια των αγγλικών και αμερικανικών όπλων- ετούτων των συγκρούσεων. Πόσα δεν είδε και δεν γνώρισε ο λαός μας στα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε.
Καθεστώς «έκτακτων μέτρων» από το 1949 ως το 1967, με εξορίστους, φυλακισμένους, εκτελέσεις, δολοφονίες, ξυλοδαρμούς, ταπεινώσεις και εκείνο το τρομερό σύστημα της χαφιεδοκρατίας όπου ο όποιος Χωροφύλακας, παρακρατικός ή απλά τραμπούκος ή χαφιές, κατέστρεφε ανθρώπινες ζωές –«τυλίγοντάς τις σε μια κόλλα χαρτί» όπως έλεγαν τότε: τα περίφημα «πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων» εννοούσαν. Οι νόμοι αμείλικτοι –οι ίδιοι οι νόμοι του Μεταξά και του Εμφυλίου- 0 375/1936 περί κατασκοπείας, το Γ’ Ψήφισμα του 1946, ο 509 του 1947, είχαν εύκολη την καταδίκη σε θάνατο ή τα ισόβια ή την εκτόπιση όπου και όσο ήθελε το «δυτικό», του «ελεύθερου κόσμου», κατά τα άλλα, καθεστώς.
Ακολούθησε η δικτατορία, στα 1967-1974 με όλα τα προηγούμενα, εμπλουτισμένα με βασανιστήρια νέου τύπου – είχε σπουδάσει τότε η αμερικάνικη CIA στην νότια Αμερική.
Και στα χρόνια αυτά τα πολλά ο λαός μας ηττημένος στο καναβάτσο. Στη φτώχεια, στον φόβο, στην ταπείνωση. Το καθεστώς της “εθνικοφροσύνης” –που σήμερα πολλοί βρίσκονται να το εξυμνήσουν στα τηλεοπτικά κανάλια ή στα έργα και της ημέρες της εγκληματικής Χρυσής Αυγής- αφού πούλησε τα πάντα στο μεγάλο κεφάλαιο, πούλησε και τους ανθρώπους, τους Έλληνες, στα σκλαβοπάζαρα του μονοπωλιακού κεφαλαίου, στις φάμπρικες της Γερμανίας, του Βελγίου και όπου διψούσαν για φτηνό, δουλικό εργατικό δυναμικό.
Ήρθαν κατόπιν τα χρόνια της μεταπολίτευσης, της “ελευθερίας” όπως υποσχέθηκαν οι νέοι ταγοί. Τρομαγμένοι από την οργή του λαού που υπέβοσκε επικίνδυνα, υποσχέθηκαν ευημερία για όλους και προκοπή, στο δρόμο της Ευρώπης. Έδωσαν κάτι για να κοιμίσουν τον λαό και να χρυσώσουν το χάπι –ήταν ο καιρός των μεγάλων λόγων και των μεγάλων υποσχέσεων του ΠΑΣΟΚ – και μετά άρχισαν –δειλά στην αρχή, επιθετικά στη συνέχεια- να παίρνουν πίσω όλα όσα έδωσαν και όλα όσα οι αγώνες του λαού είχαν κατακτήσει.
Η Ελλάδα στο μεταξύ άλλαζε. Ο φυσικός πλούτος της χώρας και ο σκληρός καθημερινός μόχθος των ανθρώπων που τον αξιοποιούσαν, άλλαξε τις εικόνες των πόλεων και των χωριών, άλλαξε τα τοπία γύρω μας. Μα τι περίεργο! Αντί όλα όσα δημιούργησαν οι εργαζόμενοι να τους εξασφαλίζουν μια άνετη ζωή, να τους εξασφαλίζουν σιγουριά για το μέλλον, καλύτερες ημέρες για τα παιδιά τους, περίθαλψη στα γηρατειά και τις αρρώστιες τους, μόρφωση και πολιτισμό για όλους, στο βάθος διακρινόταν ολοένα και μεγαλύτερη αβεβαιότητα, φόβος, ανασφάλεια, ανεργία, ίσως ακόμα χειρότερες μέρες συγκρούσεων και πολέμων. Οι άνθρωποι μοχθούν γενιές τώρα για να κτίσουν μια καλύτερη ζωή, ετούτο το σύστημα τους κάνει να αμφιβάλουν για τα όσα ως τώρα έχουν πετύχει.
