Της Ελένης Νίνα
Ας κρατήσουμε στην μνήμη μας τον Βαγγέλη και τα τόσα θύματα της βίας. Ας κρατήσουμε στην μνήμη μας ότι η βία είναι καθημερινό φαινόμενο. Ας μην ξεχνάμε! […] Με τις πράξεις μας, έχουμε πάρει μέρος στην αυτοκτονία του Βαγγέλη Γιακουμάκη, ως χορός μιας τραγωδίας ο οποίος διαπιστώνει το φαινόμενο και απλά το λέει μόνο στον εαυτό του, αλλά δεν αποφασίζει, δεν δρα, δεν γίνεται πρωταγωνιστής […] Δεν φτάνει να κάνουμε μνημόσυνα. Είναι να κάνουμε μία δράση ώστε να μη φτάνουμε να κηδεύουμε τις αρχές και τις αξίες μας […]
Η κλινικός ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια Ελένη Νίνα μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη με αφορμή την επέτειο της κηδείας του Βαγγέλη Γιακουμάκη.
Κρ.Π.: Τι δε θα πρέπει να ξεχάσουμε;
Ελ.Ν.: Αυτή τη στιγμή είναι σα να κάνουμε ένα μνημόσυνο για έναν άνθρωπο που χάθηκε. Μνημόσυνο σημαίνει: εις μνήμην, θυμάμαι, δεν ξεχνάω.
Ας κρατήσουμε στην μνήμη μας τον Βαγγέλη και τα τόσα θύματα της βίας. Ας κρατήσουμε στην μνήμη μας ότι η βία είναι καθημερινό φαινόμενο. Ας μην ξεχνάμε!
Και δεν είναι να θυμόμαστε κάθε φορά που κλείνει άλλος ένας χρόνος, και κάνουμε μνημόσυνο σε ένα γεγονός ή σε ένα πρόσωπο, αλλά κάθε μέρα πρέπει να διατηρούμε ζωντανή τη μνήμη όλων αυτών των ανθρώπων οι οποίοι βασανίζονται, που είναι δίπλα μας, και κάθε μέρα είναι σα να πεθαίνουν μαζί τους οι αρχές μας, οι αξίες μας. Κάθε μέρα είναι να έχουμε το νου μας, μήπως πεθάνουν οι αρχές μας και οι αξίες μας.
Σήμερα ξέρεις τι μου είπε μια θεραπευόμενη; Μου είπε ότι στη γειτονιά της, την ώρα που γύριζε σπίτι της, άκουσε φωνές, γινόταν ένας πολύ μεγάλος καυγάς, ένα ζευγάρι καυγάδιζε, και ο άντρας χτυπούσε τη γυναίκα του. Την έσπρωξε και στα τζάμια, έσπασε η τζαμαρία, και παραλίγο να πέσει στο δρόμο, να σκοτωθεί. Την τράβηξε μέσα όπως ήταν και συνέχισε να τη χτυπάει. Οι περισσότεροι γείτονες κλείσαν τα παράθυρα, κατεβάσαν και τα ρολά. Κάποιοι φώναζαν «ησυχία», κάποιοι «πάλι τη δέρνει!».
Η κοπέλα και ο αδελφός της που ήταν και αυτοί μάρτυρες, πήραν την αστυνομία. Η αστυνομία δεν ήρθε ποτέ.
Κοινώς, η βία είναι καθημερινή. Και έχει νόημα να μην ξεχνάμε ότι υπάρχει αυτό ως φαινόμενο.
Κρ.Π.: Και το θέμα είναι τι πρέπει να κάνουμε πάνω σε αυτό;
Ελ.Ν.: Ένα είναι αυτό που λες πολύ σωστά, ότι πρέπει να μιλάμε γι’ αυτό που μας συμβαίνει. Δεύτερον ότι πρέπει να καταγγέλουμε αυτό που συμβαίνει. Και τρίτον να έχουμε ανοιχτά τα μάτια και τα αυτιά μας γι’ αυτό που συμβαίνει, κι όχι να κλείνουμε τα παράθυρα και να λέμε «συμβαίνει στον διπλανό κι όχι σε μας». Γιατί με αυτό που συμβαίνει διακυβεύονται οι αρχές και οι αξίες του καθενός από εμάς.