Και φτάσαμε εδώ που σήμερα είμαστε, στον καιρό των μνημονίων, όπου, στο όραμα του “ευρωπαϊκού μονόδρομου”, όλοι οφείλουν να ταίζουν το κεφάλαιο χωρίς όρους και όρια για να βγεί λέει το τελευταίο από την κρίση και να δώσει κατιτίς και στους φτωχούς, τους εργαζόμενους. Αυτό το κατιτίς ποτέ δεν εμφανίζεται στην άκρη του τούνελ ακόμα κι όταν αυγαταίνουν τα κέρδη των πλούσιων και ισχυρών –των ευρωπαιοθρεμένων.
Δεξιοί, κεντρώοι και πρόσφατα “αριστεροί” –κατά δήλωσή τους- ψάλτες υμνούν από κοινού ετούτο το σύστημα και διακριτικά μας θυμίζουν τα παθήματα των λαών – και του δικού μας λαού- όταν αντιστέκονται στο άδικο, στην εκμετάλλευση και στην μιζέρια. Μονόδρομος μας λένε, αυτό είναι, δεν έχει άλλο! Και, πάνω απ’ όλα θέλουν να ξεχάσουμε τις ρίζες μας, τους λαϊκούς αγώνες του χθές, τους αγωνιστές, το μεγαλείο του εργατικού, του λαϊκού κινήματος. Το συκοφαντούν το τελευταίο, το διαπομπεύουν, αλλού, σε χώρες πιο προχωρημένες από τη δική μας, μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όμως, ταυτίζουν το σφυροδρέπανο με τη ναζιστική σβάστικα, το χαρακτηρίζουν «σύμβολο μίσους» και το απαγορεύουν λές και πρόκειται για σημάδι κάποιας τρομοκρατικής οργάνωσης.
Η «ιστορία τελείωσε» λένε, η Σοβιετική Ένωση πέθανε ο καπιταλισμός θριάμβευσε, είναι και θα είναι μόνος του κυρίαρχος πάνω στη γη, μ’ αυτόν θα ζούμε, μ’αυτόν θα πεθάνουμε εμείς και τα παιδιά μας. Και σπεύδουν να εξωραίσουν και να δικαιώσουν όλα τα «τέκνα» του, όλα τα δημιουργήματά του: τον φασισμό, τον ναζισμό, τον ρατσισμό, τον αντι-κομμουνισμό, τον εθνικισμό και τον εκπορευόμενο από αυτόν ιμπεριαλιστικό, κατακτητικό πόλεμο – όλα τα δηλητήρια που η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο χρησιμοποιεί και επιβάλει.
—-
Να γυρίσουμε όμως πίσω και να έρθουμε στην Κρήτη όπου αγωνίστηκαν αυτοί τους οποίους σήμερα τιμούμε.
Στην Κρήτη, προστίθονταν τα κληροδοτήματα του παρελθόντος, ιδιαίτερα κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά που δεν ευνοούσαν, θα έκρινε κανείς, την ανάπτυξη κοινωνικών ανατρεπτικών κινημάτων. Υπήρχε στην αρχή αυτό που ονομάζουμε «αυτοκρατορική κληρονομιά» – εκατό χρόνια διαμάχης ανάμεσα σε δύο κοινότητες θρησκευτικές, εθνικές ταυτόχρονα, παρόλο που οι με μίσος αντιμαχόμενοι ανήκαν στον ίδιο και στον αυτό τόπο, πολύ συχνά στις ίδιες και τις αυτές κοινωνικές ομάδες και τάξεις, μοιράζονταν τον ίδιο μόχθο και ένοιωθαν στο πετσί τους την ίδια εκμετάλλευση και αδικία. Τα συμφέροντα των ισχυρών, μέσα ή έξω από το νησί τους δίχασαν, τα ίδια συμφέροντα τους έστρεψαν τον ένα ενάντια στον άλλο, τους οδήγησαν μαζικά στο θάνατο, στον πόνο, στην αλληλοσφαγή, στην προσφυγιά, στην εξορία. Και όταν όλα αυτά τελείωσαν οι ισχυροί έγιναν πιο ισχυροί ενώ οι πολλοί έμειναν με τα λίγα, ή και τα λιγώτερα και με τις μεγάλες κουβέντες που τίμησαν τα πάθη τους, τις θυσίες τους και το θάνατό τους.
Πάνω σε τούτο το σκηνικό οικοδομήθηκε μια στέρεη κοινωνική πραγματικότητα. Η άρχουσα τάξη, οι μεγαλοαστοί του νησιού, πρόσδεσαν στα συμφέροντά τους, στο όνομα των «εθνικών διεκδικήσεων» μεγάλο μέρος του εγχώριου πληθυσμού. Έγιναν «καπεταναίοι» με πολιτική εξουσία, κοινωνική ακτινοβολία και –σε μεγάλο βαθμό- λαϊκή αποδοχή. Ταυτόχρονα απέκτησαν και πλούτο, μεγάλο πλούτο. Στα δικά τους χέρια έπεσε ο πλούτος των ανταγωνιστών τους, των μουσουλμάνων κτηματιών και αστών που τελικά έφυγαν από το νησί. Με αυτόν τον πλούτο μπόρεσαν να μεγαλώσουν την κοινωνική και πολιτική εξουσία τους δημιουργώντας ένα πλέγμα «προστατευόμενων» ή καλύτερα «εξαρτημένων» από αυτούς. Οι άνθρωποι των ισχυρών, εκτός από παραγωγικό χώρο σε όφελος των μεγάλων, λειτουργούσαν ταυτόχρονα ως σταθερή εκλογική πελατεία ή ακόμα, όταν χρειαζόταν, τους έδιναν ως και ιδιωτικούς στρατούς. Αυτές τις συμμορίες των τραμπούκων στα χέρια των οποίων βρήκαν τον θάνατο οι αγωνιστές που μνημονεύσαμε.
Ο τρόπος απόκτησης της σημαντικής αυτής γαιοκτησίας αλλά και ο τρόπος εκμετάλλευσής της –βοσκότοποι που στην ουσία έθεταν κάτω από τη εξάρτηση των ισχυρών τους κτηνοτρόφους- ενώ ταυτόχρονα δημιουργούσαν μηχανισμούς ελέγχου και προστασίας των αχανών εκτάσεων, δημιούργησε αυτό το φαινόμενο των «καπεταναίων» των ισχυρών προυχόντων. Μεγαλοαστών στη ζωή και στις συμπεριφορές τους στηριγμένων όμως σε γαιοκτησία και στις πολύμορφες σχέσεις που εκπορεύονταν από αυτήν και απλώνονταν σε όλο τον κοινωνικό ιστό του νησιού.
Μέσα σε αυτό το δύσκολο σκηνικό εμφανίστηκε στη δεύτερη δεκαετία του εικοστού αιώνα ένα λαϊκό κίνημα με τελείως διαφορετικά χρακτηριστικά από τα αντίστοιχα «εθνοκεντρικά» του προηγούμενου τότε αιώνα. Το κίνημα των ανυπότακτων πρώτα απ’ όλα –εκείνων που αρνιόνταν να παρουσιαστούν στον στρατό για να πάνε να σκοτωθούν στους τότε πολέμους. Μετά τους πολέμους και τη συνακόλουθη καταστροφή του 1922, το κίνημα των «Παλαιών Πολεμιστών», εκείνων που γύρισαν από τον πόλεμο, το θανατικό και την αιχμαλωσία, μόνο και μόνο για να βρούν μπροστά τους τον φοροεισπράκτορα, τον χονδρέμπορα εκμεταλλευτή, τον τοκογλύφο. Μαζί τους ήρθαν στο νησί οι πρόσφυγες, οι ξερριζωμένοι της συμφοράς που είχαν πολλά να πουν για τα όσα έγιναν και τα όσα είδαν. Ο αναδασμός της γης, εξάλλου, και οι «προσφυγικοί κλήροι», έδωσαν ελάχιστα στους φτωχούς χωρίς σε τίποτα να θίξουν την περιουσία των μεγάλων: των «καπεταναίων» που προαναφέραμε αλλά και της εκκλησίας και των μοναστηριών (μονή Πρέβελη στο Ρέθυμνο ή πιο διάσημη μονή Τοπλού στο Λασήθι κλπ.).