Κρ.Π.: Το ότι κλείνουν τα παράθυρα, κυριολεκτικά και μεταφορικά, είναι και γιατί οι άνθρωποι έχουν τα δικά τους προβλήματα;
Ελ.Ν.: Πρώτον είναι ότι απομονώνονται ακριβώς γιατί έχουν τα δικά τους προβλήματα και δεν θέλουν να βάλουν και άλλα στο κεφάλι τους, και δεύτερον είναι ότι φοβούνται γιατί αν καταγγείλουν οτιδήποτε και οι ίδιοι θα μπλέξουν. Θα μπλέξουν με το γείτονα τον οποίον κατήγγειλαν, θα μπλέξουν με αυτό που έγιναν μάρτυρες, θα μπλέξουν με την αστυνομία, θα μπλέξουν με τη γραφειοκρατία. Θα μπλέξουν. Οπότε υπάρχει και μια μεγάλη ευθυνοφοβία στο να καταγγελθεί αυτό που πέφτει στην αντίληψή τους. Και έτσι, γίνονται συνένοχοι.
Κρ.Π.: Είναι ένας φαύλος κύκλος τελικά.
Ελ.Ν.: Είναι ένας φαύλος κύκλος που μας σπρώχνει όλο και περισσότερο στην απομόνωση και στην απάθεια, και αυτό το βλέπουμε και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο, ακόμα και σε επίπεδο μεγάλων εθνοτήτων που είναι εγκλωβισμένοι στην απάθεια με ότι κι αν συμβαίνει.
Κρ.Π.: Οπότε είναι κάτι που μάς αφορά όχι μόνο στο μικρόκοσμό μας. Μας αφορά και σαν κοινωνία.
Ελ.Ν.: Μας αφορά και σαν κοινωνία. Ναι. Γι’ αυτό λέω ότι κινδυνεύουν οι αρχές και οι αξίες.
Κρ.Π.: Και μετά πώς μπορούμε να κλαίμε για την αυτοκτονία ενός ανθρώπου, που ουσιαστικά δεν ασχοληθήκαμε –ούτε καν ενδιαφερθήκαμε- ποτέ;
Ελ.Ν.: Με τις πράξεις μας, έχουμε πάρει μέρος στην αυτοκτονία του Βαγγέλη Γιακουμάκη, ως χορός μιας τραγωδίας, ο οποίος διαπιστώνει το φαινόμενο (μιλάει για το δρώμενο, το ονομάζει) και απλά το λέει μόνο στον εαυτό του, αλλά δεν αποφασίζει, δεν δρα, δεν γίνεται πρωταγωνιστής.
Κρ.Π.: Οπότε είναι και σαν να κλαίμε και τον εαυτό μας;
Ελ.Ν.: Ναι, αλλά τελικά είναι αυτοκτονία, ή είναι και λίγο φόνος; Γιατί είμαστε και συμμετέχοντες στο δράμα ως παθητικοί μάρτυρες.
Για παράδειγμα, όλοι αυτοί που έκλεισαν το παράθυρο δεν συμμετείχαν τελικά στον ξυλοδαρμό αυτής της γυναίκας; Και στα δύο παιδιά τα οποία ήταν παρόντα και κλαίγανε για την κακοποίηση της μητέρας τους; Δεν συμμετείχαν, λοιπόν, στον ξυλοδαρμό; Άρα και όσοι κατάλαβαν γι’ αυτό το παιδί, ό,τι κάτι δεν πάει καλά, δεν συμμετείχαν στην αυτοκτονία το
Άρα πόσο οι αυτοκτονίες είναι αυτοκτονίες, ή είναι και δολοφονίες; Και αυτοκτονίες πολλών, όπως π.χ. κρατούμενων, ή για λόγους οικονομικής χρεωκοπίας που έχουμε συζητήσει στο παρελθόν. Είναι αυτοκτονίες ή είναι και λίγο δολοφονίες;
Κρ.Π.: Σε αυτές τις περιπτώσεις, το να κλαίμε, όμως, ουσιαστικά -γιατί γι’ αυτό κλαίμε- μόνο για την απώλεια των αξιών μας, δεν φτάνει.
Ελ.Ν.: Όχι, δεν φτάνει να κάνουμε μνημόσυνα. Είναι να κάνουμε μία δράση ώστε να μη φτάνουμε να κηδεύουμε τις αρχές και τις αξίες μας.