Οι κομμουνιστικές ιδέες άρχισαν να κυκλοφορούν και να διαδίδονται την ίδια αυτή εποχή. Εκτός από το κανάλι των προσφύγων ακολουθούσαν το αντίστοιχο των ξενητεμένων Κρητών, ιδιαίτερα των νέων που πήγαιναν για σπουδές στην Αθήνα. Σε εκείνες τις συνθήκες – και έχοντας το ισχυρό, ζωντανό, ελπιδοφόρο παράδειγμα της Σοβιετικής Ένωσης- ο λόγος τους έβρισκε γόνιμο έδαφος στο νησί, όπως και σε πολλούς άλλους τόπους, παντού όπου διαφέντευε η εκμετάλλευση και η αδικία. Στις μεγάλες αγροτικές κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων της δεκαετίας του 1920-1930, οι κομμουνιστές έδειξαν την ευκολία με την οποία δένονταν με τον λαό και έμπαιναν μπροστάρηδες στους αγώνες του. Οι ισχυροί του νησιού διέγνωσαν τον κίνδυνο και οργανώθηκαν πολιτικά και κοινωνικά στο κόμμα των Βενιζελικών, τους Φιλελεύθερους, ετοιμάζοντας την αντίδρασή τους. Στα 1929 οι Φιλελεύθεροι ψήφισαν και εφάρμοσαν το αντι-κομμουνιστικό «ιδιώνυμο».
Κατόπιν, καθώς ξέσπασε η καπιταλιστική κρίση και φούντωνε στην Ευρώπη το επαναστατικό κίνημα, τον ρόλο της καταστολής του ανέλαβε ο βασιλιάς Γεώργιος και ο δικτάτορας με το φασιστικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Οι δημοκρατικές παραδόσεις του νησιού εκδηλώθηκαν και σε ετούτη την περίσταση. Μετά ήρθε ο πόλεμος, η επιστράτευση, η τραγική τύχη της μεραρχίας Κρήτης στο μέτωπο της Αλβανίας και στην πείνα της Κατοχής.
Τον Μάϊο του 1941 άρχισε το νέο έπος του λαού της Κρήτης. Ο λαός του απορφανισμένου νησιού βρήκε τη δύναμη να αντισταθεί στους εκλεκτούς αλεξιπτωτιστές του ναζισμού, ακύρωσε τα σχέδιά τους, μάτωσε την ματαιοδοξία τους και μετέτρεψε τον προγραμματισμένο θρίαμβό τους σε θλιβερό επιτάφιο. Αντίποινα, εκατοντάδες εκτελέσεις αμάχων, ξεθεμέλιωμα χωριών ήταν η απάντηση των ναζί ιμπεριαλιστών. Και στη συνέχεια στην Κρήτη της Νέας Ευρώπης η ίδια συνταγή. Οι εργολάβοι, οι σημαντικοί, οι πλούσιοι με ενθουσιασμό αγκάλιασαν την «Ελληνική Πολιτεία» -έτσι ονομάστηκε το κράτος των δωσιλόγων- των Πασσαδάκηδων, των Παπαγιαννάκηδων, το ελληνικό ναζιστικό καθεστώς που διαφέντευσε την Ελλάδα και την Κρήτη. Πάνω στη δυστυχία των πολλών κέρδισαν πολλά λεφτά οι εμπλεκόμενοι στα στρατιωτικά έργα και στην οικονομία πολέμου των κατακτητών.
Οι πολλοί, οι αγρότες, οι εργάτες, οι μεροκαματιάρηδες, δούλευαν αγγαρεία σε γερμανικά έργα και σε Έλληνες εργολάβους. Το βιός τους θεωρούνταν βιός του κατακτητή και των συνεργών του, ό, τι ήθελαν έπαιρναν, όποτε το ήθελαν. Όσοι δυστροπούσαν εύκολα οδηγούνταν σε κολαστήρια, σε φυλακές, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα εκτελεστικά αποσπάσματα.
Μέσα σε αυτήν την εφιαλτική κατάσταση γεννήθηκε το μεγάλο αντιστασιακό κίνημα της Κρήτης – μέρος του μεγάλου αντιφασιστικού, απελευθερωτικού αγώνα του λαού της Ελλάδας και των λαών της Ευρώπης. Μέρος ενός τιτάνιου αγώνα που οδηγούσε το κράτος των εργατών, η Σοβιετική Ένωση.
Στον αγώνα αυτό οι κομμουνιστές είχαν τον πρώτο λόγο. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλοιώς. Ο ναζισμός, ετούτο το εφιαλτικό εφεύρημα του καπιταλισμού, αυτούς είχε στο στόχαστρο, με αυτούς αναμετριόταν. Κάτω από τους φονικούς ιμπεριαλιστικούς πολέμους βρισκόταν πάντα το μεγάλο ερώτημα: Γιατί οι λαοί να πολεμούν για τα συμφέροντα των λίγων; Γιατί είτε με τους νικητές, είτε με τους ηττημένους οι εργάτες, οι λαοί θα είναι πάντοτε θύματα της εκμετάλλευσης, της κλοπής του μόχθου τους. Γιατί ο πόλεμος να μην είναι πόλεμος ουσιαστικής –κοινωνικής απελευθέρωσης- από τα δεσμά της ταξικής εκμετάλλευσης; Οι κομμουνιστές είχαν απάντηση σε όλα αυτά και γι αυτό οι κομμουνιστές ηγήθηκαν του τεράστιου κινήματος της Αντίστασης – κίνημα, το ξέρουμε, που μίσησαν εξίσου οι αντιμαχόμενοι του πολέμου –Γερμανοί, Ιταλοί, Άγγλοι, Αμερικάνοι – ανεξάρτητα με ποιο στρατόπεδο βρίσκονταν στον πόλεμο.
—-
Στην αρχή των γεγονότων, οι δυνάμεις των κομμουνιστών, μικρές, κτυπημένες από τη δικτατορία, ξεκομμένες. Δεν είχε σημασία, οι κομμουνιστές γνώριζαν πως να σταθούν στο πλευρό του λαού, πως να διαβάσουν τις σκέψεις του, πως να ποδηγετήσουν την οργή του σε ένα απελευθερωτικό επαναστατικό ξέσπασμα.
Περίπτωση Νεροχωρίου – μικρό χωριό 150 περίπου κατοίκων.
Οι κοινωνικές συνθήκες όμως είχαν μεταβάλει όμως τη μικρή αυτή κοινωνία σε πρόθυμο δέκτη των ριζοσπαστικών μηνυμάτων. Μόλις έφτασαν αυτά από την Αθήνα, διαμέσου του φιλολόγου Κώστα Ηλιάκη, εξαδέλφου του Λευτέρη, οι νέοι του χωριού τα αγκάλιασαν, οι γηραιότεροι τα πλησίασαν με κάτι ανάμεσα σε επιφύλαξη και ελπίδα. Σε ετούτα τα μηνύματα θεμελιώθηκε ο αγώνας που ξεκίνησε με τον πόλεμο και την Κατοχή.
Το μικρό χωριό, όπως και άλλα παρόμοια ή μεγαλύτερα στον Αποκόρωνα – ιδιαίτερη μνεία στον Κεφαλά- ρίχτηκαν με όλες τους τις δυνάμεις στον αγώνα. Οι πρωτοπόροι, τα πιό δυναμικά στοιχεία εντάχθηκαν στις γραμμές των οργανώσεων, του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, της ΕΤΑ, του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Αλληλεγγύης. Οι άλλοι κάλυπταν, έκρυβαν, στήριζαν σε μια ομοψυχία που ποτέ πριν και ποτέ μετά –ως τις μέρες μας δεν ξαναείδαμε – και που ευχόμαστε όλοι να ξαναδούμε.
Από το τίποτα έγινε στρατός που μάτωσε Γερμανούς και συνεργάτες τους και που πολιόρκησε, όταν ήρθε η ώρα τους κατακτητές στο «Φρούριο Κρήτης», όπως το ονόμαζαν, στα Χανιά. Δεν θέλω να επεκταθώ στους αγώνες και τις θυσίες που έκαναν οι αγωνιστές και ο απλός κόσμος στον καιρό της Κατοχής – τα περιγράφει αναλυτικά ο Λευτέρης Ηλιάκης στα βιβλία του «Η Αντίσταση στο νομό Χανίων» και στο αυτοβιογραφικό «Δεν σταθήκαμε στην άκρη του δρόμου».
Η Απελευθέρωση – με τον ειδικό τρόπο που έγινε η απελευθέρωση στην δυτική Κρήτη – μετά το τέλος του πολέμου, έδιωξε τους κατακτητές, δεν έφερε όμως όσα οι άνθρωποι του μόχθου προσδοκούσαν ότι η λευτεριά θα φέρει. Οι ισχυροί ήταν πάντα ισχυροί, οι φτωχοί ήταν πάντα φτωχοί. Ίδιες οικογένειες, ίδιοι «καπεταναίοι» διαφέντευαν τον τόπο και όριζαν τις τύχες των ανθρώπων. Οι μέθοδοί τους ίδιες –σκληρές και απάνθρωπες. Γυπαραίοι και Μπαντουβάδες αντικατέστησαν τους Παπαγιαννάκηδες και τους Σουμπεραίους. Διοργάνωσαν εκστρατείες ενάντια στο λαϊκό κίνημα, στον ΕΛΑΣ, πριν ακόμα φύγουν οι Γερμανοί, στις 25 Μαρτίου 1945. Συνέχισαν με δολοφονίες, τρομοκρατία, ξυλοδαρμούς.
Και ακολούθησε ο τραγικός εμφύλιος –που επίσης τον έχει ιστορήσει ο Λευτέρης Ηλιάκης στο βιβλίο του «Ο Εμφύλιος πόλεμος στην Κρήτη». Ένας ένας έπεφταν στον άνισο αγώνα οι αγωνιστές. Έπεφταν χωρίς να λυγίσουν παρά τις αντιξοότητες παρά την αγριότητα του αντιπάλου.
Μας δείχνουν σήμερα στις τηλεοράσεις εικόνες από τη Συρία. Εξανίσταται η «δύση» από τις εκτελέσεις των τζιχαντιστών, το κόψιμο των κεφαλιών των αντιπάλων τους. Ξεχνούν φαίνεται πως αυτός ο κόσμος της αντίδρασης και της συντήρησης εφεύρε και εφάρμοσε πρώτος αυτές τις πρακτικές. Όχι ενάντια σε ιθαγενείς των αποικιών –τράβηξαν και αυτοί τα μαύρα τους δεινά από τους πολιτισμένους αποικιοκράτες: ενάντια στο λαό της Ελλάδας και της Κρήτης τα εφάρμοσαν. Τα κομμένα κεφάλια και τα άψυχα σώματα κρεμασμένα ανάποδα στον Κλαδισσό, το κομμένο ανάπηρο χέρι του Γιάννη Ποδιά να το γυρνάνε στα χωριά του Ηρακλείου. Αυτός ήταν ο κόσμος των «εθνικοφρόνων», αυτός ο κόσμος, νικητής έκτισε την μεταπολεμική Ελλάδα. Αυτόν τον κόσμο πολέμησαν οι παλιοί, αυτός ο κόσμος κυβερνά και σήμερα την Ελλάδα. Φυσικά σήμερα –να πούμε ευτυχώς- κόβει συντάξεις και μισθούς, δεν του χρειάζεται να κόψει κεφάλια.
—-
Φίλες και φίλοι,
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Με ποιον τρόπο να τιμήσουμε αγωνιστές που δεν έχουν ανάγκη από τιμή. Τιμή τους είναι το δίκηο, η προσήλωση σ’ αυτό, η πίστη τους στη δύναμη του λαού και η προσδοκία ενός καλύτερου κόσμου. Πως να τους τιμήσουμε εμείς οι μεταγενέστεροι, μαθητές στα δικά τους έργα, στο δικό τους μεγαλείο.
Πίστεύω ότι μόνο ένας τρόπος υπάρχει να τους τιμήσουμε. Να αγωνιστούμε γι’ αυτά για τα οποία οι ίδιοι αυτοί αγωνίστηκαν. Να πάρουμε τη σκυτάλη του δίκαιου αγώνα εκεί όπου την άφησαν, Να συνεχίσουμε με το πείσμα το δικό τους, με την πίστη τη δική τους, μέχρι την τελική νίκη.
Ο κόσμος μας δεν έχει χώρο για κυνηγούς κεφαλών, δεν έχει χώρο για αδίστακτους, ανελέητους εκμεταλλευτές ανθρώπινου μόχθου, δεν έχει χώρο για κεφαλαιοκράτες και –πώς τους λένε τώρα- «επενδυτές». Μόνο για το δίκηο και την λευτεριά έχει χώρο ο κόσμος μας. Γι’ αυτά μόνο αξίζει να παλέψουν οι Λαοί.
Έχουμε δίκηο. Γι αυτό θα νικήσουμε.